Helgarpósturinn - 21.03.1980, Blaðsíða 8

8
—helgar
pásturinn—
utgefandi: Blaðaútgáfan Vitaðsgjafi
sem er dótturfyrirtæki Alþýðublaðs-
ins, en með sjálfstæða stjórn.
Framkvæmdastjóri: Jóhannes Guð-
mundsson.
Ritstjórar: Arni Þórarinsson, Björn
Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Jón Oskar Haf-
steinsson.
Blaðamenn: Guðjón Arngrimsson,
Guðlaugur Bergmundsson, Guðmund
ur Arni Stefánsson og Þorgrímur
Gestsson.
Ljósmyndir: Friðþjófur Helgason.
Auglýsinga- og sölustjóri: Höskuldur
Dungal.
Auglýsingar: Elin Harðardóttir.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir
Dreifingastjóri: Sigurður Steinarsson
Ritstjórn og auglýsingar eru að Siðu-
múla 11, Reykjavik. Sími 81866. Af-
greiðsla að Hverfisgötu 8-10. Símar:
81866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Askrift (með Alþýðublaðinu) er kr.
4.500.- á mánuði. Verð i lausasölu er
kr. 300,- eintakið.
Svart og hvítt
Sjónvarpið er áreióanlega eitt
af furöuverkum veraidar. Enda
hefur þvi og þjóöinni oröiö vel til
vina á þeim skamma tima sem
liöinn er frá þvf aö fyrirbærið
skautrótum hér á landi. Viö erum
áreiöanlega margir sem fáum aö
heyra þaö heima hjá okkur aö
ekki sé hægt aö slita okkur frá
viötækinu og jafnvel boriö upp á
okkur aö viö sitjum yfir stilli-
myndinni löngu eftir aö
dagskránni er lokiö. Sem eru
auövitaö stórlegar ýkjur a.m.k.
hvaö mig varöar, því aö ég slekk
á tækinu strax og pfpiö byrjar.
Nú er hins vegar búiö aö flokka
okkur sjónvarpsunnendur. Þaö
geröist meö litvæöingu sjónvarps.
Sjónvarpstilveran blasir nú viö
sumum I öllum regnbogans litum
en hjá okkur hinum er tilvera
bara „grá og hvlt” eins og segir í
frægri auglýsingu. Ég hef þess
vegna fengiö aö kynnast því
hvernig er aö vera minnihluta-
hópur — eins konar olnbogabarn
sjónvarpsins. Þegar Bjarni Fel.
scgir aö liösmenn Manchester
United séu I rauöum skyrtum og
hvitum buxum, sé ég bara grátt
og hvltt. Og þegar fréttamennir-
nir i Kastljósi tala um bláu og
gulu súlurnar á skýringakortum,
er ég engu nær.
Þess vegna finnst mér rétt aö
minna á okkur þessa svart/hvftu.
Þaulsetur viö sjónvarpiö hafa
oröiö til þess aö ég hef gert ýmsar
merkilegar uppgötvanir um
framkomu og frammistööu
manna I litiitsendingum sjón-
varpsins, séöar i svart/hvltum
viötækjum. Þessu til sönnunar
má nefna aö frammistaða og
útgeislun einstakra stjórnmála
manna hefur gjörbreyst eftir lit-
' væöinguna og miöað viö aö
áfram sé horft á útsendingarnar I
svart/hvltu viötæki. Svo tekiö sé
nærtækt dæmi er hægt aö benda á
hversu miklu trúveröugri stjórn-
málamaöur Ragnar Arnalds er
oröinn á skjám svart/hvfta
viötækisins mins — eftir aö lit-
væöingin kom til. Ræöur þar
miklu hversu grásprengt háriö
ofan gagnaugnanna gefur mann-
inum viröulegri lilæ í svart/hvltu
viötæki.
Litsjónvarpshöfum kann aö
þykja uppgötvanir af þessu tagi
léttvægar en svo er auövitaö ekki
þegar nánar er á máliö litiö. Viö
lifum nefnilega á timum þegar
sjónvarpsframmistaöan skiptir
sköpum um velgengni flokka og
manna, og I höröum kosningum
geta atkvæöi minnihlutahópa á
borö viö okkur hina svart/hvftu
ráöiö úrslitum. Þessa ættu
forsetaframbjóöendur aö
minnast. Þeir frambjóöendanna
sem státa af gráum hárum á
höföi, þurfa engu aö kvlöa.
