Helgarpósturinn - 06.07.1979, Blaðsíða 8

8
Föstudagur 6. júlí 1979 —helgarpásturínn-
helgar
pósturinn—
utgefandi: Blaðaútgáfan Vitaðsgjafi
sem er dötfurfyrirtaeki Alþýðublaðs-
ins, ert með sjálfstaeða stjórn.
Framkvaemdastjóri: Jóhannes Guð-
mundsson
Ritstjórar: Arni Þórarinsson, Björn
Vignir Sigurpálsson
Ritstjómarfulltrúi: Jón öskar Haf-
steinsson.
Blaðamenn: Guðjón Arngrimsson,
Guðlaugur Bergmundsson, Guðmund-
ur Arni Stefánsson og Halldór Hall-
dórsson.
Ljósmyndir: Friðþjófur Helgason
Auglýsingar: Ingibjörg Sigurðardóttir
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir
Dreifingarstjóri: Sigurður Steinars-
son
Ritstjórn og auglýsingar eru að Siðu-
múla 11, Reykjavik. Simi 8186ó. Af-
greiðsla að Hverfisgötu 8-10. Simar:
8)866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Askrift (með Alþýðublaðinu) er kr.
3.500.- á mánuði. Verð i lausasölu er
kr. 180.- eintakið.
Léttfríkunin
Ég las það i alveg óvenju bita-
stæðu viðtali við Steinunni
Jóhannesdóttur i siðasta Helgar-
pósti að það væri erfitt að vera
vinstri maður. Til vinstri manna
væru gerðar svoddan djöfuls
böivaðar kröfur, og ekki allar
jafn gáfnlegar og sanngjarnar.
Til dæmis kröfur um að vinstri
menn eigi að vera fyrirmyndar-
fólk af þvi þeir vilja fyrirmynd-
arþjóðfélag.
Trúlega er það smekksatriði
hvað sé fyrirmyndarmanneskja
og fyrirmyndarþjóöfélag. Trií-
lega er það lika smekksatriði
hvað sé vinstri maöur. Hitt er
aftur á móti ekki smekksatriöi að
til fólks eru geröar miklar kröfur.
Og ekki allar jafn gáfulegar og
sanngjarnar. Vinstrimenn svo-
kallaöir eru ekki einir um að iifa
við sllka kröfugerö. Þaö gera líka
hægri menn og miðjumenn og
allra handa menn. Ætii sé ekki
sem sagt óhætt að fullyrða að oft
sé ekki aðeins erfitt að vera
vinstri maöur, heldur fyrst og
fremst að vera maður yfirleitt.
Kröfugerðin felst Uklega eink-
um i þvi að það er ýmislegt, — og
reyndar heilmargt — sem ekki
má. Annað hvort vegna þess að
það er ólöglegt, siölaust eöa
óhollt. Allir vita að Félagið Okkar
flýtur á mörgum lögum og boð-
orðum, skráöum og óskráöum.
Sum hver firra miklum vandræð-
um. önnur valda hins vegar meiri
vandræðum en þau firra. Okkar
öld hefur sumpart á sér svip auk-
ins frjálsræðis. Flestir þakka þaö
sjálfsagt sfvaxandi þroska og
þekkingu mannkynsins. En þessi
sami þroski og þessi sama þekk-
ing hafa Hka skert athafnafrelsi
manna I viðum skilningi, gert
mannlifiðleiöinlegra, gerilsneytt,
dauðhrdnsað.
Ég las það til dæmis I þessum
sama Helgarpósti, einni siðu fyrir
aftan viðtalið góða við Steinunni,
að sólböð væru mönnum hreint
ekki tffl heilla. Þessar upplýsingar
geta kannski forðað stórslysum.
En ætli þær hafi verkað upplifg-
andi fyrir þá sem lásu þetta l
flugvélinni á leiðinni til Spánar?
