Helgarpósturinn - 27.03.1981, Blaðsíða 2

2
Föstudagur 27. mars 1981
he/garpósturínrL
— Hvernig gengur?
— Þetta gengur ágætlega. Ætli
hún eigi ekki um þaö bil klukku-
tima eftir. Hún er oröin dálitiö
þjáö og þreytt.
— Þaöer ekkert skrýtiö. Hún er
búin aö vera aö, frá þvi I morgun.
Er ekki maöurinn hennar hjá
henni.
— Jú, jú. Hann hefur verið hjá
henni allan timann og veröur þaö
uns þetta er afstaðiö.
Þetta samtal átti sér staö á
þriöjudaginn var eftir hádegi og
þarna áttu tal saman tvær Ijós-
mæöur á fæöingardeild Land-
spitalans IReykjavík. Og þá ættu
oröaskiptin hér að ofan aö skýr-
ast. Þær voru nefnilega aö tala
um sængurkonu, sem var I þann
veginn aö fæöa barn sitt og haföi
haft hrlöir I nokkrar klukkustund-
ir. Þegar þessar setningar birtast
á prenti er fæðingin vafalaust
yfirstaöin og nýr þegn þar meö
bæst I hóp Islendinga. Til ham-
ingju með þaö, sem þaö eiga.
Helgarpóstsmenn geröu vlö-
reist um ganga færöingardeildar
Landspltalans á þessum þriöju-
degi og heimsóttu fæöingargang-
inn, þar sem stóri atburöurinn fer
fram, þ.e. fæöingin sjálf, meö-
göngudeildina svokölluöu þar
sem veröandi mæöur sumar
hverjar liggja nokkrum dögum
eöa vikum fyrir sjálfa fæöinguna.
Og loks var aö sjálfsögöu litiö viö
á sængurkvennaganginum, þar
sem hinar nýorönu mæöur hvlld-
ust ásamt afkvæmum sinum eftir
fæöinguna.
Litið notuð
biðstofa
Það er nú liöin tið að mestu, að
verðandi feöur sitji frammi á bið-
stofuog keðjureyki, meöan konan
liggur inná fæðingarstofu og elur
barn þeirra. I kringum 8 af hverj-
um 10 feðrum, eru nú viðstaddir
þegar fæðing stendur yfir. ,,Bið-
stofan fyrir verðandi feður”,
stendur þvl að mestu leyti auð
daglangt.
Við litum fyrst við á fæðingar-
ganginum. Þar var æðstráðandi
Kristin Tómasdóttir yfirljósmóð-
ir, og á vaktinni með henni voru
m.a. 8 ljósmæður aðrar. Kristin
þessi hefur stundað ljósmóöur-
störfin i 26 ár og þau skipta þús-
undum börnin sem hún hefur
tekið á móti og t.a.m. hefur hún
tekið á móti sex börnum hjá sömu
móðurinni. „Þetta er nú með ró-
legra móti hjá okkur núna,” sagði
hún. „Það eru tvær konur inni á
fæðingarstofum og þær fæða lik-
legast innan skamms. Hins vegar
er það dálltið misjafnt hve mikið
er i gangi hjá okkur á hverjum
tima. Það geta verið á þvi daga-
skipti. 5. febrúar s.l. voru t.d.
sextán fæöingar á sama sólar-
hringnum og þá var aldeilis
handagangur I öskjunni. A þeim
sólarhring heilsuðu hvorki fleiri
né færri en sautján börn veröld-
inni. A hinn bóginn geta svo kom-
ið rólegir dagar, þar sem fæðing-
ar fara allt niður i fjórar á sólar-
hring.”
„Ekki rútíntivinna að
taka á móti börnum
A fæðingarganginum eru fimm
fæðingarstofur, svo ljóst er, að
þegar einar sextán fæðingar bera
upp á sama sólarhringinn, þá er
eflaust þröngt leginn bekkurinn.
