Tímarit lögfræðinga - 01.08.2024, Side 57

203
Arnljótur Ástvaldsson
félög byggja þannig ekki rétthæfi sitt á opinberri skráningu þrátt
fyrir að þau kunni að vera skráð í öðrum tilgangi, t.d. vegna þess
að þau hafa með höndum umsýslu eigna eða af skattalegum
ástæðum.48 Í tilviki almennra félaga er þannig oftlega ekki til
staðar opinber skráning til sönnunar á tilvist og aðildarhæfi. Af
þeim sökum getur ágreiningur risið um tilvist slíks félags og
þar af leiðandi hvort hið meinta félag geti átt aðild að dómsmáli.
Í eldri dómaframkvæmd eru dæmi um að litlar kröfur hafi
verið gerðar til sönnunar á tilvist almenns félags.49 Því hefur
verið haldið fram að slík dæmi séu til marks um að til þess að
teljast rétthæfur aðili í skilningi 1. mgr. 16. gr. þá þurfi ekki
annað og meira til en „að tveir menn eða fleiri ákveði að veita
einhverju markmiði sínu eða áhugaefni sjálfstæða nafngift.“50 Í H
2000:115 (339/1999) (Hitt húsið) brá hins vegar svo við að Ö hafði
stefnt Félagi framhaldsskólanema ásamt Jafningjafræðslunni
96 og Hinu húsinu til greiðslu skaðabóta að tiltekinni fjárhæð.
Af hálfu stefndu var því haldið fram að enginn þeirra hefði
aðildarhæfi. Héraðsdómur felldi efnisdóm án undanfarandi
umfjöllunar um aðildarhæfi. Hæstiréttur taldi hins vegar að
hvorki Hitt húsið né Jafningjafræðslan 96 gæti notið aðildarhæfis.
Um Jafningjafræðsluna 96 sagði Hæstiréttur:
Í málatilbúnaði stefnda er skipulagi Jafningjafræðslunnar 96 lýst þannig
að um sé að ræða verkefnahóp, sem berjist gegn fíkniefnavanda ungs
fólks. Sé verkefnastjóri tilnefndur af menntamálaráðherra, en að öðru
leyti lúti starfsemin stjórn fulltrúa frá Félagi framhaldsskólanema,
Skólameistarafélagi Íslands, samtökum kennara og samtökum námsráðgjafa.
48 Sjá t.d. 4. tl. 1. mgr. 2. gr. laga um fyrirtækjaskrá nr. 17/2003.
49 Sjá t.a.m. H 1979:628 (Landsmót hestamanna 78) þar sem bæði dómstig
féllust á fjárkröfu Landsmóts hestamanna 78 á grundvelli víxils en málið
kom til kasta dómstóla á grundvelli kærðar aðfarargerðar (fjárnáms). Ekkert
var fjallað um aðildarhæfi Landsmótsins í héraðsdómi en Hæstiréttur
virðist hafa litið svo á að dómi bæri ekki að gæta að aðildarhæfi af
sjálfsdáðum: „Aðaláfrýjandi hefur ekki hreyft neinum athugasemdum við aðild
gagnáfrýjanda. Ekki er heldur á því byggt af hans hálfu, að neinir þeir gallar séu
á hinni áfrýjuðu fjámámsgerð, að ómerkingu eigi að valda.“
50 Sjá Markús Sigurbjörnsson og Kristín Benediktsdóttir, Einkamála­
réttarfar, bls. 67.