Helgarpósturinn - 27.03.1981, Blaðsíða 8

Föstudagur 27. mars 1981
helgarpósturinn_
pústurínn—
Blað um þjóðmál/ listir og
menningarmál
utgefandi: Vitaðsgjafi hf.
Framkvæmdastjóri: Bjarni P.
Magnússon
Ritstjórar: Árni Þórarinsson,
Björn Vignir Sigurpálsson.
Blaöamenn: Guðjón Arn-
grimsson, Guðlaugur Berg-
mundsson, Guðmundur Árni
Stefánsson og Þorgrímur
Gestsson.
Utlit: Kristinn G. Harðarson.
Ljósmyndir: Jim Smart.
Auglýsinga- og sölustjóri:
Höskuldur Dungal.
Gjaldkeri: Halldóra Jóns-
dóttir.
Dreifingarstjóri: Sigurður
Steinarsson.
Ritstjórn og auglýsingar eru
að Siðumúla 11, Reykjavík.
Simi 81866. Afgreiðsla að
Hverfisgötu 8—10. Símar:
81866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Utangarðs-
menn
Minnihlutahópum á tslandi
hefur til skamms tima ekki verið
mikill gaumur gefinn. Þjóð-
félagið hefur að miklu leyti verið
sniðið fyrir hinn venjulega mann,
þarfir hans og kröfur. Minna
hefur þess vegna verið hugað að
ýmsum þjóðfélagshópum með
augljosar sérþarfir. Ekki stafar
það þó af neinum sérstökum ill-
vilja ráðamanna i garð þessara
þjóðfélagshópa heldur er miklu
fremur um að kenna hugsunar-
leysi, enda hefur Islenskt þjóð-
félag verið i hraðri uppbyggingu
allt fram til þessa dags og i mörg
horn að líta. Kröfur eru gerðar til
þjóðfélagsins á flestum sviðum.
þar hafa þeir mest fram, sem
mynda kröftugustu þrýstihópana.
t stuttu máli — á islandi rikja
viðhorf hinna heilbrigðu, og um
þeirra þarfir og kröfur snýst
leikurinn. Að visu teljumst við til
velferðarþjóðfélaga og höfum
komið okkkur upp býsna öflugu
tryggingakerfi til að létta af
okkur samviskubitinu gagnvart
þeim, sem af einhverjum
ástæðum geta ekki tekið þátt I
lifsleiknum af fullum kröftum. Að
eðlilegum mannréttinum og and-
legri velliðan einstaklinga innan
þessara minnihlutahópa hefur litt
verið hugað fram til þessa. Þeir
hafa þess vegna orðið einskonar
utangarðsmenn i þjóðfélaginu i
þessu tilliti.
Ýmis teikn eru þó á lofti um
þessar mundir að einhver hugar-
farsbreyting sé i aðsigi. Málefni
aldraðra og fatlaðra hafa mjög
verið i sviðsljósinu siðustu miss-
eri og almenningur virðist vera
að vakna til vitundar um að þess-
ir hópar eigi lika heimtingu á
mannsæmandi lifi — að þetta fólk
eigi sér langanir og drauma um
að lifa lifinu rétt eins og hverannar
fullhraustur maðurinn, að fá að
nýta þá starfsorku sem það býr
yfir og komast leiðir sinnar um
borg og sveit eins og hver annar.
Vafalaust er erfitt fyrir margt
fullhraust fólk að setja sig i spor,
t.d. fatiaðs fólks og láta vekja hjá
sér áhuga á málefnum þess,
einkum nd á alþjóða ári fatlaðra
þegar fjölmiðlaáróður i stórum
skömmtum dynur yfir það og
snýst upp i hálfgerða sibylju. En
þetta sama fólk mætti þá hafa
hugfast að enginn má sköpum
renna og meðal þess eru ein-
hverjir sem eiga eftir að standa i
þessum sporum fyrr eða siðar. Þá
muni þeir hinir sömu fljótt kom-
ast að raun um hvers vegna
Alþjóðár fatlaðra er haldið.
í Helgarpóstinum í dag er birt
dagbók einnar viku, sem fatlaður
maður, sem eitt sinn var alheil-
brigður eins og við hin, hefur
haldið fyrir blaðið. Þar birtist
engin kröfugerð á hendur þjóð-
félaginu heldur skin einungis út
úr henni lifsgleði og lifslöngun.
