Helgarpósturinn - 06.07.1979, Side 17

17
—helgarpásturinn-Föstudag
ur 6. júlí 1979
ásturínrL
Þrír listamenn með ný
verk fyrir listahátíðina
The Deer Hunter er
byggöupp sem sál-
fræöileg goösögn, frem-
ur en félagsleg, þótt aö
sönnu megi segja aö áherslur
aöa
Sálnaveiðar
The Deer Hunter — Dádýra-
veiöarinn
Regnboginn. Brezk-bandarisk.
Argerö 1979. Handrit og leik-
stjórn: Michael Cimino. Aöal-
hlutverk: Robert De Niro,
Christopher Walken. John
Savage, John Cazale, Meryl
Streep.
Fáarkvikmyndir hafaá þessu
ári valdiö jafn miklu havarii og
pólltiskum hundakdnstum og
The Deer Hunter. Er þaö i takti
viö þaö sem venjulega gerist
þegar svipsterkar og voldugar
kvikmyndir koma fram. Þá
hrópa menn annaö hvort
halelúja eöa helvlti. Tiskurót,':-
tæklingar af ýmsu tagi og vlöa
um lönd hafa sakaö The Deer
Hunter um dulbúiö kynþátta-
hatur, um hvitþvott ef ekki
hreinlega lofgjörö um þátttöku
Bandarlkjamanna i Vietnam-
striöinu, um aö gera Vietcong-
menn aö blóöþyrstum villi-
,dýrum, -sem sagt um aö vera
grunnfærin umfjöllunar og
jafnvel fölsun á eöli strlösins I
Víetnam. Á Berlínarhátiöinni
reyndu ýmsir fulltrúar
austrænna kommúnistarflcja aö
ýta myndinni út I kuldann, og
vlöahefur veriö geröur aösúgur
aö henni I fjölmiölum.
Nú þegar mesta æsinginn
hefur lægt og þrátt fyrir,-en
ekki vegna þess-; aö The Deer
Hunter hefur fengiö ótal
Oscarsverölaun, gefst okkur
kostur á aö meta I rólegheitum
þetta listaverk I Regnboganum.
The Deer Hunter er ekki aö fást
viö eöli Vletnamstriösins. The
Deer Hunter er heldur ekki aö
fástviö eö'li strlös yfirleitt. Hún
fjallar um þaö sem höfundur
hennar, Michael Cimino; hefur
alla tiö haldiö fram aö hún
fjallaöi um, — mannlega sam-
kennd og einsem^, um hugrekki
og vináttu, um styrk einstakl-
ingsins og styrk hópsins. Hún
fjallar um allt þetta meö þátt-
töku bandariskra hermanna i
Víetnamstriöinu aö baksviöi, —
ekki i forgrunni.
myndarlnnar séu ekki alveg
skýrar. Eins og Odysseifskviöa
segir hún frá brottför aö
heiman, feröalagi,mannraunum
og heimkomu. Og þegar heim er
komiö er þar fátt óbreytt. Og
þeir sem fóru burt þvi siöur
óbreyttir.
Mike (Robert De Niro), Nick
(Christopher Walken), og Steve
þátttöku í bardögum,
langri prisund.þar
sem pyndingar
fara eftir ritúali
rússneskrar
rúllettu, og loks undankomu.
Þriöji kaflinn segir frá heim-
komunni, vanda mannlegra
samskipta I sama umhverfi en
breyttum kringumstæöum,
breyttu fólki. Fjóröi kaflinn er
svo eins konar eftirmáli, þar
sem fer fram uppgjör milli
aöalpersonanna innbyröis og
milli þeirra annars vegar
og, hins vegar þeirrar
óhugnanlegu lifsreynslu
sem þeir hafa hver og
éinn oröiö fyrir. Og siöasta
atriöiö, þar sem eftirlifendur
taka höndum saman og syngja
„Guö blessi Ameriku”, er ekki
pólitisk yfirlýsing, eins og and-
stæöingar myndarinnar hafa
haldiö fram, heldur persónulegt
og tilfinningalegt endurreisnar-
ritúal. Aö vlsu er á mörkunum
aö þetta atriöú nái tilætluöum
áhrifum, en i mlnum augum
sleppur Cimino fyrir horn.
