Helgarpósturinn - 10.10.1980, Blaðsíða 22

2 T
Rúna í Langbrók
1 Gallerl Langbrók i Land-
læknishúsinu viö Amtmannsstig
sýnir Sigrún Guöjónsdóttir
(Rúna) leirmyndir, teikningar
og grafik, sem hún hefur unniö á
þessu ári. Þetta eru um tuttugu
verk, þar sem skiptast á
figúrativar og óhlutbundnar
ferö áhrif á ljósmagniö i mynd-
inni. Rúna spilar á mismunandi
ljósa og dökka fleti sem skera
myndrúmiö og breyta þvi i
ryþmiskan leik. Þaö er frekar
ljósmagniö en litirnir sjálfir
sem ákvaröa krómatiskan skaia
I myndunum.
Myndlist
cftlr Halldór Biörn Runólfsson
myndir. Þaö er manneskjan og
landslagiö sem eru aöaluppi-
stööur myndefnis Rúnu.
Steinleirsmyndir Rúnu eru
orðnar allþekktar. Þær byggja á
upplausn myndefnis i köflur eöa
tigla, þar sem mótiviö þurrkast
nær þvi út eöa fær á sig mjög
stilfæröan blæ. Þaö er ekki
ósvipaö vissum myndum Paul
Klee, enda finnst mér sem Rúna
hafi margt af þeim svissneska
málara lært.
Þaö er ekki aöeins aö skipting
flatarins I köflur, brjóti upp hiö
figúrativa, heldur hefur slik aö-
Rúna byggir þannig myndir
sinar likt og pússluspil, þar sem
ólik dempun hverrar köflu
ákvaröar linur formanna. Þessi
lausn myndbyggingar er runnin
undan rifjum kúbismans, nema
hvaö Rúna sleppir allri hugsun
um þrivitt rúmtak. Myndir
hennar eru algerlega tviviöar.
Efniviöurinn sem er steinleir
og yrkisefniö, hjálpast aö um aö
gera þessar myndir ákaflega
ljóörænar. Þetta eru stemmn-
ingamyndir i orösins fyllstu
merkingu. Hinn matti en tæri
blær verkanna viröist falla
Föstudagur 10. október 1980 helgarpósturinrL-
einkar vel aö islensku landslagi
og veöráttu, sem skin út úr
bestu myndum Rúnu. „Haust-
birta” (1), „Jökull” (2), og
„Hillingar” (3) ásamt „Vetrar-
landslagi I” (18) eru meö bestu
myndum syningarinnar. Þá er
hiö dulmagnaöa svípmót
myndarinnar „Þorpiö” (10),
ásamt óreglulegri lögun hennar,
dæmi um hiö besta i vinnu-
brögöum Rúnu.
Auk leirmyndanna sýnir
Rúna breitt og ágætt sýnishorn
af teikningum og grafikverkum.
Oft finnst manni sem þessi'verk
séu undirbúningsvinna eöa
skissur fyrir keramikverkin. Þó
standa þau fyllilega sem sjálf-
stæöar myndir enda mjög fin-
lega unnar og af miklu næmi.
Þessum svartlistarverkum
svipar mjög til leirverkanna,
nema hvaö áherslan sem Rúna
leggur á túlkun birtunnar
veröur enn skýrari, vegna þess
aö litir eru hvergi til aö draga
úr. Hér er þaö skygging ásamt
finu linuspili sem skapar mynd-
irnar. Teikning eins og „Ljúft
landslag” (4) nær fullkomlega
mismunandi áhrifum þessarar
misjöfnu birtu.
Grafikverkin standa teikning-
unum þó enn framar hvaö þetta
varöar. „Vornæturregn” (12) er
væntanlega best þessara
„Sýning Rúnu er athyglisverö og veitir sýningargestum góöa inn-
sýn i vinnubrögö hennar”.
mynda. Hún nær veörabrigöun-
um á mjög sannfærandi og ljóö-
rænan hátt. Þaö má einnig
nefna „Móöir Jörö I” (16), sem
er heilsteypt verk.
Sýning Rúnu er athyglisverð
og veitir sýningargestum góöa
innsýn i vinnubrögö hennar.
Eiga teikningarnar og grafikin
ekki sistan þátt i þvi.
Tekið skal fram aö Galleri
Langbrók er ekki opið nema á
búöartima og þvl er sýningin
ekki opin um helgar.
Atlantic City:
GILDRA - BLINDGATA
Burt Lancaster I hlutverki sinu I Atlantic City eftir Lous Malle
Franski kvikmyndaleikstjórinn
Louis Malle hefur undanfarin ár
búiö og starfaö i Bandarikjunum.