Ég hef lika lesið það einhvers
staðar einhvern tima að kossar
séu óhoDir og bakteriusmitandi.
Stytti lif manns um ég veit ekki
hvaö sé ekki gætt hófs. Ekki er
það nú beint upplifgandi heldur.
Þaðeruþannigekki nýjar frétt-
ir aö flest það sem er gott er ann-
aö hvort ólöglegt, siðlaust eða
óhollt. Og allt þetta er sifellt að
taka breytingum. Það sem var
ólöglegt, siðlaust eða óhoDt i gær
þarf ekki að vera það á morgun.
t öilum þessum látum þurfum
viö, hvort sem viö erum brodd-
borgarar, hamborgarar eða létt-
frfkaðir smáborgarar, eins og
Steinunn flokkaði sig, að halda
jafnvæginu eftir mætti. Margir
vita ekki sitt rjiikandi ráð i hring-
iðu boðorðanna. Þar eru flestir
guðir hverfulir og vagga á stallin-
um. ,
Við verðum aö hiita vissum
leikreglum til að Félagið Okkar
fónkerijhvort sem okkur hugnast
þetta félag yfirleitt eða ekki. En
furöu mikið er enn eftir af leik-
reglum sem einungis viröast til
leikreglnanna vegna. Þegar þjóð-
félagsleikurinn fer að lúta slikum
reglum i óhófi gildir gamla góða
vallarkallið: Út af meö dómar-
ann.
Þið eigið leikinn. -AÞ.
Þaðer liklegast rétt sem Þór-
arinn Þórarinsson sagöi i Tim-
anum fyrir nokkrum dögum aö
undanfarnar vikur hefur rikis-
stjórnin styrkst og kemur þar
margt til. Einkum eru þaö þó
erfiöleikarnir i þjóöarbúinu sem
hafa þjappað ráöherrunum niu
meira saman en áöur og var svo
sannarlega ekki vanþörf á.
Haröari stjórnarandstaða Geirs
HaDgrimssonar og Sjálfstæðis-
flokksins á hér einnig hlut að
máli, en þaö veröur maöur
greinilega var viö i blööum að
Geir er haröari en áður og lik-
lega er staða hans nú sterkari
innan flokksins.
Einkaréttur krata
Þaö mál sem hæsthefúr boriö
á himni stjórnmálanna nú að
undanförnu fyrir utan oliumál-
iö, er Jan Mayen máliö og
toönuveiöar viö Jan Mayen.
Þetta mál hefur veriö einskonar
einkamál krata, því hér á landi
eru það þeir Benedikt Gröndal
og Kjartan Jóhannsson sem
fara nær einvörðungu meö þaö
mál, auðvitaö I samvinnu viö
rikisstjórnina. Benedikt hefur
veriö mun meira áberandi i
þessu máli en Kjartan, enda er
um að ræða mál sem Benedikt
ætti að geta fengiö rós i hnappa-
gat út af ef hann heldur rétt á
þvi. Stóra spurningin I þessu
öllu er svo: Gengur loönan til
Jan Mayen I sumar eins og i
fyrra. Ef Norömönnum tekst aö
Átökin efla samheldnina
telja fiskimenn sina inn á aö
takmarka loönuveiðar sinar viö
90.000 tonn viö Jan Mayen I
sumar má telja það kraftaverk
Hugsiö ykkur þaö ástand sem
rikti hér á landi ef islenskir
toitousjómenn þyrftu að draga
úr afla á „hálf Islensku hafi”
eins og Jan Mayen er „hálf
norsk”. Norskir sjómenn hafa
lika barist fyrir þessum rétti
sinum aö fá að veiöa óhindraö
viö Jan Mayen I sumar, en ekki
haft erindi sem erfiöi. Þeim
finnst að islendingar séu nú
farnir aö færa sig allmjög upp á
bekkinn, þegar þeir ætla aö fara
aötakmarka loönuveiöarnar viö
Jan Mayen auk þess sem þeir
séu svo til bímir að stööva sfld-
veiöarnar viö Noreg.