. Kvikmyndir
eftir Arna Þórarinsson
(John Savage) eru vinir og
samstarfsmenn I stáliöjuveri i
smábæ i Pensylvaniu. Þeir eru
á förum aö heiman sem sjálf-
boöaliöar til þátttöku I Vietnam-
strlöinu. 1 upphafi myndarinnar
er brúökaup Steves og brottför
þremenninganna haldin hátlö-
leg meöveislu og viöhöfn. í lok
myndarinnar er haldin annars .
konar seremónia, -erfisdrykkja
eftir jaröarför eins þremenn-
inganna. Annar þeirra sem eftir
lifa er varanlega bæklaöur,
andlega og likamlega, hinn er
ekki heldur samur maöur, — aö
sumu leyti sterkari maöur, aö
ööru leyti veikari, en umfram
allt þroskaörijdýrkeyptri mann-
legri reynslu rikari.
Rúmlega þriggja klukku-
stunda sýningartima mynd-
arinnar skiptir Cimino niöur I
fjóra kafla i episkri kvikmynda-
frásögn. Sá fyrsti dregur upp
mynd af umhverfi félaganna,
sambandi þeirra innbyröis,
þeim helgisiöum sem lif þeirra
byggist á I heimahögum, —
vinnunni, bjórdrykkjunni, og
ekki slst dádýraveiöunum, sem
mynda einskonar táknrænt
mótvægi viö mannaveiöar og
sálnaveiöar sögunnar. The Deer
Hunter byggir Cimino reyndar
mjög á ritúölum, — ólikum
helgisiöum sem gilda I mannfé-
félögunum.
Annar kafli myndarinnar
lýsir aftur afdrifum þeirra
þremenninga i Vietnam, stuttri
Þessi saga er aö sönnu löng,
en hún er svo auöug af list-
rænum perlum, aö keöjan
slitnar nánast aldrei. Þar á
kvikmyndun Vilmos Zsigmond
ekki minnsta þáttinn. Og varla
er veikur hlekkur i leikrænum
skilningi (nema ef vera skyldi
giftingaratriöi I kirkjunni
snemma i myndinni). Leik-
ararnir eru ein heild. Þeir til-
Héyra hveröörunL Þeir eruekki
stjörnur i senuþjófnaöi. De Niro
er sterkur en innhverfur I hlut-
verki leiötogans Mikes, John
Savage bregöur upp eftirminni-
legri mynd af glaöværum
náunga sem breytist I böl-
móöugt skar, en leikur
Christopher Walkens I hlutverki
Nicks sætir þó óneitanlega
mestum tlöindum. Þaö liöur
ekki úr huganum lengi á eftir
hvernig Walken breytir Nick úr
flnlegum, næmum, ungum
manni I þá sundurétnu, andlega
mergsognu persónu sem striös-
reynslan skolar á land viö spila-
borö rússneskrar rúllettu I
Saigon.
The Deer Hunter er ekki siöur
liísreynslafyrir áhorfanda, en
persónur myndarinnar. Hún
býöur upp á fjöida umræöu-
punkta og sumir vilja sjálfsagt
skýrari fókus á efniö.En eins og
góöum kvikmyndum er oft lagiö
lætur The Deer Hunter
áhorfandanum aö verulegu leyti
eftir aö reka smiöshöggiö á
verkiö, -innra meö sjálfum sér.
Listahátiö I Reykjavik mun nú
hafa fengið þrjá islenska lista-
menn til aö gera sérstakiega verk
I tilefni listahátiöarinnar næsta
sumar. Þetta eru þau Guöbergur
Bergsson, rithöfundur, Ragnheið-
ur Jónsdóttir, graffklistamaöur
og Gunnar Reynir Sveinsson tón-
skáid.