-BVS.
Föstudagur 21. mars 1980
he/garpósturinnL
Allur þorri launþega þessa
lands á nU i kjaradeilu viö
vinnuveitendur sina. Heildar-
samtökin ASI og BSRB hafa
farið sér frekar hægt i þessum
efnum, enn sem komiö er. Þaö
ereinsog hver bíöi eftir öörum.
Flugmenn eiga lika I viöræöum,
fara þær heldur hljótt, og hefur
litiö veriö um talnabirtingu
varöandi kaup flugmanna i
þeim viöræöum enn sem komiö
er aö minnsta kosti. Samkvæmt
úrtaki og könnun Hagstofu Is-
lands þá eru togarasjómenn viö
MIKIÐ VILL ALLTAF MEIRA
Isafjarðardjúp.það er yfirmenn.
á þessum happafleyum þeirra
Vestfiröinga, meöal tekjuhæstu
einstaklinga landsins, og eru þá
bæöi taldir meö flugstjórar á
Noröur-Atlantshafsleiöinni og
tannlæknar. Liklega eru þetta
þrjár tekjuhæstu stéttir lands-
ins, þegar braskaralýöur og
þeirsem hafa þaö aö atvinnu aö
spila á veröbólguna eru undan-
skildir.
En þótt þetta séu þrjár
tekjuhæstu stéttir landsins,
samkvæmt skattframtölum, þá
eru þetta æöi ólikar stéttir.
Sumir eiga langt og dýrt nám aö
baki, eins og til dæmis flugmenn
og reyndar sumir tannlæknar
lika. Og þessir tekjuháu flug-
stjórar eru lika búnir aö vera I
hægra sætinu i flugstjómarklef-
anum i allt aö 25 ár sumir hverj-
ir, áöur en þeir hafa fengið tæki-
færi tilaö færa sig yfir i vinstra
sætiö, jafnframt þvi sem þeir
hafa fengið laufblöö á kaskeitis-
skyggnin sln og stripunum á
flugstjórajökkunum hefur fjölg-
aö. Sjómennirnir á togurunum á
Vestfjörðum eiga lika flestir aö
baki margra ára veru á sjón-
um, einkum og sér I jagi þeir
sem eru komnir upp f brú og eru
orðnir yfirmenn á skipunum.
Þetta er þó ekki algilt, þvi sumir
eru skipstjóra- og togaraeig-
endasynir, og hafa fæöst meö
silfurskeiö i munninum, svona
rétt eins og heildsaladrengirnir
sem setjast í stólinn hans pabba
og láta fara vel um sig þar.
En þaö eruekki yfirmennirnir
á vestfirsku aflaskipunum sem
áætlunin var aö ræöa um hér,
heldur þá sem eru á dekkinu og
hafa skoriö sig úr i þeirri alls-
herjar kjarabaráttu sem nú er
háö á Islandi. Sumir þessara
sjómanna eru sannkallaöir tog-
arajaxlar, en aörir hafa minni
reynslu. Þaöbreytir dcki þvi, aö
þessir sjómenn hafa veriö
tekjuháir þaö sem af er þessu
ári, ogekkiaöeins þaö sem af er
þessu ári, heldur á undanförn-
um mörgum árum.
Ekki að rr iða við
það sem af er
Kristján Ragnarsson formaö-
ur Landssambands islenskra
útvegsmanna hefur heldur bet-
ur örvaö hjartsláttinn hjá vest-
firsku sjómönnunum sem nú
eiga í kjaradeilu. Fullyröingar
hans um sex milljóna króna há-
setahlut hafa aö vonum vakiö
athygli og sjómennirnir hafa
mótmælt þessu. 1 þessu tilfelli
hafa báöir nokkuö til sins máls
eins og svo oft áöur. Staöreynd-
iner nefnilega sú,aö óvenju góö
aflabrögö hafa veriö þaö sem af
er árinu, ekki aöeins hjá vest-
firsku togurunum, heldur á þaö
ekki siöur viö um til dæmis
bátaflotann á suö-vesturlandi.
