Helgarpósturinn - 13.07.1979, Blaðsíða 13

—helgarpásturinn.. Föstudagur 13. júlí 1979
13
,,Er I eöli minu einstaklings-
hyggjumaöur”
bóginn er mér þaö einnig nauö-
synlegt aö geta dregiö mig i hlé og
veriö einn meö sjálfum mér. Mér
finnst sem sé lika gott aö þegja,
hvort sem þú trúir þvi eöa ekki.”
— Nú hefur þú þaö orö á þér aö
vera óvæginn við nemendur og þá
sérstaklega þegar kemur aö próf-
mati. Fellir sem sagt nemendur
þína grimmt. Ertu óvæginn að
eölisfari?
„Jú, ég hef heyrt þetta. Þaö er
auövitað erfitt fyrir mig að dæma
um það. Þannig er mál með vexti
að ég kenni inngangsfræði I laga-
deildinni, svokallaöa almenna
lögfræöi. Og þaö er nú einu sinni
talið alfarsælast aö hafa upphaf
námsins dálitið tyrfiö til aö þeir
einir haldi áfram námi sem eru
raunverulega áhugasamir, held-
ur en að mönnum veröi fótaskort-
ur i náminu siöar meir. Aö ööru
leyti tel ég, aö Háskólinn hafi þær
skyidur viö fólkiö i landinu aö
hann láti þaö fá frambærilega
sérfræöinga, hvort heldur lög-
fræðinga eða aðra. Þess vegna er
ég kannski dálltiö vandlátur.
Nemendur veröa aö sýna hæfni
sina og kunnáttu. Annað væri
svik viö fólkiö i landinu, sem kost-
ar Háskólann.”
___W i \ I_________________
„Langaöi aldrei verulega aö lesa
lögfræöi”
enda er lakari og I mörgum tilvik-
um raunar alls óviöunandi.”
„Ekki frá því að hnignun-
arskeið sé framundan”
„Ég er ekki viss um þaö hvort
hér sé eingöngu um það aö ræöa
að miöur vel gefnu fólki hafi
fjölgaö. Viö lifum á öld vaxandi
múgmenningar og þaö veldur al-
mennt hnignun. Ég er ekki frá þvi
aö við séum að ganga inn I hnign-
unarskeið. Aö visu geri ég mér
grein fyrir þvi aö slikir spádómar
hafa oft veriö uppi, og oftar en
ekki hafa þeir verið rangir. Þaö
hefur iöulega veriö sagt: Heimur
versnandi fer, allt er á fallanda
fæti. Þaö er kannski erfitt aö full-
yrða um þetta en eitt er ljóst, við
erum að fara inn á breytinga-
skeiö. Og þvi mun, aö minu mati
fylgja hnignun, ef sama framhald
veröur á og verið hefur. Nýtt er
ekki alltaf betra og breytingar
veröa aö gerast hægt og meö var-
úö eins og ég hef margtekið fram.
Ef hægfara breytingar væru
geröar meö varöveisluhyggjuna
aö leiöarljósi, væri tvimælalaust
fariö inn á heillavænlegri brautir.
Tækniframfarir i viötækum skiln-
„Einhverjir gikkir i lögfræöinga-
stétt eins og annars staöar.”
ingi geta jafnvel verið of örar.
Þótt hægi á þeim, er það ekki
endilega frá hinu illa. Hægfara
þróun auöveldar fólki að aðlag-
ast.”
„Vildi hafa fæðst 1210”
— Þú horfir talsvert um öxl og
litur á liðna tima I þinum fræði-
greinum, bæöi i lögfræöinni og
sagnfræöinni aö sjálfsögöu. Er
þér eitthverteitt söguskeiö hug-
fólgnara en annað?