Guöbergi Bergssyni mun ætlaö
aö semja barnaleikrit fyrir lista-
hátíöina, Ragnheiöur Jónsdóttir
mun halda sýningu á grafik-
myndum sinum sem hún gerir á
Gunnar
Reynir,
Ragnheiöur
og Guöberg-
vegum listahátiöar og Gunnar
Reynir mun hafa i hyggju aö
semja tónverk fyrir jassband og
sinfóniuhljómsveit.
Einnig hefur Helgarpósturinn
fregnaö aö á listahátlö veröi
frumflutt nýtt verk eftir Atla
Heimi Sveinsson, bassakonsert,
og er aö þvi stefnt aö bassaleikar-
inn kunni Árni Egilsson, sem
starfar á vesturströnd Bandarikj-
anna komi heim til aö flytja verk-
iö, svo og muni hann leika i verki
Gunnars Reynis. —BVS.
Færri titlar en í fyrra hjá AB:
Von á nýjnstu bók Greenes
og ævisögu Agnars Kofoeds
,Þaö veröur engin breyting i
sjáifu sér á stefnu bókaféiags-
ins, sem reynir aö gefa út vand-
aöar bækur,” sagöi Brynjólfur
Bjarnason, þegar viö spuröum
hann um útgáfuna á þessu ári.
„I fyrra var gert mikiö átak I
endurútgáfu. Þá voru endur-
prentaöar 25 bækur og 18 bækur
endurunnar á annan hátt. Nýjar
bækur voru 51 og ein plata, alls 95
titlar. í ár verður þaö töluvert
minna.”
Um einstaka titla sagöi Bryn-
jólfur, aö i flokknum um heims-
styrjöldina siöari hjá bókaklúbbi
AB kæmu út bækurnar „Leiftur-
striö”, i ágúst, og „Baráttan um
Bretland”, I október. 1 september
er væntanlegt þriöja og slðasta
bindi af Samtölum Matthfasar
Johannessen ritstjóra. Þá veröur
metsölubók Graham Greene,,The
Human Factor”, gefin út í nóv-
ember, i þýöingu Hauks Ágústs-
sonar, sóknarprests á Hofi.
Þegar hafa veriö ákveönar
nokkrar jólabækur. Má þar
nefna, „A brattann” ævisögu
Agnars Kofoed-Hansen, flug-
málastjóra, eftir Jóhannes Helga,
„Meö lifiö I lúkunum”, sem er
framhald ævisögu Rögnvalds Sig-
urjónssonar pianóleikara, sem
Guðrún Egilson tók saman.
Einnig kemur út síöasta bindi af
sjálfsævisögu Guömundar G.
Hagalins. „A skiöum og hestum
yfir Vatnajökul” heitir bók eftir
Sviann Ahlman, I þýöingu Hjart-
ar Pálssonar. Segir þar frá vlö-
frægri för áriö 1936, sem m.a. tók
þátt I Siguröur Þórarinsson, og
ritar hann formála. Aö lokum
skal nefna bók, sem enn hefur
ekki hlotiö endanlegt heiti, en hef-
ur vinnutitilinn „Islandsdvöl”.
Hún er skrifuö af Gretu Linck
Grönbech, sem var eiginkona
Gunnlaugs Scheving list-
málara. Segir hún mjög hispurs-
laust frá dvöl sinni hér á
landi. Þýðandi er Jóhanna
Þráinsdóttir. _ GB
Hlaut viður-
kenuingu fyrir
glermunagerð
Ung islensk iistakona, Sig-
rún Einarsdóttir hlaut nýlega
viöurkenningu I samkeppni
fyrir glermuni sina I Dan-
mörku og var þaö Margrét
Danadrottning sem afhenti
henni verðiaunin. Samkeppni
þessivar meöal listamanna úr
ýmsum listgreinum og viöur-
kenning veitt fyrir besta
framlagiö úr hverri.
Kvikmyndasafn fær inni
í húsi Gísla Gestssonar
//Það er verið að ganga
frá leigu á húsnæði milli
safnsins og Gísia Gests-
sonar í nýbyggingu Gísla
við Skipholt"/ sagði
Erlendur Sveinsson, sem
sæti á í stjórn kvikmynda-
safns/ þegar Helgar-
pósturinn leitaði frétta af
safninu.