Þær voru allar léttar i lund ljós-
mæðurnarognemarnir.sem voru
á vakt þennan eftirmiðdag. Þær
neituðu þvi harðlega aðspurðar
að móttaka barna væri rútinu-
vinna, þegar þær hefðu ef til vill
tekið á móti hundruðum svo ekki
sé talaö um þúsundum barna, úr
móðurkviöi. „Nei, nei,” sögöu
þær. „Þetta verður aldrei rútinu-
vinna. Við hrifumst með i hvert
einasta skipti. Þetta er alltaf
sama undrið. Hvernig er lika
hægt annað en hrifast með
foreldrunum þegar þeir sjá af-
kvæmi sitt i fyrsta sinn?”
Asgerður Helgadóttir ljósmóðir
sagði einnig, að þótt sem betur fer
tækjust fæðingar oftast vel og
börnin væru hress og heilsu-
hraust, þá kæmi það þó stundum
fyrir, að ekki væri allt sem
skyldi.” Við reynum að vera kon-
unum eins mikill styrkur og hægt
er við fæðinguna og tökum þátt i
þessari siðustu lotu fyrir fæðing-
una og meðan á henni stendur af
lifi og sál. Þess vegna kemst
maður ekki hjá þvi að gleðjast yf-
ir því, ef allt fer eins og best verð-
ur á kosið og jafnframt fyllist
maður sorg ef málin snúast á
verri veg. Tilfinningasveiflur eru
miklar i kringum þetta og getur
verið skammt á milli hláturs og
gráturs og ljósmæðurnar verða
ósjálfrátt þátttakendur I þeim
geðsveiflum.”
Við spurðum ljósmæðurnar
hvort flest börn litu ekki raun-
verulega sviplikt út og i fram-
haldi hvort ekki væri þá hætta á
þvi, að börnin rugluðust og færu
til rangra mæðra, meðan staldrað
væri við á fæðingardeildinni.
Þessu svöruðu ljósmæðurnar al-
farið neitandi og hlógu dátt að
jafnfráleitri spurningu. „1 fyrsta
lagi”, sögðu þær „eru öll börnin
og mæðurnar merktar um leið og
fæðingin er afstaðin og i annan
stað er það fráleitt að öll nýfædd
börn séu eins.”
Að sofa svefni hinna
réttlátu
Og til staðfestingar teymdu þær
okkur inn á nærliggjandi her-
bergi, þar sem um það bil 10
strákar og stelpur af yngstu kyn-
slóðinni sváfu svefni hinna rétt-
látu, sum fáeinna klukkustunda
gömul, önnur lifsreyndari og
sjóaðri eftir jafnvel tveggja daga
veru á Hótel Jörð. Þaö var mikill
friöur rikjandi hjá kornabörnun-
um og allir sváfu þarna i sátt og
samlyndi, hvaö sem verður þegar
þessi börn vaxa úr grasi og fara
að læra lifsins lesti.
„Sjáöu þessi tvö hérna t.d.”
sagði Kristin L Tómasdóttir.
Finnst þér þau vera lik? Nei, börn
eru ekkert likari hvert öðru en
t.a.m. ég og þú.”
Og við urðum að skrifa undir
þetta, eftir að hafa skoðað einn
tug barna þarna á fæðingargang-
inum. Sum voru grettnari en önn-
ur, sum ljóshærð, önnur dökk-
hærö, nokkursvo til sköllótt. Einn
var nefstór, annar stórmynntur
og likamsstæröin og jafnvel
vaxtarlag barnanna, var ólíkt frá
einu til annars. Ergo: Nýfædd
börn eru ekki eftirmynd hvert af
ööru.
Þrengslin eru alla jafna mikil á
fæðingardeildinni. Astandið er
þannig, að sængurkvennagangur-
inn, er alltaf fullsetinn og þess
vegna verða hinar nýorðnu mæð-
ur margar hverjar að dvelja
ásamt börnum i herbergjum uppi
á fæðingargangi fyrstu dagana
eftir fæðinguna.