Auk þess sem norskum sjó-
mönnum finnstsem hallaö sé á
sig I þessumáli, þá hugsar hver
um sig, þrátt fyrir allt tal um
norræna vináttu og norrænt
samstarf. Við skulum ekki
halda aö Norömenn færi okkur
eitthvaö á silfurbakka i þessu
sambandi, og viö skulum heldur
ekki halda aö Norömenn selji
okkur oliu á einhverju útsölu-
veröi ef til þess kemur aö viö
gerum viö þá samninga um
oliukaup. Nei, hér er full þörf að
fara varlega enda þótt þaö séu
Norðmenn sem eiga i hlut.
Eyjólfur Konráð
Þaö eru áreiöanlega margir
sem hafa brosað i kampinn þeg-
ar þeir lásu viötöl viö Eyjólf
Konráö Jónsson sem var einn
samningamanna Islands i þess-
um viöræðum. Eyjólfur var
mjög jákvæöur f viötölum sin-
um enda þótt hann hafi þarna
veriö Istórumhópi stjórnarliöa.
En ástaöan fyrir ánægju Eyjólfs
Konráös er skiljanleg. Þarna
sathann viögræna boröiö i Ráö-
herrabústaönum og tók þátt i
þvi aö fjalla um mál sem hann
hefur mikið barist fyrir á und-
anfórnum mánuöum á vett-
vangi Alþingis og reyndar lika
þegar hann var á hafréttarráð-
stefnunni i Genf. Þaö er
athyglisvert aö stjórnarand-
stööunni var boöiö aö hafa full-
trúa I þessum viöræöum, en
slikt hefurekki tiökast I viöræö-
um um fiskveiöimál aö undan-
fórnum mánuöum. Hinsvegar
var lika athyglisvert aö I hópi
Islensku viöræöunefndarinnar
varenginnfiskifræðingur, aöeins
pólitikusar og embættismenn á
röndóttum fötum. Þarna átti þó
að fjalla um loönuveiöar, en
samsetning samninganefnd-
anna af hálfu beggja bendir þó
til að toönuveiöarnar hafa frá
upphafi ekki átt aö vera aðal-
atriöiö, heldur útfærsla efna-
hagslögsögunnar. Báðir aöilar
hafa þó verið tregir til að viöur-
kenna þaö opinberlega, en sagt
aö aöalumræðuefniö hafi verið
loönuveiöarnar.
hákarl
Hversvegna var Lúð-
vík ekki með?
Gárungarnir hafa veriö aö
gera þviskóna hversvegna Lúö-
vik Jósefsson formaöur Alþýöu-
bandalagsins hafi ekki veriö i
viöræöunefndinni. Einu sinni
var talaöum aö Lúðvik hafi ver-
iö á laxveiðum noröur i Vopna-
firöi samtimis Karli Bretaprins
eöa einhverjum breskum lord,
þegar hann meö réttu átti aö
vera á samningafundum sem
þessum. Kannski var Lúövik þá
á laxveiöum, og kannski var
hann lika á laxveiðum núna. En
hvort sem hann hefur nú veriö
aö þreyta lax eöa ekki, þá var
hann ekki i Ráðherrabústaönum
og I staö hans sat I stól Alþýöu-
bandalagsins ólafur Ragnar
Grimsson. Auövitaö þarf Lúövik
aö fá sér fri eins og aörir, og
spurningin er bara hvort hann
ætti ekki aö taka sér lengra fri
en yfir sumarið. Lúövik er nú
búinn aö vera i pólitlkinni, en
hann er ekki einn þeirra sem
kærir sig um fá eitthvert
þægilegt embætti. Hann vill
vera fram I rauöan dauðann og
hefur lika dugað vel. En ástæö-
an fyrir þvi aö hann sendi Ólaf
Ragnar i þessar viðræöur er
áreiöanlega sá valdarigur sem
er i Alþyöubandalaginu. Ein-
hverjum hefði þótt eölilegt aö
þessa samningafundi sætu ein-
hverjir af ráöherrum Alþýöu-
bandalagsins, en svo var ekki.
