Ný menning - 15.01.1946, Page 30

30
NÝ MENNING
I
VINNUVERND OG SLYSAVARNIR
Kafli úr bók um verkalýðsfélög í Sovétríkjunum útgefinni í Moskvu 1937
Vinnuskilyrði í Rússlandi
undir auðvaldsstjórn
í rússneska keisaradæminu var
en<íin vinnuvernd til. Verkamenn-
V i '
irnir urðu að heyja langvinna, þrot-
lausa og harðvítuga baráttu fyrir
styttingu vinnutímans, fyrir hækk-
un launanna og fyrir því að fá lög-
festar grundvallarákvarðanir um
heilsusamlegri vinnuskilyrði og um
slysavarnir. Fyrir stríð, eða nánar til-
tekið árið 1913, var vinnudagur karl-
manna 10 klukkustundir, en kvenna
og unglingá 9 stundir og40 mínútur.
Aðeins 8.5% alls verkafólks hafði
átta stunda vinnudag, meir en 15%
unnu 11—12 stundir, 59% af klæð-
skerum í Pétursborg unnu 11—11 \/2
stund, og matsveinar í iðnaðai'hverfi
Moskvu unnu víðast hvar 15 stundir
á dag. Laun yfirgnæfandi meirihluta
verkafólksins voru undir því lág-
marki, sem hægt var að komast af
með. Vinnuvernd fyrir konur og
unglinga var varla til. Samkvæmt
lögum rússnesku keisarastjórnarinn-
ar var börnum innan 12 ára bannað
að gegna atvinnu. Þessi lög veittu
samt svo margar undanþágur, að siö
og átta ára hörn unnu enn í vetk-
■----------------------4— -------
endurnis flykkjast frá því, og fylkja
sér undir merki þess flokks, sem
berst fyrir stórfelldum framkvæmd-
um, aukinni menningu, glaðara og
farsælia þjóðlífi. Sósíalistaflokkur-
inn er í hröðum vexti, íhaldið hins-
vegar á vonlausu undanhaldi. Og
því skal ekki takast að hylja fortíð
sína í níðreyk um Ráðstjórnarríkin
eða grafa undan frelsi okkar í
skjóli slíkra púðursprenginga. —
Það verður látið svara til saka
smiðjunum, eftir að lögin voru gefin
út. Barnshafandi konur fengu engin
orlof og unnu víðast hvar ailt fram
að þeim tíma, er þær ólu börn sín.
Eftirlitið með framkvæmd liinnar
bágbornu löggjafar keisarastjórnar-
innar var í höndum keisaralegra em-
bættismanna, verksmiðj ueftirlits-
mannanna, sem létu stjórnast af
hagsmunum verksmiðjueigendanna,
en ekki af hagsmunum verkafólks-
ins. Og meira að segja voru ekki til
í öllu Rúsálandi nema 200 slíkir
verksmiðj uef tirlitsmenn.
Vinnuvernd —
ein fyrsta ráðstöfun
verkamannastjórnarinnar
Það var ekki fyrr en með hinni
miklu sósíalistisku byltingu í októ-
ber 1917, sem hnekkti valdi auðkýf-
inga og eigenda stórjarðanna, að
kröfum verkafólksins um vinnu-
vemd var algerlega hrundið í fram-
kvæmd. Þann 11. nóv. 1917, á fjórða
degi frá októberbyltingunni, voru
boðaðar allar grundvallarákvarðanir
sósíalistisku vinnulöggjafarinnar,
sem verkamannastéttin hafði barizt
fvrir árum saman. Vinnidöggjöfin í
án nokkurra undarbrrgða.
Það verður dæmt án nokkurra
tilslakana. Og það skal falla
í kosningunum 27. janúar
næstkomandi, falla svo ræki-
lega, að það eigi sér aldrei
framar viðreisnar von í höíuð
stað íslands.
íólf á miðnæt’i 27.
janúar verður Sósíalistaflokk-
urinn orðinn stærsti flokkur
Reykjavíkur.
landinu, þar sem verkamannastétt-
in fer með völdin, stendur, hvað
snertir hin víðtæku réttincfi, sem
verkafólkið nýtur, framar allri hlið-
stæðri löggjöf, hvar sem er í heim-
inum.
Strax fyrstu daga byltingarinnar
var áttastunda-vinnudeginum kom-
ið á og sexstunda-vinnudeginum fyr-
ir þá verkamenn, sem vinna neðan-
jarðar, fyrir skrifstofufólk og fyrir
þá, sem vinna andleg störf.
Jafnskjótt og heppnazt hafði að ‘
endurreisa iðnaðinn, sem hejms-
veldastríðið og borgarastríðið höfðu
lagt í rústir, ákvað ráðstjórnin árið
1927 með tilskipun í tilefni af tíu ára
afmæli hinnar miklu byltingar ör-
eiganna sjöstunda-vinnudaginn án
launalækkunar.
Styízti vinnudagur
og stytzta vinnuvika í heimi
Nú liefur verkafólk Ráðstjórnar-
ríkjanna stytzta vinnudag, sem til er
í heiminum, nefnilega sjöstunda-
vinnudaginn.* Vinnudagurinn í stór-
iðnhðinum var strax árið 1934 að
meðaltali 6.98 stundir. Aðeins fáir
vinnuflokkar vinna átta stuudir á
d:;g. Það eru húsabyggingainenn,
starfsmenn í húsnæðismálum, starfs-
menn bæja- og sveitalélaga og rnenh,
sem vinna ýmiskonar árstíðabundin
störf. Auk þess er lögboðinn styttur
vinnudagur, sex-, fjögurra- og meira
að segja þriggjastundavinnudagur
fyrir rnarga síarfsflokka, sem vinna
hei'súspiiiandi vinnu. Sexstunda-
vinnuciag hafa rnar ir verkamenn,
* t>að sem hér scgir er að sjálfsögðu miðað
við friðartíma. Styrjaldarárin varð að grípa
til þess að lengja vinnudaginn og vinnuvik-
una.
♦