„Já, ég hef mikið dálæti á mið-
öldum. Það var merkilegt tima-
bii. Það er taliö taka yfir timann
frá falli Vest-rómverska rikisins
476 til 1492 —eöa frá þvi um 500 til
1500. Nákvæm ártöl eiga tæpast
viö svona timabilsskiptingu.”
— Þú hefur kannski viljað vera
uppi á þessum tima?
„Þvi ekki þaö? Einhvern timann
á 13. öldinni hefði veriö gaman aö
lifa. Ég heföi mjög gjarnan viljað
fæöast áriö 1210. Sturlungaöldin
var aö visu andstyggileg, en éftir
að henni lauk tók viö aö mörgu
leyti gott timabil. Aratugirnir frá
1262 til 1320 voru griðarlega
merkilegt timabil. Ég heillast af
þvi. Allt þetta tal um miðalda-
myrkur er hrein fjarstæöa, þaö á
„Ekki fráleit ágiskun aö flestir
lögfræöingar séu konservativir”
minnsta kosti ekki viö um há-
miöaldir.”
— Ertu breyskur: Attu þina
veikleika?
„Ég held ég treysti mér vart til
aö vera með nein skriftamál i
blööum. Spuröu einhverja aöra
um þaö. Sá ókostur, sem ég finn
mest fyrir sjálfur, er seinvirkni,
tilhneiging til smámunasemi. —
Ég held einnig aö ég dreifi mér of
mikiö.”
— Helstu áhugamál?
„Ég hef eiginlega áhuga á öllu.
Fyrirferöarmesta áhugamál mitt
er bókaútgáfa, en það tengist for-
stöðu minni fyrir Hinu islenska
bókmenntafélagi. Bókmenntafé-
lagið er elsta menningarstofnun á
Islandi og hefur starfað i 163 ár.
Þetta félag hefur verið mjög
mikilvægt i menningarsögu Is-
lands einkum, á 19. öld. Aö visu
hnignaöi þvi um miöbik þessarar
aldar, en nú er aðalviðfangsefnið
að hefja þaö til einhvers vegs á
ný. Bókaútgáfa er mjög kostnaö-
arsöm, en við gefum út Skirni,
sem er elsta timarit á Noröur-
' löndum. Ólafur Jónsson ritstýrir
honum. Þá gefur félagið út Lær-
dómsritin sem Þorsteinn Gylfa-
son ritstýrir og íslandssöguna
sem ég sé um sjálfur. 1 þetta hef-
ur farið mikil vinna hjá mér, en
henni sé ég ekki eftir.”
„Kemur í Ijós, þegar ég er
allur”
— Er Sigurður Lindal gagnrýn-
inn á sjálfan sig?
„Ég reyni þaö. Þaö getur vel
veriö aö mér mistakist. Þaö er
best aö fara varlega i aö fullyröa
eitthvaö um það. Þaö versta, sem
mér er gert, er að kalla mig
fræöimann eða visindamann. Þaö
kemur ekki i ljós hvort ég hef
veriö þaö, fyrr en ég er allur. Ég
get alveg beöið þangaö til. Ég
óska eftir þvi að starfa við fræöa-
grúsk mitt i kyrrþey og án allrar
auglýsingar.”
— En heldur Siguröur Lindal.
þegar hann er allur, aö hann fái
tækifæri til að sjá og heyra hvort
Sigurður Lindal hafi verið fræöi-
maöur og visindamaöur? Gamal-
kunna spurningín um lifiö eftir
dauðann.
„Ég geri mér engar hugmyndir
um slikt. Ég er ekki meö neinar
teljandi vangaveltur um þaö
hvort ég sofni algerlega þegar ég
kveð þetta jarðlif, eöa hvort eitt-
hvaö skemmtilegra tilverustig
taki viö. Þótt ég hafi talsverðan
áhuga á guöfræöi og heimspeki,
velti ég slikum efnum litiö fyrir
mér — en mér finnst þó skynsam-
legt aö gera ráö fyrir einhverju
framhaldi. En þetta kemur allt i
ljós áöur en varir.”