„Þarna veröur innréttuí* full-
komin geymsla fyrir filmur og
vinnuaöstaöa fyrir starfsmenn
safnsins.
Þaö hefur veriö ákveöiö aö ég
taki lausamannsstarf viö safniö,
meö þaö höfuö verkefni aö sjá um
forskrársetningu, leit og söfnun á
islenskum myndum, myndum
geröum af erlendum aöilum um
islenskt efni, eöa myndir sem
teknar eru hér. Allt sem tengist
Islandi, og um leiö aö afla allra
tiltækra upplýsinga um kvik-
myndasöguna.
Kvikmyndasafniö á eina mynd,
um för islenskra alþingismanna
til Kaupmannahafnar áriö 1906.
Þaö er fyrsta myndin sem tekin
hefur veriö af íslendingum svo
vitaö sé nú og er hún táknræn
fyrir upphafiö. En markmiö
safnsins er aö koma öllum kvik-
myndum sem gildi hafa, i
geymslu og viögerö. Þá er I sigti
aö eignast eintök af myndum sem
eru i söfnum erlendis og tengjast
íslendingum eins og myndir
Kambans, Fjalla-Eyvindur og
Glataði sonurinn. Þaö væri mjög
æskilegt aö eignast eintök af
þessum myndum.
Það er jafnframt ákveöiö aö ég
sæki sumarskóla Alþjóöasam-
bands kvikmyndasafna, sem
veröur aö þessu sinni I A-
Þýskalandi I sumar. Þar veröur
tekin fyrir starfsemi kvikmynda-
safna á öllum sviðum. I leiöinni
ætla ég aö nota tækifæriö og
reyna aö spora eitthvaö upp I
Þýskalandi.
Maöur er óhress yfir þvi, aö þaö
eru samþykkt lög um þetta safn,
þar sem þaö er lagabundiö, aö
safninu sé heimilt aö ráöa starfs-
mann i hálft starf og sömuleiöis
aö þaö veröi veitt úr rlkissjóöi til
þess aö innrétta þessa geymslu,
sem er töluvert dýrt fyrirtæki, og
aö málaleitan okkar i stjórn
safnsins um aö þessi ákvæöi
komi til framkvæmda er einfald-
lega ekki ansaö. Fjárveitinga-
Erlendur
valdiö visar okkur bara á fjár-
veitingu safnsins, sem er fimm ..
milljónir aö þessu sinni. úr þvi
höfum viö aö spila og hitt kemst
ekki til framkvæmda.
Miöaö viö hóflega áætlun um
þaö sem okkur langar til aö gera
á næsta ári, þá er maöur kominn I
þrisvar sinnum hærri upphæö en
viö höfum núna.
Viö erum aö sækja um inn-
göngu i alþjóöasamtök kvik-
myndasafna og biöum eftir loka-
svari. Eftir aö viö komumst inn i
þau, eigum viö von á aö geta
fengiö myndir aö láni, jafnvel
heilu syrpurnar, þegar aö þvi
kemur aö safniö geti fariö að
standa fyrir sýningum.
Viö erum bjartsýnir á þetta.
Þaö er komiö I gang og viö verö-
um aö hafa þá afstööu, aö þaö
tekur tlma aö byggja þetta upp.
Viö erum ofurseldir fjárveitin^
um hverju sinni, þar sem viö höf-
um engan fastan tekjustofn.
Viö erum búnir aö skrifa hús-
friðunarnefnd og óska eftir þvi
aö viöræöur færu fram á milli
nefndarinnar og stjórnar safnsins
um Fjalaköttinn. Viö teljum aö
húsiö hafi mikiö gildi, kvik-
myndasögulega séö, að þarna sé
eitt elsta kvikmyndahús I heimi
uppistandandi. Viö viljum aö
þessi sjónarmiö séu höfö I huga,
þegar veriö er aö gera út um af-
drif þessa húss. Hins vegar hafa
þessar viöræöur ekki fariö fram”,
sagöi Erlendur Sveinsson aö lok-
um “GB