Hann neitar einfaldlega að láta
dæma sig úr leik. Helsta áhyggju-
efni hans er, að sú viðleitni hans
að nýta skerta starfsorku sína
cins og kostur er, verði til þess að
skerða tryggingabætur hans, og
hann verði þess vegna e.t.v. að
hafa hægar um sig en hann kysi.
Meðan tryggingakerfið okkar
er svo einstrengingslegt þá er
greinilega cnn verk að vinna á því
sviði einnig.
Blöndungar bilið ei
Bráðlega mun liklega tjaldið
falla i lok tragikómediunnar um
skuttogarakaupin til Þórsraufar-
hafnar sem verið hefur á fjölun-
um hjá Þjóðlifsleikhúsinu siðustu
vikurnar. Svo sem vera ber að
lokinni velheppnaðri frum-
sýningu verður leikendum leik-
stjóra og öðrum aðstandendum
Blöndu”, eða þá bara „Blönd-
unga”. Efnið er gamalkunnugt og
hefur áður verið tekið fyrir, bar-
áttan milli sauðkindarinnar og
raforkunnar, milli stöðnunar og
framfara, milli náttúru og mann-
vits. Við Islendingar erum svo
lánssamir að eiga ómælda auð-
legð fólgna i fallvötnum okkar,
Akureyrarpóstur frá Reyni Antonssyni
sýningarinnar sjálfsagt óspart
klappað lof i lófa. Allir geta verið
ánægðir þar sem leikurinn fór vel
að lokum. Þórsraufarhöfn fékk
sinn togara, atvinnumálum
Reykvikinga er borgið (sbr.
Rauðanúp), og hinn reykviski
umboðsaðili heimtir væntanlega
sitt. Allir geta nú á ný tekið til við
útrýmingarstriðið á hendur
þorskinum með bros á vör.
En ekki er skuttogaraleikritið
fyrr horfið af f jölunum en annað
leikrit og engu siðra tekur við. Við
getum kallaö það „Baráttuna um
auðlegð sem við höfum hreinlega
ekki efni á að láta ónýtta. En við
búum einnig viö náttúrufegurð
sem hvergi á sinn lika. Þar eig-
um við einnig auð sem við megum
ekki kasta á glæ. Virkjun Blöndu
er lifshagsmunamál allra Norð-
lendinga og þeir sem fyrir þvi
máli berjast mega undir engum
kringumstæðum látadeigan siga.
Blönduvirkjun hefur meðal
annars þann stóra kost að engin
ómetanleg náttúruverðmæti
munu þarfara forgörðum, aðeins
bithagar fyrir fáeinar rolluskját-
ur sem eins og kunnugt er gegna
helst þvi hlutverki að sjá frænd-
um vorum Færeyingum fyrir ó-
dýru kjöti. I kjölfar Blönduvirkj-
unar mun væntanlega fyigja ein-
hvers konar stóriðja við Eyja-
fjörð, og hefur Hjaiteyri einkum
verið nefnd i þvi sambandi. Stór-
iðja er lifsnauðsynleg vitamin-
sprauta fyrir atvinnulif Eyja-
fjarðarsvæðisins, en fara verður
að öllu með gát. i Eyjafirði er
mikil náttúrufegurö, og sjálf
perla svæðisins Akureyri er af
flestum talin fegurst bæja á
islandi. Við uppbyggingu stóriöju
á þessu svæði verður að taka
fyllsta tillit til náttúruverndar-
sjónarmiða. Slikt ætti að vera
auðvelt með þeirri tækni sem við
höfum yfir að ráða, og þvi engin
ástæða til að hræðast alíarið stór-
iðju. Þetta kann að visu að kosta
eiohverja peninga, en hvaða
Akureyringur vill til dæmis fórna
fegurð Kjarnaskógar þó það
lækki ef til vill eitthvað bygg-
ingarkostnað álvers.
A Akureyri er nú mikið rætt
manna á meðal um nýstofnaða
Jafnréttishreyfingu sem nokkrar
framtakssamar konur standa að.
Sjálfsagt á jafnretti kynjanna enn
töluvert langt i land á Islandi nú-
timans, en það mættu hinar
frómu valkyrjur sem að félags-
skap þessum standa hafa i huga
að baráttan fyrir jafnrétti kynj-
anna er aðeins einn þáttur i bar-
áttunni fyrir almennum mann-
réttindum i heiminum.
