Helgarpósturinn - 17.10.1980, Page 20

20
NOTALEG BYRJUN
Notaleg byrjun
Fyrstu áskriftartónleikar
Sinfóniuhljómsveitarinnar voru
einkar aógengilegir fyrir hvern
mann. Verkin voru öll af heldur
léttara tagi.
Þessi léttlyndi Lundúna-Bach
er talinn hafa haft varanleg
áhrif á Mozart litla, þegar
undrabarniö kom þangað átta
ára gamall. Þykir jafnvel mega
merkja þessi áhrif i siöustu
Lundúna-Bach
Jóhann Christian Bach
(1735—82) var yngsti .sonur þess
gamla stóra. Hann var gæddur
mjög lipurri tónlistargáfu, en
þótti heldur laus á kostunum.
Hann var sá fyrsti af Bach-ætt-
inni sem lagöi leiö sina til Italiu,
þar sem hann kynnti sér óperu-
smiö i Milanó. Þar kvæntist
hann Italskri primadonnu og lét
sig ekki muna um aö snúast til
katólsku af þeim hagsmuna-
ástæöum. Þaöan fór hann til
Lundúna einsog Hándel áöur til
aö spreyta sig þar I þessari út-
lensku háborg itölsku óperunn-
ar. En tima barokkóperunnar
var þá einmitt um þaö bil aö
ljúka.
sinfónium Mozarts. Hinar næst-
um sönghæfu sinfóniur Jóhanns
Kristjáns voru yfirleitt i upphafi
hugsaöar sem óperuforleikir. D-
dúr sinfónlan, sem hljómleik-
arnir hófust á, var góöur fulltrúi
þeirra, en hljómsveitin heföi þó
mátt vera ögn llflegri.
Eftirlæti
Joseph Haydn (1732—1809)
virtist ekki einkar sýnt um aö
semja konserta fyrir einleiks-
hljóöfæri. Kannski striddi þaö
form eitthvaö gegn grundvall-
arhugmynd hans um jafnrétti
hljóöfæranna. Helsta undan-
tekningin er sellókonsertinn i d-
dúr, sem Erling Blöndal
Bengtsson lék af alkunnum
Föstudagur
17. október 1980. helgarpásturinn
Erling Blöndal átti hugi og hjörtu Islenskra sinfóniuhljómleika-.
gesta.
þokka, svo aö jafnvel hálfvolgir
aödáendur klassikur gleymdu
sér I hrifningu. Þessi konsert
hefur reyndar löngum veriö
mikiö eftirlæti jafnt hlustenda
sem einleikara, sem sumpart
stafár auövitaö af þvi, hversu
fáir sellókonsetar eru til frá
hinu klassiska timabili.
Viö þykjumst ætiö eiga meira
en litiö I Erlingi, bæöi sakir ætt-
ernis og siöari tengsla. Enda
fékk hann ekki aö yfirgefa sviö-
iö, fyrr en hann lék aukalag sem
ekki var af verri endanum.
Sumargleði
,Þaö er ekki mikill vandi aö
skrifa músik”, sagöi Brahms
einhverju sinni. „En það er erf-
itt aö sópa öllum aukanótunum
undir boröiö”.
Þetta rifjast upp viö þá til-
hugsun, aö Brahms var oröinn
meira en fertugur, þegar hann
loks kom frá sér fyrstu sinfóniu
sinni eftir tiu ára harölifi. Þaö
var sú sem Hans von Bulow
kallaöi Beethovens tiundu. En
þá er þvi likast sem einhver
stifla hafi brostiö, þvi aö áriö
eftir, 1877, semur hann 2. sin-
fóniuna á nokkrum sumar-
mánuöum viö Wörthervatniö i
Karnten, Austurriki. Þaö má
enda segja, aö hún sé full af
sumargleöi miöaö viö betur
þekkt viömót þessa alvöru-
þungna piparsveins.
Ollu þessu skilaöi hljóm-
sveitin býsna vel, og verður ekki
annaö sagt en hún og Jean-
Pierre Jacquillat hafi riöiö vel
úr hlaöi.
LÁGGRÓÐUR
Þaö má vel vera, aö þaö sé
góö ráöstöfum hjá Norræna
húsinu aö fá hingaö ööru hverju
miölungshljóöfæraleikara frá
hinum Noröurlöndunum. Þótt
ekki væri til annars en eyöa leif-
unum af þeirri meinloku aö aíit
sé betra I útlöndum, séu þær enn
til. Frá j)vi sjónarmiöi getur
veriö villandi aö fá eintóma
snillinga i heimsókn. Snillingar
veröa heldur varla til, nema
þeir vaxi upp i fjölskrúöugum
gróöri annarra listamanna af
ýmsum gæöaflokkum. Svo er
alltaf gaman aö heyra falleg
verk spiluð þokkalega á pianó,
ef maöur er ekki I fýlu fyrir-
fram.
