Helgarpósturinn - 06.07.1979, Síða 2

2
Miðvikudagur 4. júlí 1979 —helgarpásfurínrL.

i
i
i
MÚTUR - ÞAÐ
FELULEIKUR”
„ÞETTA VORU
VAR ENGINN
Það var liðkað fyrir sölu á Nigeríuskreiðinni með „umboðslaunum”
sem námu röskri einni milljón dollara
• Arin 1977 og 1978 seldu tslendingar skreið til Nlgeriu aö verömæti
um 33 milljónir dala. Vegna sölunnar fengu skreiöarseljendur gjald-
eyrisleyfi hjá Seölabankanum og islenzkum stjórnvöldum fyrir um
einni milljón dala til greiöslu umboöslauna.
• Helgarpósturinn hefur þaö eftir áreiöanlegum heimildum, aö engin
viti m.'ö vissu hvort hér sé um aö ræöa raunverulegar umboösmanna-
greiðslur. Vmsar grunsemdir hafa vaknaö I þessu sambandi.
• Sumir heimildarmanna Helgarpóstsins telja, aö milljón dollararnir
hafi allir fariöi mútugreiöslur til þess aö koma kaupunum á.
• Hjarni V. Magnússon hjá islenzku umboössölunni hefur staöfest,
aö 660 þúsund dalir hafi veriö greiddar til manns aö nafni Gazadu i
Niger'u.
• Hins vegar hefur Helgarpósturinn þaö eftir áreiöanlegum heimild-
um. aö stór vafi leiki á þvi hvort þessi Gazadu hafi nokkru sinni komiö
nálægt skreiöarviöskiptum I Nigeriu og hann sé einungis „leppur”,
sem hafi veriö notaöur. Greiöslur „umboöslaunanna” hafi runniö eitt-
hvaö annaö.
• Þá hefur Helgarpósturinn jafnframt öruggar heimildir fyrir þvi, aö
Ólafi Jóhannessyni, þáverandi viðskiptaráðherra, starfsmönnum hans
og bankastjórum Útvegsbankans og Landsbankans, hafi veriö kunnugt
um og raunar gerö grein fyrir þvi, ,aö þörf væri gjaldeyrisyfirfærslu
upp á hundruö milljóna króna til þess beinlinis aö greiða mútur i
' Nigeriu, og þeir veitt samþykki sitt.
• Núverandi viöskiptaráöherra, Svavari Gestssyni, var gerö grein
fyrir þessu máli skömmu eftir aö hann tók viö embætti. Hann óskaöi
eftir rannsókn, en sá sem hana átti aö annast kannast ekki viö neitt
slikt.
• Vafi leikur á þvi, aö tveir Islenzku skreiöarseljendanna hafi séö
„umboösmanninn” a.m.k. áöur en kaupin fóru fram. Bjarni V.
Magnússon segir, aö þessi maöur hafi fengiö múturnar.
• Þá hefur Helgarpósturinn heimildir fyrir þvi, aö Bragi Eiriksson
hjá Skreiöarsamlaginu og Magnús Friögeirsson hjá SIS hafi veriö mjög
mótfallnir þeim viöskiptaháttum, sem voru viöhaföir I Nigeriu vegna
umræddrar sölu.
• Aöaldeilan stóö um 1% aukagreiöslu, röska 200 þúsúnd dali, til
„leppsins”. Eftirköst eru þau, aö skreiöarsamlagiö og SIS muni aö lik-
indum ekki standa aö samningum meö tslenzku umboössölunni aftur.
Samstarfiö er sprungið.
• Haft hefur veriö á oröi viö ýmsa skreiöarframleiöendur aö hækka
þurfi „erlendu umboöslaunin” upp i 5% af sölu i næstu samningum.
Bragi Eiriksson biður hins vegar eftir stjórnarskiptum I Nlgeriu I
haust meö von um heiöarlegri viöskiptahætti.
