Mímir - 01.06.1967, Síða 39

Lémagna jörð.
Litið er til himins
um lítinn kufungaglugga.
Og gjöf himinsins
er landið.
Þannig er ljóðaflokkurinn opnaður, hér er
lýst sköpun landsins; þannig hefst samspil hafs,
lands og himins. Við sjáum strax, að náttúran
er persónugerð; þessu gamalkunna listbragði
beitir höfundur af mikilli smekkvísi. Óróleiki
hafsins er skemmtilega undirstrikaður með orð-
unum: laust í rásinni. Við sjáum þetta kunn-
ugiega orðtak í nýju ljósi, þegar það er notað í
þessu óvanalega samhengi. Slíkri tækni beitir
skáldið mjög í Ijóðaflokknum, eins og sýnt mun
verða. Litið er til himins um lítinn kufunga-
glugga: þessi orð benda strax til hinnar trúar-
legu hliðar ljóðanna; hins æðsta skal leitað frá
hinu smæsta. Hin fögru niðurlagsorð fyrsta
kaflans vitna um, hve trúarkennd skáldsins er
heil og einlæg.
I öðru ljóði er frumbernsku landsins lýst. Og
það er vert að taka fram strax í upphafi, að þeg-
ar talað er um landið í þessum Ijóðum, er jafn-
framt átt við þjóðina; land og þjóð verða ekki
sundur greint, og það er þessi samskilningur,
sem gerir Landslag að öðru og meira en fal-
legri náttúrulýsingu. — Hér er landið að vakna
til vitundar, en hugsýn þess skortir staðfestu,
hún „berst út með flóðinu, / blakknar á skeri /
og marar / í kafi". Með þverstæðunni: „Ann-
arleg strönd velkist hrjáð / fyrir hafi", fær eymd
og bjargarleysi landsins aukna áherzlu; en við
sjáum djarfa fyrir nýrri tíð, því að blærinn letrar
ljóð moldarinnar í hrjóstur landsins. Og kafl-
anum lýkur: „Á undan fer ástin / og beygir
klettana". Þessi líking er mjög fögur og er not-
uð síðar í ljóðaflokknum, eins og við munum
sjá.
I þriðja kafla er brugðið upp ídýllskri mynd
af landinu: náttúran er með hýrri há. Holtið
hjalar, lækurinn hlær; „rauður ilmur kvöldsins
í kjarrinu", tökum eftir þessu smekklega líking-
arafbrigði. Og útrænan kemur, frelsisþeyrinn:
dögun yfir land og lýð. Athugum fimlega út-
færða líkingu um útrænuna:
Blaðar í skóginum,
les ljósstafi á kvisti
og lærir hverja grein.
En á eftir lausninni og gleðinni vegna hennar
fylgir þögn, tómleiki. Hér er eitthvað óheilt
að baki: frelsiskenndin á sér ekki þann hljóm-
grunn, sem vænta mætti.
Náttúrulýsingin í næsta ljóði er sýnu óróm-
antískari en í hinu þriðja: Grá mýri, lauskvik
síki, svakki, flög. Allt er óhreint og ömurlegt,
rotið:
Og áin lyppast
aurkær og seyrin um slakka,
slímug og þung
með hola rödd
þegar hringiðan grefst undir bakka.
Og framundan lónið
sem lyftir engum tón.
Hvað er skáldið að fara með þessu? Gæti ekki
verið, að hér séu túlkuð vonbrigði þess, að Is-
land skyldi svo fljótt stefna endurheimtu frelsi
í voða vegna linkindar í garð erlendra stór-
velda, samfara rýrnandi þjóðerniskennd og
veikluðu siðferðismati? Að vísu er enginn
neyddur til að leggja þennan skilning í túlkun
höfundar, en ég þykist hafa vissu fyrir, að þetta
hafi ekki hvað sÍ2t vakað fyrir honum. Mér virð-
ast lokaorð kaflans þessu til stuðnings:
Hver verður, land mitt,
þinn hljómur?
Hvar er þitt fjall?
Hér spyr skáldið þjóð sína einfaldlega: Hvar
er stolt þitt, hvaða tón hefur þú sjálf að leggja
í hljómkviðu þjóðanna, hver er reisn þín? Þess-
ar spurningar eru vissulega ekki ótímabærar.
En ný mynd tekur við í næsta kafla.
I fimmta ljóði skyggnist skáldið víðar. Það
ávarpar nútímamanninn, sem lifir „birtingu
39