Helgarpósturinn - 13.07.1979, Blaðsíða 8

_____nelgar
pásturinn_
Utgefandi: Blaöaútgáfan Vitaösgjafi
sem er dótturfyrirtæki Alþýðublaðs-
ins, en með sjálfstæða stjórn.
Framkvæmdastjóri: Jóhannes Guð-
mundsson
Ritstjórar: Arni Þórarinsson, Björn
Vignir Sigurpálsson
Ritstjórnarfulltrúi: Jón Oskar Haf-
steinsson.
Blaóamenn: Guðjón Arngrimsson,
Guðlaugur Bergmundsson, Guðmund-
ur Arni Stefánsson og Halldór Hall-
dórsson.
Ljósmyndir: Friðþjófur Helgason
Augfýsingar: Ingibjörg Sigurðardóttir
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir
Dreifingarstjóri: Sigurður Steinars-
son
Ritstjórn og auglýsingar eru að Siðu-
múla VI, Reykjavik. Simi 81866. Af-
greiðsla að Hverfisgötu 8-10. Simar:
81866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Askrift (með Alþýðublaðinu) er kr.
3.500.- á mánuði. Verð I lausasölu er
kr. 180,- eintakið.
SJONARSPIL
Knattspyrnan er heillandi
fyrirbæri.
Einhvern veginn getur maöur
ekki imyndaft sér islenskt sumar
án islensks fótbolta eins og maöur
á erfitt meö aft sjá fyrir sér Albert
Guömundsson sem þetta númer i
pólitikinni, ef ekki kæmi til fót-
boltinn. Og ætli Ellert Schram
sæti þar sem hann situr nú án
þess aft hafa haft fótboltann sem
haldreipi efta Alfreft Þorsteinsson
verma forstjórastólinn i Sölu-
nefndinni, heffti hann ekki spilaft
fótbolta i gamla daga. Þræftir fót-
boltans liggja vlfta I valdakerfinu.
önnur hliftarverkun er svo
knattspyrnufróttir og iþrótta-
fréttaritarar. Engin stétt manna
mun valda Arna Böövarssyni og
Oröabókarmönnum svo ómæld-
um heilabrotum en einmitt þeir
meft sérstæftu ritmáli sinu.
Hvernig eiga aörir en þeir sem
stunda völlinn aö staftaldri aft
skilja oröatiltæki eins og „aft
prjóna sig gegnum vörnina” eöa
„negla i stöngina”, „hjólhesta-
spyrna” efta „brenna af” og „fá
stungubolta inn fyrir vörnina”
efta „vera á auftum sjó”, svo ekki
sé minnst á gullkorn eins og
„Keflavikingar eins og lifvana
rjúpa i Valsklónum,” „allur
þróttur úr Þrótturum” efta
„Fjörbrot Hauka dugfti ekki til”,
svo tekin séu nýleg dæmi.
Mestu skiptir þó þaft sem fram
fer á vellinum sjálfum og á á-
horfendasvæftum. Islenskií á-
horfendur eru aö einu leyti
skemmtilegri en til dæmis bresk-
ir. Þar úti heyrist ekki mannsins
mál fyrir hávafta, en dumbungs-
veftráttan hér og afrekaskráin I
landsleikjum hefur liklega gert
okkur þunglynda og hljóöláta upp
til hópa, en þaft gefur aftur á móti
fámennum, og háværum hópi sér-
vitringa kjörift tækifæri á aft njóta
sin. Þaft myndi til dæmis enginn
vita af Agli rakara á Old Traff-
ord.
En dramaft sjálft fer fram úti á
vellinum. Þar veröa þjóösögurn-
ar til og þaftan eru minningarnar.
Glaftar minningar eins og um sig-
urinn yfir A-Þjóftverjum en fleiri
daprar eins og 14 — 2 tapift fyrir .
Dönum. Þaft var þá sem islenski
sóknarleikmaöurinn hljóp fagn-
andiiflasift á félögum sinum eftir
að hafa skoraft fyrra markið og
hrópafti: „Jafna, strákar,
jafna.” Þá voru Danir búnir aft
skora sex mörk.