Islendingar hafa um langt ára-
bil átt skreiöarviöskipti viö
Nigeriumenn. begar
Biafra-striöiö skall á og aö þvi
loknu uröu þessi viöskipti öll
mjög erfiö. Siöan hafa setið þar
viö völd fjórar herforingjastjórn-
ig og islenzkir skreiðarseljendur
orðiö aö sæta innfiutningsbanni
og hömlum ýmiss konar.
Haustiö 1976 hófust lengstu
samningaviöræöur viö Nigeriu-
menn frá upphafi. Að sögn Braga
Eirikssonar, framkvæmdastjóra
Skreiöarsamlagsins, eyddi hann
heilu ári af tveimur vegna samn-
inga og fór alls 13 feröir til
Nlgeriu. Hinir tveir fulltrúar
skreiöarframleiöenda, Magnús
Friögeirsson hjá sjávarafuröa-
deild SÍS og Bjarni V. Magnús-
son, framkvæmdastjóri lslenzku
umboössölunnar, fulltrúi Samein-
aöra framleiöenda, munu hafa
fariöálikamargarferöir suöurtil
Nigeriu.
Um mitt sumar 1977 og næsta
haust þurftu þessir þrir menn aö
dvelja I Lagos svo vikum skipti i
þvi skyni aö komast aö samning-
um viöstjórnvöldlNigeriu. Þessi
milli komu þeir svo heim til
Islands til þess aö gera grein fyrir
stööu mála, þar sem hér var mik-
iö i húfi fyrir framleiöendur og Is-
lenzk stjórnvöld.
Auk þess fóru héöan fulltrúar
frá islenzku rikisstjórninni og
Siguröur Bjarnason, sendiherra.
En allt kom fyrir ekki.
A endanum tókst þó aö ganga
frá samningum og lauk afhend-
ingus.l. haust. 1 þessari lotu var
um aö ræöa sölu á 115 þúsund
böllum af skreiö aö verömæti um
fjórir og hálfur milljaröur króna
á gengi ársins 1977.
Aöur haföi verið gengiö frá sölu
ogafhendingu á 60 þúsundböllum
af skreiö.
Mútur nauðsynlegar
I Bandarikjadölum er hér um
aö ræöa 12 milljónir fyrir fyrri
sendinguna eöa röska fjóra
milljaröa króna á núverandi
gengi og siöari sendingin var aö
verömæti 21 milljón Bandarikja-
dala eöa um 7,2 milljaröa króna á
núverandi gengi, alls 33 milljónir
dala.
Þaö var þvi mikiö i húfi fyrir Is-
lenzku seljendurna og islenzk
stjórnvöld, aöNigerlumenn stæöu
viö samninga og afléttu innflutn-
ingsbanni, sem sett haföi veriö á.
Aö þvi var þó ekki hiaupiö. I
Nigeriu, eins og mörgum öðrum
Afrikurikjum, þar sem herfor-
ingjastjómir sitja viö völd, er þaö
viötekin venja, aö greiöa þurfi
mútur til áhrifamanna I stjórnar-
skrifstofum, til ráöherraeöa ann-
arra, eöa þá manna, sem eiga aö-
gang aö þessum áhrifamönnum.
Sú staöa mun hafa komiö upp,
þegar Islenzku skreiöarseljend-
urnir stóöu i samningaþófinu i
Nígeriu. Samkvæmt áreiöanleg-
um heimUdum Helgarpóstsins
munu þeir Bragi Eiriksson hjá
Skreiðarsamlaginu og Magnús
Friögeirsson hjá SÍS hafa staðið
gegn óheiöarlegum viöskipta-
háttum. Einkum mun þó Magnús
Friögeirsson hafa staöiö gegn
þeirri leiö, sem farin var, þeirri
aö greiöa mútur.
Bjarni V. Magnússon hjá
Islenzku umboössölunni staöfesti
þetta i samtali viö Helgarpóstinn.