öllu fleiri orö skulu ekki höfö
varðandi Anker Blyme 8. októ-
ber. Hann lék hnökralitiö. en
heldur dauflega, nema I ein-
staka prelúdiu eftir Debussy.
ECM góðgæti
A miðvikudagskvöldiö kemur
mun kvartett bandariska gitar-
leikarans John Abercrombies
leika I tdnleikasal Mennta-
skólans viö Hamrahliö.
Kvartettinn skipa auk
Abercrombie þrir skólabræður
hans frá góöu gömlu dögunum i
Berklee. Pianistinn Richard
Beirach og trommuleikarinn
Peter Donald, sem báöir eru
bandariskir, svo og bassaleik-
arinn George Mraz sem er
tékki.
John Abercrombie er ein
skærasta gitarstjarna djassins
um þessar mundir og I gagn-
rýnendakosningum Down Beats
1980 var hann i fjóröa sæti á eftir
köppunum gamalreyndu Joe
Pass, Jim Hall og Kenny
Burrell. Fyrir neöan hann voru
ma. Larry Coryell, Pat
Methney, John McLaughlin,
Philip Catherine og George
Benson. Þrátt fyrir aö kosn-
ingar sem þessar séu ekkert
óbrigöult gæöamat gefa þær til
kynna þaö álit er menn njóta I
tónlistarheiminum.
Ekki er aö efa aö margir eiga
i fórum sinum hljómplötur þær
er Abercrombie lék inná meö
Billy Cobham, Crosswinds
(Atlantic 7300), Total Eclipse
(Atl. 18121) og Shabazz (Atl.
18139), en hann hefur hljóðritað
með fleiri köppum og er undir-
rituðum alltaf kærust plata sú
er hann hljóðritaði meö 'Jack
DeJhonette: New Rags (ECM
1103). Þar er bert hvilikt vald
Abercrombie hefur á ólikum
stiltegundum, án þess aö glata
nokkruaf séreinkennum sinum.
Slikt er aðall hæfustu djassleik-
ara okkar tima.
Abercrombieer36ára gamall
og hefur komiö viöa viö frá þvi
hann útskrifaöist frá Berklee.
Hann kom fyrst til New York til
aö leika meö Chico Hamilton og
hefur siöan leikiö meö Gil
Evans, Gato Barbieri, Michael
Urbannak ofl., ofl. Nokkrar
hljómplötur hefur hann gefið út
undir eigin nafni og eru tvær
þær siöustu, Arcade (ECM 1133)
og Abercrombie Quartet (ECM
1164) meö þeim kvartett sem
sækia mun okkur heim i næstu
viku. Allar plötur hans eru gefn-
ar út af þýska hljómplötufyrir-
tækinu ECM, en ein hljómsveit
úr þeim herbúöum hefur sótt
okkur heim, kvartett norska
bassaleikarans Arild Ander-
sens.
Félagar Abercrombies eru
ekki af lakara taginu og er þar
fremstur meöal jafningja
tékkneski bassaleikarinn
George Mraz. Þegar Bob
Magnusson var hér á dögunum
frétti hann af hingaðkomu
Abercrombie kvartettsins.
Hann átti varla til nógu fögur
orö aö lýsa þeim félögum, séri
lagiMraz, sem hann sagöi vera,
ásamt N i e ls-H e n n in g ,
uppáhaldsbassaleikara sinn. Eg
man enn leikni Marz og kraft er
ég hlustaði á hann leika með
Thad Jones-Mel Lewis bandinu
fyrir sex árum.
Abercrombie er i hópi
fremstu gitarleikara okkar
daga. Hann hefur gengiö I
smiöjur jafn ólikra manna og
„Aberceombie er I hópi fremstu
gitarleikara okkar daga ...”
Barney Kessels og John Mc
Laughlin, en málmurinn sem
hann hamrar er hanseigin. Vist
eraögítarfrikin biöa komu hans
með óþreyju.
Endalaus leit að nýjum lausnum
Alllangt er orðið siðan Magn-
ús Kjartansson hefur haldið
einkasýningu. Um helgina opn-
aöi hann sýningu á tuttugu og
einni mynd f Djúpinu, Hafnar-
stræti. Fyrr á þessu ári sýndi
Magnús á sama staö, skúlptúra
geröa i samvinnu viö Arna Pál
Jóhannsson. Þvf mætti hrekja
fullyröinguna sem sett er fram i
byrjun greinarinnar og segja
aö þetta sé önnur einkasýning
Magnúsar á þessu ári. Einka-
sýning hlýtur þó ávallt aö vera
sýning eins manns á eigin verk-
um og skúlptúrsýningin verður
þvi að teljast samsýning.