Þetta undirstrikaði enn kenn-
inguna að annarsvegar I banda-
laginuséu ráöherrarnir og hins-
vegar formaöurinn Lúövik og
formaður framkvæmdastjórnar
Ólafúr Ragnar Grimsson.
Framsókn
Þá vakti það ekki siöur
athygli hver var fulltrúi Fram-
sóknarflokksins I samninga-
nefndinni. Þar sat Þórarinn
Þórarinsson Timaritstjóri og
fyrrverandi alþingismaður. Ef
grannt er skoöað er kannski
ekki svo skrýtiö aö hann skuli
hafa veriðfulltrúi Framsóknar,
þvi hann er i landhelgisnefnd
fyrir flokkinn og hefur fram til
þessa verið fulltrúi Framsóknar
á hafréttarráöstefnufundum.
Framsókn tefldi þvi heldur ekki
fram ráðherra heldur reyndum
pólitikus meösérþekkingu á ut-
anrikismálum.
Einhverjir hafa veriö aö gera
þvi skóna aö ftokkadrættir séu
með Ólafi Jóhannessyni annars-
vegar og Steingrimi og Tómasi
hinsvegar og þetta sé alltaf aö
koma betur og betur i ljós.
Þegar Ólafur ákvaö i'vetur aö
gefa ekki framar kost á sér og
Steingrimur var kosinnformaö-
ur sagöi þaö sig sjálft aö hætta
gæti oröið á einhverjum flokka-
drætti. Nú er það Ólafur sem á
aö stjórna landinu en Stein-
grimur flokknum. Ólafur hefur
haft góð tök á sinum flokki og
ráöið þvi sem hannhefúr viljaö,
en núeftir aö hann hefur látiö af
formennsku viröist aöeins tima-
spursmál hvenær hann segir
skiliö viö stjórnina. Nú þegar
meiri samheldni viröist vera i
stjórninni aukast likurnar á þvi
aö Ólafur sitjieitthvaö áfram og
þaö er honum áreiðanlega
kappsmál aö yfirgefa ekki
stjórnarheimiliö meö 50 prósent
veröbólgu á bakinu. A timabili i
vor virtist manni i sjónvarpinu
sem ólafur væri oröinn ákaf-
lega þreyttur, og þaö er hann
áreiöanlega, en ekki gafst hann
upp, enda er hann nú DOKTOR
Óli Jóh. og stendur i þvi tilliti
oriliö jafnfætis nafna sinum og
fyrrum flokksbróöur DOKTOR
Ólafi Ragnari.
Yfirlit
Fyrir um þaö bil 40 árum hófu
þær tvær fullorðinsfræðslustofn-
anir, sem stærstar hafa oröiö hér
á landi, starfsemi sina: Náms-
flokkar Reykjavikur i upphafi árs
1939 og Bréfaskólinn hálfu ööru
ári siöar. Þá voru lýöháskólar
þeir, sem upp höfðu risiö snemma
á öldinni annað hvort undir lok
liðnir eöa orðnir aö héraösskólum
meö prófasniöi.
Ekki voru þessir tveir skólar þó
lengi einir um hituna og er skylt
aö nefna fræöslustarfsemi Ung-
mennafélags íslands og Kvenfé-
laganna, sem lengi höföu haft og
hafa enn fræðslustarfsemi á dag-
skrá, Kvöldskóla K.F.Ú.M., sem
starfaöi fram yfir 1950, íþrótta-
skóla Siguröar Greipssonar i
Haukadal, sem starfaöi fram til
1967 og námsflokka, sem tóku aö
risa upp, Málaskóla Halldórs
Dungal, sem nú er málaskólinn
Mimirog fleira mætti eflaust til
telja.