Kristján hefur sjálfsagt
reiknaö út hásetahlutinn ein-
faldlega meö þvi aö taka afla
einhvers togara frá áramótum
og reiknaö hvaö háseti heföi
haftihlut,ef hann heföi fariö i
alla túrana meö skipinu. Nú er
þaö staöreynd, aö kjörin á vest-
firsku togurunum eru oröin svo
góö, aö hásetar hafa getað tekiö
sérgóö fri.og haft þó mannsæm-
andi tekjur og vel þaö. Þaö er
enginn aö segja aö þessir vest-
firsku sjómenn séu ekki vel aö
þvlkomnir, sem þeir hafa aflaö,
en þaö er kannski svolitiö kald-
hæönislegt, aö þessi hátekju-
stétt innan launþegasamtak-
anna skuli nú allt i einu bita i
skjaldarrendurnar og heimta
hærri skiptaprósentu. Þaö er
eitthvaö sem ekki hefur enn
verið sagt, sem býr á bak viö
alltþetta, en málshátturinn seg-
ir: Mikið vill alltaf meira, og
þaö á svo sannarlega við I þessu
tilfelli.
I þessum sex milljónum
Kristjáns var aöeins talaö um
hásetahlut, en hvaö þá um hlut
yfirmanna. Hann er þá sam-
kvæmt samskonar útreikningi
oröinn 10 til 12 miljónir króna,
eöa jafnvel meiri. Eitt er rétt aö
vestfirsku sjómennirnir athugi.
Allir launþegar landsins eiga nú
i kjarabaráttu, og þá ekki sist
félagar þessara sjómanna innan
Alþýöusambands tslands, sem
minnstar hafa tekjurnar. Þótt
eflaust væri sanngjarnt aö lag-
færa samninga sjómanna og út-
vegsmanna á Vestfjöröum eins
og reyndar annarsstaöar á
landinu lika, þá eru þeir vest-
firsku ekki á réttu róli aö þessu
sinni meö þessar kröfur sinar.
Sjómenn ættu nú manna best aö
vita hvernig sigla á i kröppum
sjóð. Þaö þýöir ekki bara aö
sigla á fullu lensi, þaö þarf aö
hafa aðgát á sjóunum sem geta
riðið yfir skut skipanna meö
hættulegum afleiöingum.
Stundum þarf lika hreinlega aö
beita upp I vindinn og andæfa,
og menn veröa aö sætta sig viö
þaö þótt lítiö miöi áfram.
Eru þeir
á frirri oliu?
Sjómennirnir vestfirsku hafa
látið aö þvi liggja aö oliustyrk-
urinn sé vestfirsku togaraút-
UÁ §Fa Df
mE "f v-M '-sSi’í H mm
vmm&mg$&isíatmmxtííí2æi&íxi%°iiqeitmmms*íffæwiísifx&ítíeiíií
geröum svo hagstæöur aö þeir
séu jafnvel á frirri olíu. Litum
nú á málið.
Oliugjald er tekiö af óskiptum
afla, og þaö þýöir meö öörum
oröum aö ollugjaldiö fer ekkert
eftjr því hve skipiö er stórt eöa
hve mikilli oliu þaö eyöir, held-
ur afla.
Vestfirsku togararnir búa viö
þau sérréttindi aö þaö er varla
nema nokkurra tima sigling á
miöin fyrir þá i flestum tilfell-
um. Þegar spáir illa og brælir
geta þeir þvi skotist inn, landaö
og byrjaö svo veiöar aftur
kannski daginn eftir. Togari frá
Keflavik til dæmis, veröur
annaöhvort aö fara I var viö
Vestfiröi ef hann hefur veriö þar
aö veiöum, þegar brælir,
eða hann siglir suöur með afl-
ann. Kannski getur hann ekki
verið nema tvo daga i viöbót
að veiöum eftir bræluna,
þegar sá vestfirski, sem skrapp
inn og landaöi, getur veriö
kannski meira en viku. Nú þá
getur dæmiö lika veriö þannig,
að sá frá Keflavfk hefur i raun
átteftir aö vera tvo til þrjá daga
aö veiðunum þegar hann varö
aö fara af miöunum og er send-
ur I heimahöfn. Hjá honum er
sem sagt kannski meira en sól-
arhringssigling á miöin, en aö-
e.ins nokkrir tlmar hjá þeim
vestfirska. Þetta getur munaö
miklu, ekki aöeins fyrir útgerö-
ina, heldur lika fyrir sjómenn-
ina.