Fyrsta myndin, sem hann geröi
þar, er „Pretty Baby”, sem sýnd
var hér ekki alls fyrir löngu. Nýj-
asta mynd hans heitir „Atlantic
City” og var hún frumsýnd I
Paris i siöasta mánuöi.
Atlantic City er baöstrandar-
bær á austurströnd Bandarikj-
anna, skammt frá New York, bær
þar sem fjárhættuspil og hús-
næöisbrask lifir góöu lifi. Myndin
segir frá gömlum veömangara
(Burt Lancaster), sem lendir I
ástarævintýri meö ungri konu,
sem býr I sama húsi og hann.
Stúlkan er þjónustustúlka, en er
jafnframt aö læra til spilavitis-
borömeistara.
Eins og i mörgum öörum
myndum Malle, gegnir borgin
stóru hlutverki, jafn stóru og per-
sónurnar, sem þar lifa. Malle
segir frá þvi, aö hann kom fyrst
til Atlantic City fyrir tiu árum og
þá hafi borgin veriö I algerri
niöurniöslu. Til þess aö bjarga
henni, hafi veriö gripiö til þess
ráös, aölögleiöa þar fjárhættuspil
sem áöur hafi einungis veriö leyft
i Nevada. Þessi lögleiöing fjár-
hættuspilsins hafi gert þaö aö
verkum, aö mikiö var skrifaö um
borgina i dagblööum og þá upp-
byggingu sem þar fór fram.
Malle fór þá til borgarinnar
með vini sinum, rithöfundinum
John Guare og dvöldu þeir þar i
einn sólarhring.
„Þar hittum viö náunga, sem
haföi búiö þar allt sitt lif, og hann
sýndi okkur allt sem viö þurftum
aö sjá þar”, segir Malle.
„Þetta haföi svo gifurleg áhrif
á okkur, aö innan nokkurra daga,
höföum viö komiö okkur saman
um persónur og söguþráö. Eftir
þaöfórumviöofttil Atlantic City,
sem er aöeins tveggja tima
akstur frá New York. Borgin var
okkur stööugt innblástursefni.
Hver staöur kraföist ákveöins
atriöis I myndina.
Þaö eru ótrúlega miklir pen-
ingar peningar I umferö I hinum
nýju kasinóum borgarinnar.
Kasinóiö þar sem viö tókum
myndina, hefur sex þúsund
starfsmenn og rakar saman
þrisvar sinnum meira fé en
stærsta kasinóiö i Las Vegas. Atl-
antic City dregur þvi að sér
flokka af hungruöu fólki, sem
vonast til að auðgast. Það á viö
um persónu þjónustustúlkunnar
Sally, sem hefur innritast i skóla
til þess að læra til borðmeistara.
Hún er dæmigerö fyrir lifshlaup
ákveöinnar kynslóöar, fyrrver-
andi hippanna, sem hafa ákveöiö
aö komast áfram i lifinu”.
Um þá staöhæfingu, aö hann liti
á borgina og þá sem þar búa meö
augum hins framandi manns,
segir Malle:
„Vissulega. Ef ég heföi viljaö
sýna hina ógeöslegu hliö kapital-
ismans þar, þá heföi ég gert
heimildarmynd i 16 mm. Ég hafbi
sýnt gamla og nýja hluta borgar-
innar, og þrjá fjóröu hluta
borgarinnar, sem þar eru á milli,
fátækrahverfi svertingja og
portórikana. En mér fannst
meira áhugavekjandi aö gera
kvikmynd um fólk, sem allt i einu
hefur mikiö fé milli handanna.
Þetta er mjög bandariskt þema,
en sem ég meöhöndla úr vissri
fjarlægö. Þaö má heldur ekki
gleyma þvi, aö Atlantic City er
eyja á fenjasvæöi, og aö til þess
aökomastþangaö, veröur aö fara
yfir langa brú. Þá er borgin mjög
oftumvafin þoku, og hefur maöur
stundum á tilfinningunni aö vera
á stóru skipi. Einnig kemur yfir
mann sú tilfinning, aö þetta sé
gildra, blindgata...”
Hljóðláti byltingarmaðurinn
Þann 17. september sl. lék
danska hljómsveitin Mirror á
Hótel Sögu. Hljómsveitarstjór-
inn, pianistinn Tomas Clausen
hóf annaö settiö meö aö leika
gamlan slagara, My Romance,
og er hann haföi spunniö úr
hljómunum impressjóniskan
vef, rómantlskan og lýriskan
gekk hann aö hljóönemanum og
sagöi: „Ég lék i minningu pian-
istans Bill Evans, sem lést fyrir
tveimur dögum”.