Viðtal: Guðmundur Arni Stefánsson Myndir: Friðþjófur
ms.
„Ég var þvi alltáf mjög andvig-
ur — og svo fór aö þvi var lokaö.
Enn er Keflavikur-útvarpið I
gangi og veldur aö minum dómi
mjög óæskilegri truflun i
okkar þjóölífi, beinir til
dæmis athygli uppvaxandi
kynslóðar um of aö ööru
menningarumhverfi og
framandi hugsunarhætti, •
auk þess sem stöðin er meö
öllu ólögleg. Ekki veröur sagt f
aö þessi stjórn sýni mikla
röggsemi I þvi máli.”
„Viö íslendingar erum smám
saman aö komast I nánari sam-
band viö umheiminn úr undan-
genginni einangrun, en viö þurf-
um aðlögun og þaö þarf aö sýna
itrustu aögæslu til verndar þjóö-
lifi okkar, menningu og tungu.
Margir hafa verið andvigir mér i
þessum málum. Oft var ég kall-
aöur kommúnisti fyrir bragöiö —
eöa aö minnsta kosti laumu-
kommúnisti. Nú eru Þjóövilja-
menn aö komast á þá skoðun aö
ég sé fasisti. Þaö er dálitiö erfitt
aö lifa innan um svona gáfaö
fólk.”
— Og úr einu i annaö. Hvernig
stóö á þvi að þú hófst aö kenna við
Háskólann?
„Ég haföi I sjálfu sér aldrei
stefnt sérstaklega aö kennslu.
Byrjaöi aö kenna viö skólann eitt
misseri 1963, en var þá jafnframt
i ööru starfi. 1964 varö ég ritari
Hæstaréttar, en 1967 byrjaöi ég aö
kenna fyrir alvöru, varö þá lektor
viö lagadeildina. Áriö 1972 sótti ég
um prófessorsembætti viö deild-
ina að áeggjan góöra manna og
fékk stöðuna. Þannig festist ég
viö kennsluna, enda þótt ég hafi i
upphafi frekar hugsaö mér aö
veröa embættismaöur.”
„Mér leiðist ekki kennslan'
frekar aö hún sé skemmtileg. Þaö
versta sem mér finnst viö starf
mitt viö Háskólann eru þessi
stjórnunarstörf. Þetta þref og
vafstur I kringum ýmsa hluti.
Mér geðjast illa aö fundarset-
um.”
„Finnst gaman að tala”
„Hvort ég sé i kennslu tii aö fá
útrás fyrir talandann á mér? Já,
þaö má vel vera. Mér finnst
stundum gaman aö tala. A hinn
„Hitt er svo annað mál hvernig
okkur kennurum tekst til viö
kennsluna. Ef okkur tekst ekki
vel upp veröur þá bara
^aöreyna aö finna aðra
betri. Ef þeir finnast
ekki, þá á þjóöin
„einfaldlega
“ ekki kost
á'skárri
mönnum.
Svo ein-
falt erþað.’
„En vissu
lega þurfa
háskóla-
rkennararsitt
aðhald eins
og aörir.Viö
erum ekki
alfullkomnir
— langt frá
þvi.
En þvf betri
sem stúdentarnií
eru því meira
aðhald veita þeir
okkur.og um leiö
lyftir þaö Háskólanum i
heild. Lélegirstúdentar
á hinn bóginn draga
okkur kennarana likaniöur.
— Nú hefur þú haldið þvi fram
aö stúdentar viö Háskólann séu
lakari en oft áöur. Hvers vegna?
„Það er erfitt að benda á
ákveðnar tölur þessu til staöfest-
ingar, en þetta er mat flestra ef
ekki allra háskólakennara. Menn
fara nú út i háskólanám lakar
undirbúnir en áður geröist. Eitt
dæmi má nefna og það er aö
framsetningarhæfileikar nem-