Tímarit lögfræðinga - 01.08.2024, Blaðsíða 43

189
Arnljótur Ástvaldsson
Í greininni verður dómaframkvæmd Hæstaréttar í málum
sem varða aðildarhæfi félaga og deilda innan félaga tekin til
nánari athugunar. Markmiðið er annars vegar að flokka og
greina þau atriði sem legið hafa til grundvallar niðurstöðum
Hæstaréttar um aðildarhæfi félaga og deilda innan félaga, og hins
vegar að fjalla sérstaklega um þau atriði sem Hæstiréttur leggur
til grundvallar niðurstöðu sinni í H 9. nóvember 2022 (18/2022)
(Körfuknattleiksdeild ÍR), út frá sjónarhorni félagaréttar. Efnistök
greinarinnar eru þannig afmörkuð við að fjalla um aðildarhæfi
út frá félögum og félagaréttarlegum álitaefnum en fjallað verður
um réttarfarslöggjöf eftir því sem nauðsynlegt er.
Við vinnslu greinarinnar var stuðst við hefðbundna
aðferðafræði lögfræðirannsókna (dogmatíska aðferð), þar sem
unnið var úr réttarheimildum, þá einkum dómaframkvæmd,
með kerfisbundnum hætti. Dómar voru flokkaðir og forsendur
niðurstöðu þeirra greindar í því skyni að varpa ljósi á innihald
gildandi réttar, þegar kemur að reglum um aðildarhæfi félaga
og deilda innan félaga fyrir íslenskum dómstólum. Þá var litið
til fræðiskrifa til þess að varpa ljósi á hvernig einstök atriði
umfjöllunarefnis hafa verið skýrð og túlkuð af fræðimönnum
en einnig til þess að útskýra þau atriði sem lögð hafa verið til
grundvallar í fræðilegri umfjöllun um félög og félagarétt, bæði
á Íslandi en einnig erlendis (einkum í sænskum félagarétti).
Greinin hefst á almennri umfjöllun um félög sem lögaðila og
um rétt­ og aðildarhæfi félaga (kafli 2). Í kafla 3 er dómafram­
kvæmd Hæstaréttar í málum sem varða aðildarhæfi félaga sem
og deilda innan félaga tekin til athugunar og dómar flokkaðir,
m.a. á grundvelli þessi hvort aðildarhæfi deilda hafi verið látið
átölulaust eða hvort því hafi verið hafnað. Í kafla 4 er sjónum
sérstaklega beint að dómi Hæstaréttar í máli H 9. nóvember 2022
(18/2022) (Körfuknattleiksdeild ÍR). Í kafla 5 eru ályktanir dregnar af
dómaframkvæmd og fjallað um þau atriði sem lögð hafa verið til
grundvallar mati á því hvort deild eða eining innan félags teljist
aðildarhæf út frá félagaréttarlegu sjónarhorni. Í kaflanum er lagt
mat á það hvort þau atriði sem lögð hafa verið til grundvallar í
dómaframkvæmd, einkum í síðastnefndum dómi Hæstaréttar,
fái stoð í reglum félagaréttar og þeim sjónarmiðum sem lögð hafa