„Stóð sig einsog hetja”
Við rákumst inn I herbergi til
einnarmóðurinnar sem hafði fætt
þá fáeinum klukkustundum áður.
Hún hafði fætt 15 marka strák og
gengið vel. Sá nýfæddi á tvö syst-
kini fyrir. Erna Ólina ólafsdóttir
— móðirin — lá i rúmi sinu og var
að jafn sig eftir fæðinguna. Hún
var dálítið þreytuleg, en sagði að
þetta hefði gengið eins og i sögu.
„Þetta er mitt þriðja barn og ég
vissi nátturlega hvað ég var að
fara út i. Ótti og beygur fyrir
færðinguna var þvi ekki fyrir-
liggjandi.”
Hún sagði pabbann hafa verið
viðstaddan og það hefði verið sér
mikill styrkur og „hann hefði
staðið sig eins og hetja”.
— En hvernig tilfinning er það
að fæða barn?
„Tilfinning? Hún er dásamleg.
Ég veit eiginlega ekki hvernig á
að lýsa þvi. Þú veröur að upplifa
tilfinninguna sjálfur, til að átta
þig á henni. Þessu verður ekki
lýst með orðum. Hriðarverkirnir
gleymast t.d. jafnskjótt og barnið
er fætt og þér liður alveg dýrðlega
og finnst þú vera fær i flestan sjó,
þótt ef til vill hafir þú verið ansi
aum nokkrum minutum áður,
þegar verkirnir voru sem mest-
ir.”
Við Jim ljósmyndari — iklæddir
hvitum læknasloppum spurðum
hvort feðurnir væru ekki til
trafala þegar fæðing stæði yfir.
„Nei”. sögðu þær. „Feðurnir eru
venjulegast mikill stuðningur
fyrir konurnar og ekki finnum við
til óþæginda þótt þeir fylgist með
gangi mála. Þó kemur fyrir að
þeir liða útaf i miðjum kliðum.”
Of fljótt á ferðinni
Þegar við kvöddum „hin
heilögu vé”, þar sem flestir
Islendingar af yngri kynslóðinni
litu heiminn fyrsta sinn augum,
þá mættum við miðaldra konu
með kvenfatnað i höndunum. Hún
sagði okkur, að hún væri að ná i
tengdadóttur sina. Þannig hefði
nefnilega verið, að tengdadóttirin
væri komin rúma fjóra mánuði á
leið, fengið verki og ekki þorað
annað en þjóta upp á fæðingar-
deild i rannsókn.
„En nú er hún búin að
jafna sig,” sagði konan, „og fær
að fara heim.” Tengdadóttirin
verður þó að likindum aftur á
ferðinni á fæðingardeildinni þeg-
ar hún hefur gengið með barnið
hina lögbundnu 9 mánuði og þá
verður tengdamamma hennar —
viðmælandi okkar að „ömmu
gömlu”. Tengdamamman eða
amman tilvonandi bað okkur þó i
lengstu lög að mynda sig ekki,
„Það er nefnilega þannig aö enn
er ekki farið að sjá mikið á
tengdadótturinni, þannig að fólk
veit almennt ekki um óléttuna.
Mér þykir verra að vinir og ætt-
ingjar fái fyrst að vita um þetta
úr blöðunum.”
Og frá konunum sem voru að
Erna óllna ólafsdóttir hvllist eftir barnsfæöinguna, „Dásamleg tilfinn-
ing að fæða barn,” sagöi hún.
Ljósmæöranemi hlúir aö einum nokkurra klukkustundargömlum
landsmanni.
Börn, mæður og feður á
fæðingardeild Landspitalans
— sagði stoltur faðir um
nýfætt barn sitt
„Hún er lítil
og fallegTT