Þaö leiöir af sjálfu sér aö oliu-
kostnaöur á hvern þorsk hjá
Keflavikurtogaranum er mun
meiri en hjá þeim vestfirska, en
oliugjaldiö er þannig á lagt, aö
þaö á aö vera til einhvers gagns
fyrir skip, sem eyða i meöallagi
miklu af oliu, og afleiöingin er
þá sú, aö þeir sem eiga stutt á
miöin, fá hlutfallslega meira i
sinn hlut, og þá einkum og sér I
lagi þegar mikil aflahrota er
eins og aö undanförnu. Full-
fermi túr eftir túr, þýöir mikið
oliugjald, og auövitaö eru þaö
útgeröir skipanna sem græöa á
þessu, en sjómennirnir fá ekk-
ert í sinn hlut af þessu umfram
oliugjald , sem er þegar mikið
aflast og stutt er á miöin. Þaö
skyldi þó aldrei vera að þaö
væri þetta sem sjómennirnir
vildu fá sinn hlut I? Spyr sá sem
ekki veit.
Þorskveiðibann
og verkfall
Sem kunnugt er setti Kjartan
Jóhannsson fyrrverandi sjávar-
útvegsráöherra skynsamar
reglur varöandi þorskveiöar is-
lenskra skipa i vikunni áöur en
hann lét af embætti. Þetta eru
aö margra dómi bestu þorsk-
veiöitakmörkunarreglur sem
settar hafa veriö, enda núna
farin aö koma nokkur reynsla á
setningu slikra reglna. Nú þeg-
ar toga>-arnir fara I verkfall, þá
veröa þeir aö sjálfsögöu lika i
þorskveiðibanni. Skyldi sjó-
mönnum mislfka þaö? Þetta
þýöir kannski þaö aö þeir þurfa
ekki aö vera á ufsa og karfa-
skaki suöur á Reykjaneshrygg
eöa fyrir suö-austurlandi, og
sólarhring eöa meira á leiöinni
heim og heiman. Þetta er
kannski ljós punktur varöandi
verkfalliö, og ef til vill eru lika
einhverjir ljósir punktar varö-
andi þá hjá útgerðarmönnun-
um, þvi óneitanlega kostar þaö
meiri oliu aö sækja suöur á
Reykjaneshrygg, og auk þess er
þarekki eins verömætur fiskur,
þótt aö visu séu greiddar ein-
hverjar uppbætur á hann.
Sjómennirnir á ísafjarðar-
djúpstogurunum ættu aö fara
sér hægt I þessu máli, auövitaö
eiga þeir aö notfæra sér út I
hörgul gifuryröi Kristjáns
Ragnarssonar, en þeir fá varla
samúö þjóöarinnarog sist af öll-
um, félaga sinna i láglaunahóp-
unum I ASI, ef þeir halda sinu
fast til streitu. . Mánaöarlaun
iönverkamanns i Reykjavik
sem ekki á kost á neinni eftir-
vinnu, munu vera I kring um 280
þúsund krónur. Kristján Ragn-
arsson segir aö hásetahlutur á
vestfirskum togara séu um 6
milljónir frá áramótum, en ef
viö segjum til dæmis aö háseti
sem hefur tekiö sér sæmileg fri á
þessum tima hafi haft 4,5
milljóniri tekjur á þessum tima,
þá gerir það í mánaöarlaun 1,8
milljónir, sem er upp undir sjö
sinnum laun iönverkamannsins
i Reykjavik. Meö öörum oröum
þaö tekur vestfirska sjómann-
inn ekki nema tæpatvo mánuöi,
miöaö viö sömu aflabrögö, aö
vinna sér inn jafnmiklar tekjur
og iönverkamaöurinn vinnur
sér inn á 12 mánuöum. Er þetta
launajafnrétti, eöa láglauna
stefna i framkvæmd?
— Hákarl.
Kæru þiö!
Ée er i UDDreisnarhue bessa
dagana. Þaö kemur ekki til af
góöu — ég nefni samt ekki hveriu
— en brýst út á ýmsan veg.
Meðal annars þann, aö mér finnst
sambýlisfólk mitt og heimilis-
kettirnir (ég á samt ekki viö
heimilisköttinn og afkvæmi henn-
ar, heldur fastagestina) allt eins
vel geta þrifið og eldað mat eins-
og ég á aö gera. Og þar undanskil
ég engan. En það er bara þannig
með allt þetta fólk, aö þvi þykir
ekkert meira gaman aö húsverk-
um en mér. Og mér drepleiöast
húsverk. — Ja, þetta er kannski
ekki alveg nákvæmt orðað hjá
mér. 1 sjálfu sér leiðast mér ekki
verkin, en ég þoli afskaplega illa
aö vinna verk sem getur ekki tal-
ist neitt annað en kleppsvinna.