Eins og aö likum lætur varö
starfsemi tveggja fyrst töldu
stofnananna viötækust og náms-
framboö f jölbreytt (nú munu hart
nær 3000 nemar I hvorum skóla á
ári). Þær áttu það sameiginlegt
með lýöháskólunum, aö þeim
lauk ekki meö prófum heldur
báru nemendur aöeins úr bitum
fullnægju þá, sem þekkingin veit-
ir hverjum manni. Einnig fengu
nemendur námsvottorö og þar eö
prófaáráttan haföi enn ekki altek-
iö þjóöina, gátu menn nýtt þessi
vottorö, þegar þeir sóttu um störf
og ófáir munu þeir vera, sem
verslunarleyfi hafa fengið gegn
þvl aö framvisa vottoröum um
nám i' bókhaldi frá þessum tveim-
ur skólum.
Eftir þvi sem lengra hefur liöiö
á öldina hafa fleiri aöilar tekiö til
viö fulloröinsfræöslu og er það aö
vonum. Iönaöarráöuneytiö hefur
staðiö fyrir námskeiöum frá ár-
inu 1962, Stjórnunarfélag Islands
hefur einnig haldiö allmörg nám-
skeið fyrir stjórnendur fyrirtækja
og verkstjóra. Ariö 1972 var Lýð-
háskólinn i Skálholti stofnaöur og
Félagsmálaskóli Alþýöu sama ár,
en Menningar- og Fræöslusam-
band Alþýöu var stofnaö 1969.
Fjölmörg verkalýös og starfs-
mannafélög hafa fengið ákvæöi
um fræöslu fyrir félaga sina inn I
kjarasamninga.
Oll hefur þróun þessara mála
þvi miöað I rétta átt, en þaö er
lifsnauðsyn islensku samfélagi,
aö uppi sé viötæk og fjölbreytt
Aix. Sagan segir aö nafiiiö sé
dregiö úr latínu „Aqua Sex-
tius”, eöa „Vatn Sextlusar”, en
taliö er aö Sextius Rómarkeis-
ari hafi stofnsett borgina um
þaö bil hundrað árum fyrir
Krist. Honum fannst vist vatnið
hér eitthvaö sérstaklega gott.
Enn þann dag i dag er talaö um
Aix sem borg vatns og eitt
helsta einkenni hennar eruhinir
fjölmörgu gosbrunnar sem
prýða stræti hennar og torg. En
enda þótt vatniðhér sétaliö meö
þvi betra sem þekkist hér i
landi, þykir vist mörgum is-
lendingnum þaö helst til daufur
drykkur og kýs fremur blessað
rauöviniö, en vfn þaö sem hér er
framleitt þykir sérlega gott.
En Aix er ekki bara borg
vatns og vins. Hún á sér einnig
langa og merka menningarhefð.
Hér er merkur háskóli sem á
rætur sfnar aö rekja allt til árs-
ins 1413. Hafa allmargir Islend-
ingar stundaö hér nám hin siö-
ari ár. Hér hafa dvaliö fjölmörg
skáld og listamenn og nægir i
þvi sambandi aö nefna málar-
ann Cézanne og tónskáldið
Darus Milhaud, en þess er nú
minnst hér I borg meö pomp og
prakt aö fimm ár eru liöin frá
dauöa hans.
Þaö sem einkennir menning-
arlifiöhér I Aix er aö menningin
er ekki aöeins 1 höndum fárra
útvaldra. Allir viröast vera hér
þátttakendur, allt frá rikisbubb-
um til róna. Þessa dagana
stendur hér yfir tónlistarhátiö
sem kölluö er „Musique dans la
rue”, eöa „Tónlist á götunni”,
og samanstendur af tónleikum