Mímir - 01.06.1967, Page 47

íslenzkum málsháttasöfnum, bera saman varí-
anta og þ. u. 1. Það verður að bíða síns tíma.
Tilvitnanir útgefenda á eftir hverjum máls-
hætti hef ég yfirleitt ekki gátað. Skýringar á
skammstöfunum þessara tilvitnana eru á bls.
385—394 í Islenzkum málsháttum. Tölurnar
innan sviganna tákna blaðsíðu í þeirri bók.
Gaman er að börnunum, sagði karl, átti sjö
börn og áttunda umskipting. FJ (22).
Mitt var, en ekki þitt, kvað bófi, greip annars
pening af gólfi. LestrÞB (36).18
Eigi skal bogna, kvað karl og skeit standandi.
K (37).
Bróðir, bróðir, sagði refurinn við rakkann bund-
inn. 2888 (43) og FJ (263). (Engin millitil-
vísun).10
Oll erum vér brotleg, kvað abbadís, hún hafði
brók ábóta undir höfði. HSch (44).
Hér mun eldur af verða, sagði refur, dreit á ís-
inn. FJ (69).
Snælega snuggir, kváðu Finnar, áttu andra fala.
Mork. 138 (84).
Frændi, frændi, sagði refur við rauðan hund.
FJ (98).19
Margt er til gaman gjört, kvað munkurinn,
hann barði á sér eistunum við stokkinn.
Syrpa (104).
Svei þér, svo svartur þú ert, sagði grýtan við
leirpottinn. LestrÞB (121).19
Allt heldur helvítunum, herra minn, sagði karl-
inn, sem fylgdi biskupinum. 300 (128).
Hart á móti hörðu, sagði skraumi, þá hann skeit
móti skruggu. HSch (132). (skraumi: gortari,
skrumari).
Hvar er allt fólkið, sagði bóndi, hjákonan var
ekki á pallinum. FJ (143).
Hvöss eru hvinna járnin, sagði bóndinn, hann
brýndi hnífinn biskupsins. GÓ (159).
Ekki er allt gott, sem höfðingjar borða, sagði
karl, hann át mustarð með skeið. LestrÞB
(162).
Of nær nefi, kvað karl, var skotinn í auga.
Hkr. III 381 (175).
Þetta er vegurinn okkar allra, sagði karl, hann
bar hund, sem hann hafði hengt. LestrÞB
(175).
Urt járn, kvað kerling, átti hníf deigan. Sex
sög. 77 (178). (úrt járn: sorajárn).
Hlýr hangandi tetur, kvað kerling og festi garn-
hnoða fyrir rass sér. K (178). (Hlýr: hlýjar).
Hart á móti hörðu, sagði kerling, hún settist á
stein. LestrÞB (178).
Allt er gott kjötkyns, sagði karlinn, át kapal-
hildirnar. ÞT (180).
Sérhver hefur sína lund, sagði karlinn, hann
reið torfstakki. HSch(2l4).
Lítið massast, sagði karlinn, hann hjó fimm
sinnum í skarifífil, en hann stóð sem áður.
LestrÞB (224).
Era hlumms vant, kvað refur, dró hörpu að ísi.
Mork. 137 o. v. (263).
Ekki má í allt sjá, þá mikið liggur við, kvað
refur, hann beit fót sinn úr boga. LestrÞB
(264).
Stikk (Stingið) mér í, kvað reka, hún stóð ein
saman. Mork. 172 (265).20
Oft verður slíkt á sæ, kvað selur, var skotinn í
auga. Fms. VIII 402 (280).
Lengi skrjálar á þurru (skorpnu) skinninu, sagði
kerlingin, hún klóraði sér á maganum. GÓ
(293).
Ann hver sínu, sagði karl, hann kyssti fjalhögg
(saumhögg) sitt. FJ (339).
Ærslafull er æskan, sagði kerlingin, hún stökk
yfir sauðarlegginn. 300 (379).
TILVITNANIR OG ATHUGASEMDIR:
1 Svo leyfi ég mér að kalla það málsháttaform, sem
greinin fjallar um, og er orðið hugsað líkt og
söguljóð og sögukvœði, þ. e. málshættir, sem
segja sögu. Nafnið skýrist við lestur greinarinnar.
2 Lestrarbók handa alþýðu á íslandi eptir Þórarinn
(sic) Böðvarsson, Kaupmannahöfn ... 1874. Bls.
29. — í þessari bók er dálítið safn af sögumáls-
háttum og öðrum málsháttum, sem lagðir eru
einhverjum í munn, á bls. 28—29, gr. 7.
3 Um aðdraganda þessara orða kerlingar, er fræg
urðu, má lesa í Biskupa sögum gefnum út af
Hinu íslenzka bókmenntafélagi, Kh. 1878, öðru
bindi, bls. 267, og í lslands Arbókum í sögu-
47