Mér flaug strax i hug haust-
dagur i Kaupmannahöfn fyrir
sjö árum. Bill Evans og bassa-
leikari hans, Eddie Gomez,
höföu gert stuttan stans uppúr
þurru i höfuöstað danaveldis og
voru drifnir i aö leika um miöj-
an dag i Jazzhus Montmartre,
sem þá var enn til húsa 1 Store
Regnegade. Þaö var óvenjulegt
aö sitja á trébekkjunum and-
spænis glottandi leirgrlmunum
meöan enn var bjart af degi. En
þar sem ég sat þarna og hlýddi á
Bill Evans og Eddie Gomez var
mér hugsaö til sagnanna af Bud
Powell á Montmartre áratugi
áöur. Þeir áttu fleira sameigin-
legt en aö vera áhrifamestu
djasspianistar sinnar kynslóöar
þeir áttu báöir I baráttu viö
eitriö hvlta og sálarflæktan
heim. Hafi ég nokkurntfma séö
innhverfan mann var þaö Biil
Evans. Maöur haföi þaö á til-
finningunni þegar hann lék aö
þá og þegar myndi hann hverfa
inni sjálfan sig eöa i þaö
minnsta flýgilinn og ekkert
veröa eftir nema þetta seiö-
magnaöa impressjóniska tóna-
flóö, þessir rómantlsku hljómar
sem töfruöu mann inm' heim
óraunveruleikans.
Bill Evans var ekki nema 51
árs þegar hann lést. Ungur fór
hann aö leika á hljóöfæri en
vakti ekki mikla athygli fyrren
hann lék meö Miles Davis i
febrúar 1958. Aöur haföi hann þó
hljóöritaö meö George Russell
og Charles Mingus. Hann hætti
hjá Davis i nóvember 58 og
hefur siöan leikiö meö eigin triói
Frægast þeirra og kannski best
vartrióiö meö bassaleikaranum
Scott La Farao og trommu-
leikaranumPaulMotian Annars
var Evan alla tiö umkringdur
góöum bassaleikurum og má
auk þeirra sem þegar hafa veriö
nefndir nefna Chuck Israels,
Garry Peacock og þann bassa-
leikara sem siöast lék meö
honum Marc Johnson.
Þaö var engin tilviljun ab
Miles Davis fékk Bill Evans til
aö leika meö sextett sinum 1
timamótaverkinu Kind of Blue
(planistiDavis þá, Winton Kelly,
lék aðeins 1 einu verki: Freddie
Freeloader). Hljómplatan var
hljóörituö I mars og april 1959 og
haföi mikil áhrif I djassheim-
inum: hvert verk var byggt á
einum tveimur skölum og fyrir
utan meistara Davis og Bill Ev-
ans voru einleikararnir John
Coltrane og Cannonball Adder-
ley. öll verkin voru eignuö
Davis er platan kom út, en
seinna kom I ljós aö Bill Evans
hafði samiö All Blues og þeir
Davis sömdu Flamenco Sketc-
hes I sameiningu.
Fáir hvitir djassleikarar hafa
markaö jafn djúp spor i djass-
söguna og Bill Evans, heil kyn-
slóö pianista hefur mótast af
honum meira eöa minna og eru
þar fremstir arftakar hans hjá
Miies Davis: Herbie Hancock,
Chick Corea, Keith Jarrett og
Joe Zawinul (rafmagniö kom
seinna til sögunnar hjá þeim).
Hér uppá Islandi mátti kenna
áhrif Bill Evans i leik eins besta
djasspianista okkar, Þórarins
Clafssonar, sem þvi miöur er
óvirkur djasslifinu um þessar
mundir.
Bill Evans var sjálfstæöur
tónlistarmaöur og fór alltaf eig-
in leiðir hvaö sem hljómplötuút-
gefendur reyndu aö fá hann til
aö gera. Betur aö fleiri væru
slikir. Tónlist hans lét ekki
mikið yfir sér viö fyrstu kynni,
en hann vann öðruvisi en aörir
úr hljómum standardanna sem
hann lék svo oft. Bylting hans
var hljóölát en hefur skiliö eftir
sig óafmáanleg spor i tónlist
tuttugustu aldarinnar.
„Hafi ég nokkurn tima séö innhverfan mann var þaö Bill Evans”,
segir Vernharöur Linnet i þessu minningabroti um „hijóöláta bylt-
ingarmanninn”.