Hrafnista - 01.12.1948, Page 47

HRAFNISTA
29
in, sem borginni var fyrir miklu, samþykktu borg-
ararnir að merkja staðinn með ljósi. Byggður var
þar einfaldur viti kringum árið 805. Hann var í
þjónustu árum saman, eða þangað til Eðvarð svarti-
prins, sem réði nágrenninu um tíma, byggði lítið
eitt stærri turn. Þessi viti var rekinn um hríð, en
eftir að einn háaldraður vitavörður lézt, var ekki
kveikt á honum framar. í mörg ár voru klettarnir
ólýstir, en 1584, á ríkisstjórnarárum Hinriks II. á
Frakklandi, var byggður nýr yiti. Sá var tuttugu
og fimm ár í smíðum, og þegar því verki var lok-
ið, var hann orðinn stórkostlegasti viti allra tíma.
Ekki hefur verið byggður jafnoki hans síðan. Um-
hverfis grunninn var byggður brimbrjótur með
handriði. Á neðstu hæðinni er fallegur forsalur og
íbúð, sem upphaflega yar ætluð handa konungin-
um. Fyrir ofan er kapella, fagurlega teiknuð og
skreytt, og upp af henni er ljósturninn. Uppruna-
lega var ljósið í hundrað feta hæð yfir klettunum.
Síðar var turninn hækkaður upp í 207 fet, og nú
er hann búinn beztu tækjum nútímans og sést í
bjartviðri tuttugu og sjö mílna leið.
vitum, en upp frá því var farið að nota kol. Ókost-
ur slíkra elda er auðsær. Þeir sáust ekki úr f jarska.
Þeir brunnu út, og hætt var við að vindur af haf-
inu bældi þá svo niður, að skip sæju þá varla þeg-
ar svo bar undir.
Fyrsti viti í Bandaríkjunum var á Litlu Brew-
sterey, sunnan við aðalhafnarmynnið í Boston.
Hann var byggður 1716, þó að vitinn, sem nú er
þar, hafi yerið reistur 1859. í borgarastyrjöldinni
var byggingin þrisvar eyðilögð og endurbyggð.
Þriðja byggingin var sextíu og átta feta hár stein-
turn, og fjórir olíulampar voru notaðir til þess að
upplýsa hann.
Sums staðar voru viðar- og kolaeldar notaðir
fram í byrjun 19. aldar. Sá síðasti á Englandi var
Flat Holme vitinn í Bristolsundi, þar sem brennt
var kolum fram til 1822.
Á 19. öld voru samt gerðar miklar endurbætur
á ljósum, og jafnmiklar framfarir urðu 1 teikningu
og byggingu vita. Sagan af þróun vitanna er full-
af hetjudáðum, hugviti og þrautseigju. Og hetju-
skapur hefur ekki aðeins verið sýndur við bygg-
ingu vita. Hugrekki hinna rólegu manna, sem
dveljast þar — og kvenna, sem mörgum er trúað
fyrir vitum — er í sjálfu sér efni í heila bók. Hug-
rekki og ósíngjörn skyldurækni eru höfuðatriðin
sem vitaverðir grundvalla á ævistarf sitt. Hvað
sem líður þægindum, hættum, eða lífinu sjálfu,
verður ljósið að loga. Engin önnur skylda eða ósk
er sambærileg yið þá ákvörðun. í logni eða stormi,
í sumarþoku eða á stormasamri vetrarnóttu treysta
þeir menn sem um sjóinn fara með einfaldri en
óbilandi trú á ljósin, þokulúðrana, og hugrekki
vitavarðanna. Hvort sem Atlantshafið lemur með
fjallháum öldum hinn mjóslegna vita á Biskups-
kletti, eða Kyrrahafið haugar brimi hátt upp eftir
Tillamook, hvort sem hinir heitu vindar Arabíu
sprengja húðina á Rauðahafsvitanum á Sanganeb-
rifi, eða ísing hleðst utan á yitann mikla sem varð-
ar Rastarhöfða, verður ljósið að loga, og sjómenn
úti á hafi sigla framhjá og leggja eins óbilandi
traust á þessi ljós og þau væru stjörnur á himin-
hvolfinu.
Orð mín ná ekki til þeirra, sem ekki hafa séð
ofurkraft hins reiða hafs, en hver sá sem séð hef-
ur, þarf ekki lýsingu, því að hann mun aldrei
gleyma því. Ímyndum okkur mjósleginn turn í
brimlöðri á sæbröttum kletti. Ímyndum okkur ó-
fyrirleitni þeirra manna, sem byggja þarna sívaln-
ing úr steini með glerhúsi efst. Og hann lætur ekki
þar við sitja. Þó að yikum saman komi enginn bát-
ur nærri þesssum óhugnanlega stað, hafast menn
við í turninum. Rólegir sinna þeir skyldustörfum
sínum. Þeir fægja ljósglerin. Á hverju kvöldi
kveikja þeir á lampanum. Þegar þoka umlykur
staðinn, þeyta þeir þokulúðrana. Þetta eru þeirra
skyldustörf.
Og þegar stormar ógna, hverfa þeir þá á brott?
Því fer fjarri, því að þá frekar en endranær hróp-
ar skyldan á þá.
Fyrir ofan þjóta skýin á undan storminum. Fyr-
ir neðan gránar sjórinn. Skýin dökkna og elding
leiftrar. Þruman brestur og rymur og síðan kem-
ur stormurinn. Hann er lágróma í íyrstu, þegar
hann þeytir burtu öldukömbunum og leysir þá í
sundur. En hann færist fljótt allur í aukana og
lemur öldunum 1 rifið, feykir þeim svo hátt upp,
að þær taka að bylja á glerhúsinu.
Eldingin leiftrar og þruman drynur af nýju.
Vindurinn æsist og ýlfrar og þyrlar upp sjónum.
Hver brimaldan á fætur annarri skellur æðisgeng-
in á skerinu. Allt í einu skrúfast ein beint í loft
upp, fellur og skellur á stórum kletti, klýfur hann
í sundur. Önnur geysist upp og hlemmist með
heljarafli beint yfir vitann, en hann stenzt raun-
ina og heldur áfram að vara skipin við hættum
þessa staðar.
Leiða má að því líkur, að upprunalega hafi Ijós