Svona sögur lifa. Sjónarspilift
heldur áfram, alltaf sjálfu sér likt
— misjafnlega skemmtilegt aft
visu en aldrei beinlínis leiftinlegt,
þvi aö völlurinn dregur menn til
sin ár eftir ár. Þess vegna hljót-
um vift aft segja:
Allir á völlinn.
—BVS
Hver, sem kominn er nálægt
miftjum aldri efta lengra, man
ekki þá tiö, þegar allt gekk i
hægagangi og vandamálasér-
fræftingarnir voru enn i' barna-
skóla, efta ófæddir. Þegar fifill
og sóley á grasbala töldust ekki
tíl illgresis, þegar moldrokift
var ekki ennþá talin mengun og
þegar njólinn og hundasúra uxu
hákarl
i skuröunum vift Hafnarf jarftar-
veginn þar sem kýrnar hans
Geirs i' Eskihllft spásseruöu
kvölds og morgna heimspeki--
legar á svip. Imba rak á eftir
vift fögnuft vegfarenda. Þá
girntist enginn lág fjögurra
stafa bilnúmer, sem i þá daga
voru há. Þá voru bilarnir bilar
og bensinkreppa ekki til. Þetta
var fyrir daga kransæða-
stiflunnar, þegar talift var
viröulegt aft vera feitur og tiska
aft borfta sig saddann og þaft af
feitu kjöti. Og drekka mjólk
meft.
I þá daga þekktist ekki stress,
gott ef stressbuxurnar voru
komnar á markaftinn og þá var
engin verftbólga bara dýrtift. Þá
gátu menn þverfótaö fyrir hag-
fræftingum. Gott ef ekki var ein-
tómt sólskin á sumrin. Þá voru
kálgarftarnir i Kringlumýrinni
langt uppi I sveit og reykur lift-
aftist úr lágreistum kotum þar I
grenndinni þegar vift vorum aft
setja niftur á vorin.
Þá gengu strákar i kotí og
brúnum sokkum meft sokka-
bönd hvurndags og matrósaföt-
um meö flautu á sunnudögurn-
Þá dugöu spariskórnir hiklaust
þrenn jól, en voru farnir aft
nudda stórutána fyrir rest og
kom undan sár. Þetta var á dög-
um gúmmiskónna, sem stóftu
hundruftum saman á skólagöng-
unum og enginn þekkti sína skó
frá annarra. Þá var auftvelt aft
fá sér nýja. Taka bara þá falleg-
ustu i rööinni og þræta slftan
fyrir glæpinn.
A sunnudögum var súpukjöt
og ávaxtagrautur á eftir. A
tyllidögum læri og ávaxtagraut-
ur á eftir. Helgi Hjörvar var
hetjan eina. Enginn vissi hvern-
ig hann leit út, en fullorftna fólk-
iö hélt hann stóran og stæftileg-
an. Þetta var ltíngu fyrír daga
sjónvarpsins: áöur en útlönd
komu heim i stofu og þá voru
allir spenntir fyrir kóngum og
drottningum.
Enginn þekkti vixil og fáir
málkunnugir bankastjórum. Þá
spöruftu menn og börnin settu
aurana sina i bauk og horfftu
andaktug á gjaldkerann í
Landsbankanum, sem var fin-
asta pleisiö i bænum, telja úr
hrúgunniá borftinuþegarb auk-
urinn var fullur. Sjoppur, hvaft
var nú þaft? ogRoyennþá korn-
ungur.
Þá söng herinn á torginu á
sunnudögum og peysufatakonur
tárfelldu meft stóran hvitan
vasaklút. Maöur á ölkassa pred-
ikafti heimsendi, rónarnir sváfu
i frifti undir bárujárninu á hóln-
um. Þá fengust kol i tonnavis og
kolakraninn stolt höfuftborgar-
innar.
1 þá tiö hét Miklatúnift
Klambratún og þar voru naut-
gripir á beit. Menn buftu strætó-
stjóranum góftan dag og lika
kaupmanninum, sem þá var enn
á hominu. Húsmæfturnar komu
i fiskbúöina og spjölluftu vift
fisksalann, meft nælonsokkana
vaffta um ökklann og æöahnút-
arnir gljáftu i sólskininu. Þá
borguöu þær aura en ekki þús-
undir króna fyrir soöningu.
Hvaft er aft? Hvaft hefur fariö
úrskeiöis?