Hann staöfesti jafnframt, aö mút-
ur heföu veriö greiddar:
„Þetta voru mútur. Þaö hefur
aldrei veriö nein feimni meö
þaö,” sagöi Bjami.
„Lykilmennirnir”
Gazadu og
Ginsberg
1 sambandi við þessa tvo samn-
inga gengu greiöslur til tveggja
manna. Annar er þýzkur maöur,
Dieter Ginsberg, sem er búsettur
i Nfgeriu. Hann fékk um 440 þús-
und dali eöa um 150 milljónir
króna. Hinn er innfæddur Ni-
geriumaöur, Gazadu aö nafni.
Hann fékk greiddar 215 milljónir
króna eöa um 660 þúsund dali.
Sumir heimildarmanna Helg-
arpóstsins halda þvi fram, aö i
báðum tUvikum hafi veriö um
.mútugreiöslur aö ræöa til þessara
tveggja manna fyrir samtals
röska eina milljón dala eöa 365
milljónir króna. Dieter Ginsberg
sé maöur, sem hafi sambönd inn-
an stjórnkerfisins i Nigerlu en
Gazadu sé hins vegar „gervimaö-
ur” og hann hafi aldrei nálægt
skreiöarsölumálum tslendinga
komiö. „Þessi maöur dúkkaöi
skyndilega upp og virðist hafa
komiö I staöinn fyrir Ginsberg,”
sagöi einn heimildarmanna Helg-
arpóstsins.
Sáu þeir aldrei
umboðsmanninn?
Þá er þvi jafnframt haldiö
fram, aö Bragi Eiriksson hjá
Skreiöarsamlaginu og Magnús
Friögeirsson hjá SIS, hafi aldrei
séð þennan mann, þegar gengiö
var frá kaupunum og hafi i raun
ekki vitaö meö neinni vissu hvert
hin svokölluöu umboöslaun fóru.
Bjarni V. Magnússon sagöi hins
vegar I samtali viö Helgarpóst-
inn, að þessi Gazadu sé framá-
maöur i Nigeriu. Hann hafi haft
samband viö „ stjórnvöld fyrir
hönd Islenzku seljendanna til þess
aö fá samningana tekna upp aft-
ur.
„Ríkisstjórnin var i rauninni
búin aö fella samningana niður,”
sagöi Bjarni „og búin margsinnis
aöhóta okkur þvi, aö þeir myndu
ekki kaupa neitt, þó svo viö teld-
um samningana i fullu gildi.”
„Viö fréttum, aö rikisstjórnin
keypti ekki neitt og þá var farin
þessi leiö. Okkur var bent á að
fara þessa leiÖ, og hafa samband
viö þennan mann.”
Og þá hefur þetta farið aö
ganga?
„Já, já. Stuttu seinna var kall-
aö á okkur til viöræöna um
þetta.”
Meginhluti þeirra 215 milljóna,
sem voru greiddar, fóru til
Gazadu og greiöslur i gjaldeyri
frá Islandi lagöar á bankareikn-
ing i London.
Bjarni slaöfesti jafnframt, aö
islenzku skreiöarseljendurnir
heföu greitt þessa f járhæö tD Nig-
eriumannsins, sem þóknun fyrir
þaö, sem hann geröi ,,og eftir þvl
sem við heyrum bezt, þá hafi þaö
veriö greitt til annarra.” Hvert
peningarnir fóru raunverulega
viröist enginn vita.
Ráðherrar og bankastjórar
lögðu blessun sína
yfir mútugreiðslur
Þegar ljóst var oröiö/aö gripá
þyrfti til mútugreiöslnatilþess áÖ
missa ekki Nigeriumarkaðinn
var ráöamönnum hér heima gerö
grein fyrir málinu. Viömælendur
Helgarpóstsins hafá staðfest, aö
ráöherrum og bankastjórum