Ný menning - 15.01.1946, Qupperneq 45

NÝMKNNING
gylltu lauklaga hvolfþök, sem minna á
austurlenzk ævintýri.
Litlar skemmdir sjást í borginni eftir
binn nýafstaðna ófrið. En ekki þarf
lengi að leita til að sannfærast um, að
þessi borg hefur háð langa, miskunnar-
lausa styrjöld.
Flest fólkið er fremur fátæklega til
fara. Þrátt fyrir hina ágætu neðanjarð-
arbraut eru allir flucningar ennþá ó-
nógir.
Þótt íbúar Moskvuborgar séu þrótt-
miklir að sjá, virðast þeir í fyrstu dá-
lítið stúrnir og innibyrgðir.
, Vegna flutningaerfiðleika, er stafa af
ófriðnum, eru matvæli í Moskvu ekki
eins mikil né margbreytileg og í borg-
um víða annars staðar í Sovétríkjunum.
Þeir íbúar Moskvuborgar, er minnst-
an matárskairynt fá, lifa án efa enn við
erfið kjör. En hinir, er mestan matar-
skammt fá, t. d. embættismenn, vísinda-
menn, rithöfundar, leikarar, kennarar og
Vðnverkamenn, lifa miklu betra lífi en
við í London. Kennari við æðri skóla í
Moskvu fær eins nrikinn smjörskammt
og heil fj ölskylda í Bretlandi, bver svo
sem hún er.
Eg gat aldrei.sannfært hitia rússnesku
vini mína um, að við værum miklu rétt-
látari í matvælaúthlutun okkar í Bret-
landi en þeir. Við deildum oft um þetta
atriði.
Munaður,
a3 vísa dýru verSi keyptur
Matvælaúthlutunin í Rússlandi er
reist á algjörum nytsemisgrundvelli. Því
mikilvægari sem maður er fyrir ríkið,
því meiri mat er honum úthlutað.
Ef starf manns er mikilvægt, færa
Rússarnir rök að því, að hann verði að
fá nóga fæðu, svo áð hann geti leyst það
starf fullkomlega af hendi. Þess háttar
fórréttindi eru laun fyrir hæfni og
• áhyrgð.
En slík forréttindi, er veita einhverj-
um meira en hann þarfnast til fæðis,
klæða og húsnæðis og til að lifa sóma-
, ’<
Nokkur umrnæli Hallclórs Kiljans Laxness
um Morgunblaðið árið 1934
(Og ekki hefur blaSinu farið fram síðan)
... Oft virðist eins og þessu fólki finnist aS hungursneyðir í Rúss-
landi sé sín síóasta afsökun og tilverurök. Nú er það almenn skoðun
með þjóðinni, að Mbl. sé mjög heimskt blað, sumir segja jafnVel
heimskasta og ómenntaðasta málgagn borgarastéttarinnar um ger-
valla Evrópu. Ég álít aftur á móti ekki að svo sé. Ég álít að það sé
yfirleitt ekki hægt að hugsa sér að nokkrir blaðamenn á þessari öld
séu vísvitandi jafnheimskir og Mbl. Hinsvegar held ég að Mbl. hafi
ákveðin klókindi til brunns að bera sem samræmist alveg nákvæm-
lega menningarstigi og sálarástandi þeirra manna, sem hafa hags-
muni af því að halda því uppi. . .
. . . Blaðið er búið að ganga svo yfir sjálft sig í Rússlandsríiorð-
um að það er bersýnilega orðið kjarklaust að gera sér mat úr þessu,
eins og of heppnir veiðimenn, sem draga of þunga laxa með of stuttu
millibiíi úr of veiðisælum ám. í fyrra var hungursneyð í Rússlandi.
f hitteðfyrra var hungursneyð í Rússlandi. Og enn tilkynnir Morg-
unblaðið án þess að því stökkvi bros, „yfirvofandi hungursneyð í
Rússlandi.“ Og bætir við: „En menn eru ofðnir því svo vanir í Rúss-
Iandi að fólk hrynji niður í milljónatali að það eru engar líkur til að
það verði stjórninni að falli.“ Við þessu er ekki nema eitt að segja:
Morgunblaðið er hamingjusamt blað. Og hvers vegna? Það er vegna
þess að þeir sem halda því uppi hafa minni kýmnihæfileik en aðrir
menn. . .
(Dagleið á fjöllum, bls. 119 og 122)
samlega yfirleitt, eru aðeins laun fyriiffiieru lil sölustaðir í Moskvu, þar sem
starfiS, og enginn, sem ekki er til gagns,fö|menn geta keypt meira af ma{, er talizt
getur hlotiS þau. »',-getur til munaSar, en fáanlegur er nokk-
Þessum mismun, sem oft hefur veriS/]" urs staSar í London. Þetta eru umboSs*
mjög ýktur, hefur veriS haldiS á lofti tilp verzlanir, sem reknar eru af ríkinu. Þar
aS sanna, aS stéttaskipling hafi vaxiS, V geta menn keypt mat um fram matvaja-
hröSum skrefum í Sovétríkjunum. ÉgV£ skammt sinn, en allt er mjög dýrt, og
fyrir mitt leyti get ekki fallizt á þessa jft’íríkiS fær hagnaSinn af þessari sölu. Ég
skoSun, en lít á þennan mismun sem af- t sá alls konar fólk flýkkjast umhverfis
leiSingu af stjórnarstefnu, er tekin hefurjíjbþessar verzlanir. ÞaS getur keypt, þrátt
veriS til aS mæta ákveSnum erfiSleikum.j^fyrir hiS háa verS, því aS flest af því
En þótt undarlegt megi virSast, þá^fliefur mikla peninga afgangs.