Þrátt fyrir fáar einkasýn-
ingar hefur Magnús tekiö virk-
an þátt i fjölmörgum samsýn-
ingum og nú siöast, haustsýn-
ingu FÍM aö Kjarvalsstööum.
Þannig hefur veriö mögulegt aö
fylgjast allnáiö meö þróun
Magnúsar á undanförnum
árum. Þessi þróun hefur verið
markvissog stigandi og beinst i
átt til öruggari vinnubragöa og
persónuiegri tjáningar.
Fram aö þessu hefur Magnús
kannaö sviö collagetækninnar
mjög rækilega og notaö hana i
viöum skilningi i smáum og
stórum vérkum, sem undirstööu
eöa sem aukamiðil ásamt
málun. Þaö mun einmitt vera
klippitæknin sem visaöi Magn-
úsi yfir á nýjar brautir frá
geometriskri abstraktsjón
fyrri ára. Fyrir atbeina þeirrar
tækni uröu miklar breytingar I
myndhugsun og myndbyggingu
og Magnús losaði um viöjur
málverka sinna meö þvi aö
brjóta upp samfellur sem ein-
kenndu eldri verk hans. Hann
tók aö nota figúrativ efni ásamt
óhlutkenndum og hleypti þaö
miklu lifi i myndirnar.
Þótt klippimyndatæknin yröi
til aö svekkja vissa mónu-
mentalska þætti fyrri verka, jók
hún mjög á léttleika vinnu-
bragöa Magnúsar og hóf til vegs
sjálfsprottna tjáningu. Þannig
veröa málarakennd (malerisk)
einkenni I verkum hans æ meir
áberandi eftir þvi sem á liöur.
Auk collage-tækninnar notaöi
Magnús siöan myndvarpa til aö
gæöa flötinn samspili figúra-
tivra hluta, eins konar persónu-
legu myndasafni sem hann á i
fórum sfnum.
Nú þegar Magnúsi finnst sem
þessi tækni sé aö ,þrengja kost
hansog viss stirðleikaséfariðað
gæta, bregöur hann sér yfir i
nýjar rannsóknir. Sem rökrétt
framhald af klippimyndunum
og myndvarpinu, tekur Magnús
sáldþrykkiö (silkiþrykk) i þjón-
ustu sina og útkoman eru nánari
tengslþeirra atriöa sem byggja
upp myndirnar og aukið frelsi i
framsetningu. Þaö sést vel á
sýningunni i Djúpinu hvernig
þetta gerist. Hin þrykktu mótiv,
höndin semheldurum krdkinn,
tengjast bakgrunninum og
öörum þáttum flatarins á sann-
færandiog órjúfandi hátt. Þrátt
fyrir nákvæmni, hefur sáld-
þrykkiö þaö umfram mynd-
varpann, aö smásmugulegt út-
lit hverfur.
An þess að drukkna i þessari
nýju tækni, gerir Magnús sér
fyllilega grein fyrir styrk henn-
ar. Hann notar hana á mjög
sannfærandi og glöggan hátt.
Þannig veröur þrykkiö hvergi
til að deyfa áhrif hinna máluðu
flata, en lyfta þeim þess i stað
upp á æöra sviö. Þaö er áber-
andi hve Magnús foröast ávailt
fall fyrir tækninni, hversu djúp
myndskynjun hans er.
A þessari sýningu hans I
Djúpinu fá gestir mjög ljósa
mynd af þróun Magnúsar frá
eldri tækni yfir i þá nýrri.
Heildaráhrif eru sterk og hvar
sem litiöer á myndirnar, má sjá
endalausa leit Magnúsar að nýj-
um lausnnm. Klár meöferö hans

ÞJÓDLEIKHÚSIÐ
Stóra sviðið:
Smalastúlkan
og útlagarnir
í kvöld kl. 20
sunnudag kl. 20
Snjór
laugardag kl. 20
Óvitar
sunnudag kl. 1 5
Litla sviðið:
í öruggri borg
sunnudag
kl. 20,30
Sídasta sinn
Miðasala
1 3,1 5-20
Sími 1 -1 200
á litum og uppbyggingu brýtur
hver tæknibrögö á fætur öörum
undir agaöa krufningu. Hvergi
gætir ddýrra undanbragöa.
Þannig er aldrei um endurtekn-
ingu aö ræöa þrátt fyrir
afmarkað myndmál.
Þaö er þviástæöa til aö hvetja
fólk til aö láta þessa sýningu
ekki fara óséöa fram hjá sér.
LEIKFkLAG
REYKJAVIKTJR
Að sjá til þín
maður
sunnudag
kl. 20,30
miðvikudag
kl. 20,30 "
Ofvitinn
föstudag
kl. 20,30
þriðjudag
kl. 20,30
Rommí
laugardag
kl. 20,30
Miðasala í Iðnó
kl. 14-20.30.
Sími 16620