Hákarl.
EG MAN
ÞÁTÍÐ
Föstudagur 13. júlí 1979 —he/garpásturínrL.
Helgarpósturinn hefur óyggjandi heimildir fyrir þvi aft Seftlabanki
islands hafi s.l. haust fallizt á að haldið yrði áfram mútugreiðslum til
Nigeriu vegna skreiðarsölu, eftir að þessar greiðslur höföu veriö
stöðvaðar um sinn að ósk Svavars Gestssonar, viðskiptaráðherra.
Gjaldeyriseftirlit Seðlabankans var beðið um aö kanna umboðs-
launagreiðslur til Nigeriumanns aö nafni Dagazaus (ekkiGazadu, eins
og við sögðum i siðasta blaði) að beiðni viðskiptaráðherra, eftir að
honum hafði verið bent á, að maðkur kynni að vera i mysunni.
Sigurður Jóhannesson, forstöðumaður gjaldeyriseftirlits Seðla-
bankans, kallaði á sinn fund þá Braga Eiriksson, Skreiðarsamlaginu,
Bjarna V. Magnússon, Islenzku umboðssölunni og Magnús Friðgeirs-
son, sjávarafurðadeild SÍS.
Þessir menn höfftu séð um aö
koma skreift upp á marga mill-
jarfta á markaö i Nigeriu. A fund-
inum baö Sigurður þá um aö gera
grein fyrir umboftslaunagreiösl-
unum og i lok fundar aft loknum
skýringum skreiöarseljenda
sagfti hann, aö þetta væru engin
umboöslaun, heldur „fyrir-
greiftslugjald fyrir samningum”.
Það væri réttnefni.
Þrátt fyrir þessa nifturstöftu
forstó'öumanns gjaldeyriseftir-
litsins var ekki talin ástæfta til aft
stöftva greiftslurnar.
Þessi fundur mun vera sú at-
hugun, sem Svavar Gestsson,
viöskiptaráftherra, lét gera og
Helgarpósturinn skýröi frá i sift-
asta biafti. Þannig mun Svavar
Gestsson, hafa lagt blessun sina
yfir mútugreiöslurnar á sama
hátt og forveri hans i ráftherra-
stóli.
Raunar er þaö athyglisvert, aö
núverandi viöskiptaráftherra
skuli hafa óskað eftir athugun á
málinu i Seðlabankanum, þvi
starfsmönnum hans i viftskipta-
ráftuneytinu var fullkunnugt um
hvernig var í pottinn búift. Bæfti
Þórhallur Asgeirsson, ráöuneyt-
isstjóri, og Stefán Gunnlaugsson,
deildarstjóri, og e.t.v. fleiri
starfsmenn ráftuneytisins, vissu
til hvers átti aö nota þaö, sem
kallaö var á útflutningsleyfa-
eyöublöftunum umboftslaun.
Hins vegar hefur Bjarni V.
Magnússon hjá Islenzku umboös-
sölunni, einn manna, sagt hreint
út, aö greiöslur til Nigeriu hafi
veriö mútur og stjórnvöldum gerft
grein fyrir þvi, aft svo væri.
1 viötölum viö Dagblaöift hafa
þeir Þórhallur Asgeirsson, ráöu-
neytisstjóri og Stefán Gunn-
laugsson, deildarstjóri, vísaft
þessu á bug. Hins vegar hafi ver-
iö um óvenju háar umboöslauna-
greiftslur aö ræöa.
Mútuheimildin fékkst
í stjórnarráðinu
Stafthæfingar þeirra stangast á
vift orft Bjarna V. Magnússonar,
Braga Eirikssonar og Magnúsar
Friftgeirssonar i samtölum vift
Helgarpóstinn. „Þaö þarf aft
greifta i vissa aftila,” sagfti Bragi
Eiriksson. „Menn geta deilt um
réttmæti slikra greiftslna,” sagöi
Magnús.
Þegar þessir fulltrúar skreiftar-
seljenda sátu fundi um söluna til
Nigeriu, þegar hún gekk sem
verst 1977, var þaft kjarni um-
ræftnanna aft gera ráftuneytis-
mönnum ljóst hvernig viftskipti
gengju fyrir sig i Nigeriu. Þar
næöist enginn árangur án þess aö
greifta „fyrirgreiftslugjald” eöa
mútur, eins og þaft heitir á
mannamáli. Til þess aö greifta
þetta þurfti heimild isienzkra
yfirvalda. Og heimildin fékkst.