Svosem einsog aö þvo upp fullan
vask af fitugum diskum og glös-
um með kilómetersþykkri
mjólkurskán — og svo er haldin
átorgia fimm minútum siöar.
Vaskurinn fullur aftur — og þá er
þaö bara andskotans burstinn og
sápan. Eöa aö ryksuga og þurrka
af i stofunni og rétt þegar maður
er nýbúinn að ganga frá ryksug-
unni stendur sjaldséöur gestur á
stofugólfinu miðju meö ham-
ingjuglott yfir allt andlitiö bundiö
I slaufu i hnakkanum, útbreiddan
faöm og auövitaö á klofháum
stigvélum sem hann hefur öslaö á
i gegnum minnst fimmtiu kál-
garða. Nú eða þegar ég tek til i
dótinu hennar dóttur minnar (og
það er ekkert smáræöis afrek) og
hún býöur allri götunni i partý.
Eöa þegar ég tek mig aldeilis
saman i andlitinu og þvæ stór-
þvott og fjölskyldan finnur sér
ekkert skemmtilegra til dundurs
(undirrituö meðtalin) en aö mála
sig i bak og fyrir meö bláum
matarlit. Hann smitar HRÆÐI-
LEGA og er þó alveg djöfullegt aö
ná honum af. Eöa þá eldhúsgólfið
— minn forni fjandi sem sést ekki
nema endrum og eins — ég
upplýsi hér meö að hjartkær syst-
Hvaö tækir þú til bragös, les-
andi góöur, ef mállaus mann-
eskja viki sér aö þér og reyndi aö
gera sig skiljanlega meö tákn-
máli? Sjálfsagt færi fyrir flestum
eins og starfsfólki Landsbankans
viö Austurstræti, þegar tveir ung-
ir mállausir piltar komu inn I
hlaupareikningsdeildina. Eftir
misskilning á misskilning ofan
féliust afgreiöslufólkinu hendur
og piltarnir virtust ætla aö fara
erindisleysu i bankann.
Þá kom til skjalanna ungur
starfsmaöur deildarinnar,
Magnús Viöir. Honum tókst aö
skilja bendingar mállausu pilt-
anna og komast aö þvi hvaö þeir
vildu. Erindiö var einfaldlega aö
kaupa ávisanahefti!
— Þetta atvik varö til þess, aö
ég og ein af afgreiöslustúlkunum i
deildinni ákváöum aö notfæra
okkur tilboö um námskeiö i tákn-
máli heyrarlausra fyrir almenn-
ing, sem var haldiö i Heyrnleys-
ingjaskólanum, sagði Magnús
Víðir viö Helgapóstinn.
— En þetta var einungis þaö
| semréöiúrslitumumaöég ákvaö
aö læra táknmáliö. Ég á heyrnar-
lausa frænku, og hef komist upp á
lagiö meö aö tala viö hana i gegn-
um árin. En þaö táknmál sem viö
notum okkar á milli er aö miklu
leyti heimatilbúiö. Þegar heyrn-
arlaust kunningjafólk hennar
kemur i heimsókn er ég ekki allt-
af meö á nótunum.
— Ertu fullfær um aö tala viö
heyrnarlausa og veita þeim sömu
þjónustu og alheyrandi viðskipa-
vinum eftir þetta námskeiö?
— Ég lofa ekki, aö i fyrstu at-
rennu yröi ekki einhver smámis-
skilningur. En þaö tækist áreiö-
anlega. Eini prófsteinninn á færni
mina i táknmálinu hefur hingaötil
veriöfrænka min, og mér gengur
miklu betur aö ræöa viö hana
núna en áöur. Ég hef lika spjallaö
viö nemendur úr Heyrnleysingja-
skólanum, þegar ég hef hitt þa á
förnum vegi.
En þaö er ljóst, aö þar sem ég er
meö fulla heyrn næ ég afdrei
táknmáli heyrnarlausra fullkom-
lega — ástæöan er einfaldlega sú,
aö ég heyri, en þeir ekki. Samt
’ geta heyrandi náö góöum ár-
angri, og eftir reynsluna af þessu
námskeiöi er ég ákveöinn i aö
halda áfram og fara á fleiri nám-
skeiö næsta haust, sagöi Magnús
Viöir.