Það eru svo margir sem
misrétti eru beittir, jafnvei á
okkar ástkæra landi, hvað um
fatlaða,gamalmenni, útlendinga,
samviskufanga... Það eru allt of
margir i þessum heimi sem ekki
fá að njóta sólarinnar. Baráttan
fyrir mannréttindum og mann-
heigi erskylda okkar viðþá sem i
hennar þágu hafa látið lifið,
Lincoln, Gandhi, Martin Luther
King, Kennedy og nú siðast John
Lennon. Aðekki sé minnst á sjálf-
an Jesúm Krist, mesta mannrétt-
indafrömuð allra tima. Eða hvað
segðuð þig konur góðar ef þiö ætt-
uð að búa i landi Khomeinis erki-
múslims og kumpána hans?
Þetta er siðasti Akureyrarpóst-
ur minn að sinni þar sem ég flyst
um skeið búferlum til Munchen i
Þýskalandi. Ég þakka öllum
þeim sem nennt hafa að lesa skrif
þessi og óska eftirmanni minum
alls hins besta. Vonandi gefst mér .
þó áfram tækifæri til að miðla
lesendum Helgarpóstsins ein-
hverju af hugsunum minum, og
segja þeim eitthvað af menningu
og mannlifi hins fagra og fjöl-
breytta Bæjaralands.
HAKARL
Albert — gudfaðir i
leit að nýju hlutverki
Styður
Styður
styður ekki —
- styður ekki.
Loðnar yfirlýsingar Alberts
Guðmundssonar að undanförnu
úm stuðning eða niðurfejlingu
stuðnings við rikisstjórnina hafa
vakið talsverða athygli. Á fundi á
Selfossi sagði Albert ma„ að hann
myndiekki aftur stuðla að mynd-
un slikraf rikisstjórnar, sem nú
sitúr. Sanít styður Kann stjórnina
áfram óg er réttnefndur guöfaðiF
hehnar: t staðinn' þáðl hann hyja;
vegtyllu, þ.e._ að. taka . við fdr-
mennsku I bddikaráðjf Ctfégs-
bánRanl, ; ’ ' . ' 5
í hug^éfcp^ ?
Albert hefur verið i tals.verðri
hugkreppu síðan hann höf afskipti.
sin af stjórnmáluirt. Hann vandist
þvi . að leika aðaihiutverkið .-i
knattspyrnunni og þóidi litt sam-
keppni um hylii áhorfendanna,-1
stjóramálunum hefur hann reynt
að.-ná áömu- stöðu. Hann hefúr
gripið'til þess ráðs að ieika hlut-
verk „populLstans” — . hlutverk
verndara srtiaelingjanna gegn
stóra ljóta kerfinu”, sem hann
hefur jafnan máiað i dökkum ,lit-
um fyrir áheyrendum sinum. Það
hefuryljað mörgum aðná athygli
og samúð jafn áuðugs og valda-
mikils manns og menrt hafa skiþ-
að séri sveit hans á sama hátt og
liðsmenn Gaðmundar biskups
góða á sinni tið. Stuðningur
þeirra hefur siðan gert Albert enn
valdameiri. Hann situr nú á
Alþingi og I borgarstjórn, hann er
i borgarráði, hafnarstjórn og
ýmsum öðrum peíndum, hann er
formaður bankaráðs, stjórnar
Hafskips og Tollvörugeymslunn-
ar svo að eitthvað sé nefnt og
þessi hlutverk fléttar hann saman
á margvislegan hátt svo að sóma
myndi guðfeðrum á suðrænum
slóðum.
,En þrátt fyrir þetta er Albert i
hugkreppu; Hánn vill verða óum-
déíttíur , höfðmgij 'priirtus inter'
pares' Hatín vill fáiotningu félaga
sinna j Sjálfstæðisflokkpúm og!
hártn VlílÖðlastl' ástsæftí' állrár
í iéit að hlirtvérkf.T.
'>■■■■. v?' •. r -„••'-.■.-ill
AJbert -hefur yerið að Jeita, að
hlutverkj. Hann reyndist borgar-,
stjómarflokki Sjálfstæðismanna:
strax hinn erfiðasti i samstarfiog
má.tti heita, að . bojrgarstjórnar-i
meirihlptinn sálugi gengi aldrei ■
heill tij skógar eftir að hann lenti.
þar innan >borðs. Ýmsar tilslak-r
apir Birgis tsleifs i þvf .sk-yni aö
hafa í-hann góðan bár.u litinnt
árangur og juku heldur.á sérvisku >
Alberts, sem stöðugt reyndi að:
skapa sér sérstöðu, en gamli-
minni .hlutinn notfærði sér það, -
Ný þykir Albert Davið að óverð-
skuldugu tekinn fram fyrir sig ogt
stuðningsyfirlýsingar hans við1
Davið hafa þvi verið tvlræðar,
þótt ekki sé meira sagt. Sama
sagan er af aiþingismennsku
Alberts. Hann fékkst ekki til þess
að styöja rlkisstjórn Geirs Hall-
grimssonar og bar þvi við, að
Sjálfstæðisflokkurinn hefði ekki
fengið viðskiptamálin i sinn hlút..