Fyrir þetta þræta nú starfs-
menn viftskiptaráöuneytisins.
Raunar gekk einn skreiftarselj-
enda oftar en einu sinni á fund
Ólafs Jóhannessonar, þáverandi
viftskiptaráftherra, til þess aft
gera honum grein fyrir málinu.
„Bæöi ráftherrum og banka-
stjórum var gerö grein fyrir
þessu,” sagöi Bjarni V. Magnús-
son viö Helgarpóstinn.
Sögftuft þift Ólafi Jóhannessyni,
þáverandi viftskiptaráðherra
þetta á sinum tima?
„Já.”
Og bankastjórum Landsbank-
ans og útvegsbankans?
„Já, vift sögftum, aft þetta
(múturnar) væri hluti 3% um-
boöslaunagreiöslnanna. Vift sögft-
um, aft þetta væri greitt þessum
manni (Dagazau) fyrir þaft aö
hann er aft hjálpa okkur aft ná
þessum samningum i gegn.”
Annar viftmælandi okkar,
kunnugur samningsgerftinni
vegna Nigeriuskreiftarinnar, tók
skýrt fram, aft ákvöröun um 3%
„umboftslaun”, sem hann vill
kalla mútur, hafi verift tekin i al-
gjöru samráfti viö viftskiptaráftu-
neytift.
„Þetta mál var ákaflega erfitt
viðureignar,” sagði Þórhallur
Asgeirsson, ráftuneytisstjóri I
samtali vift Helgarpóstinn. „Ég
veit ekki hvort þú hefur gert þér
nokkra grein fyrir þvi hvaft var
þarna i húfi. Vift vorum búnir aft
liggja meft skreiftina i langan
tima og þaft var ekki hægt aö
losna viö hana. Og þó aft þaft hafi
verið borguft há umboftslaun, þá
erum vift miklu betur settir en
Norömenn, sem eru okkar keppi-
nautar á þessum markaöi.”
Vift spurftum Þórhall viö
hverja skreiöarseljendur heföu
rætt hér heima vegna umbofts-
launanna. „Þaft eru embættis-
menn ráöuneytisins, sem fjalla
um þessi mál,” sagfti Þórhallur,
en þegar viö inntum hann frekar
eftir þessu benti hann okkur á
lista yfir ráftuneytisstarfsmenn.
„Auftvitaft var mér kunnugt
um þessi viftskipti en ég er nátt-
úrulega ekki i þeim daglega.”
Bandarísk
lögregla í
hasar við
inga utan
Tveir rannsóknarlögreglumenn
bandariska hersins á Keflavikur-
flugvelli hafa að undanförnu lagt
islenzka starfsmenn varnarliðs-
ins f einelti, setið fyrir þeim inn-
an ogutan vallarsvæðisins og tek-
ið þá til yfirheyrslu.
Helgarpósturinn hefur áreiðan-
legar heimiidir fyrir því, að
bandarisku rannsóknarlögreglu-
mennirnir hafi a.m.k. þrivegis
stöðvað tslendinga i starfi hjá
hernum, þar sem þeir voru viö
störf sin utan vallar og spurt þá
spjörunum úr.
i tveimur öðrum tilvikum munu
þessir sömu menn hafa haft af-
skipti af islendingum innan vall-
arsvæðisins.
her-
bófa-
fslend-
vallar
Engin skýr ástasða hefúr fengizt
upp gefin á framtakssemi lög-
reglumannanna tveggja.
Framangreint eru brot á
varnarsamningi tslands og
Bandarikjanna. Bandarikjamenn
mega ekki sinna lögreglustörfum
er varöa Islendinga án samráfts
vift islenzk stjórnvöld efta yfir-
völd, eins ogþetta er orftaft i fylgi-
skjaíi varnarsamningsins.
Rannsóknarlögreglumennirnir,
sem hér um ræftir, heita Harmon
og Bathista og aka um á bifreið
meft númerinu VL 106. Þeir starfa
hjá deild hersins, sem heitir
„Security Department” efta
öryggismáladeild. Þeir eru