Það reyndist þó ekki hindrun sið-
ar fyr-ir stuðningi hans við mynd-
un rtúverándi rikiSstjórnar.
Milíi forystu þingflokksins og
Alberts varð eilif togstreita, jafn-
framt þvi sem samúðarsamband
myndaðist með Albert og Gunn-
ari sökum sameiginlegrar and-
stöðu við Geir.
Nýtt hlutverk.
Albert leitar enn að nýju hlut-
verki. Hann hafnaði ráðherra-
embætti hjá vini sinum Gunpari i
upphafi stjórnarmy.ndunar þess
siðarnefnda, enda hafði Aibert þá
ákveðjð frpmboð til,forseta. Af-
stgða ha ps,jtijsr-ikisstjórjjarinymJ-
unarinn.ar átti s\o §tp.ran þáft í:
óförum hans i forsetakpsnipgun-
um. Þar með glötuðus.t þau tæki-
færin. Nú svippst Albert um eitfr
nýjum for,ingjahlutverkum ,r» *r
JtáðherrastóJl ep ekki útilokað-
ur. Með þvf að gefa hinar óljósu
yfirlýsingar að undanföxpu, kann
Albert að vera að gefa rikis-
stjórpinni merki um að bjóða sér
ráðherrastól. Kannski verður það
skiptimynt- hrossakaupum um
nauðsynlega iöggjöf .nú J þingiok-i
in. ■,- ; •-•• ., .-
Borgarstjórasæti.kemur lika til
greina að mati Alberts. Vinir
hans segja, að hann muni freista
þess. að velta Davið úr sessi og
bjóöa sig fram sem borgarstjóra-
efni Sjálfstæðismanna. Takist
það ekki, muni hann finna sér ein-
hverja átyllu til þess að yfirgefa
borgarstjórnarflokkinn og bjóða
fram borgaralista með sjálfan sig
I fyrsta sæti. Hafi töluglöggir
menn reiknað það út, að hann
gæti þá náð oddaaðstöðu i borgar-
stjórninni, sérstaklega ef borgar-
•Xk-af.
Tí -'-r-VýSf ivs-’e-: :)• 'iMn
-y: V
. • ii*■'/; «■*’*■'* / = .h-kr* íh*zA 1 lrti
tíg færri
Verjum
* fleiri
ftám og
uta.
ki með
og
fulltrúum
atkvæði þurfi.
borgarfullljLýúa..-
klofningsfmp||»ð kon
veikja núvejjándi m< ”
Forseta eirihaáti m!i
öllu koroiö úr hug!
sjálfurhefur hajpiiýst þyi yfir„að
hánn frtuni’aftuf' i;fráhiboð-'áo 4'
árum liðnum. Aðrir munu ráða
honum frá þvi, enda hefði hann
enn minni árangur len’ siðast, ef
hann hyggst etja kappi við núver-
andi þjóðhöfðingja vorn.
Formennska i Sjálfstæðis-
flokknum. Stuðningsmenn
Alberts vilja sumir hverjir láta
hann taka við formennsku eða
a.m.k. varaformennsku i Sjálf-
stæðisflokknum. Litt mundi það
auka áfriðinn þar innan herbúða.
'.Sendiherra i Rafig. Ein kenn-
ingi'n "gengur út ■á"^áð,„að rikis-
stjórnin '’jmuni gerg^AJbeff að
sendj|erra i Paris pg súþersölu-
ma'nni fyrir islensW'framleiðslu-
vörur og þjönústu i þvi riki. Kenn-
..ingin gengur ekki upp, þar eð ekki
má missá stuðning ; Alberís v’á
Alþingi, þegar Guðrún Helgadótt-
ir eða aðrar uppákomur ógna tii-
veru stjórnarinnar. . . ,
Hvað sem úr ver&úr, þá er ljóst
að guðfaðir rfkisstjórnarinnar
leitar að nýju hlutverki. Kannski
væri viðeigandi að einkamálgagn
hans Dagblaðið birti svohljóðandi
auglýsingu: „Landsfaðir — óskar
eftir landi”
Hákarl.