Helgarpósturinn - 04.09.1981, Blaðsíða 4

Helgarpósturinn - 04.09.1981, Blaðsíða 4
4 Föstudagur 4. september 1981 hol^rpn^f, ,rjnn eftir: Þorgrím Gestsson myndir: Jim Smart Grimur Engilberts ritstjóri I aldarfjórðung sýnir æskunni Æskuna. Áttræð Æska Elsta barnablaðið Einn af elstu ritstjórunum Dyggir lesendur í þriðja ættlið Sigriður ólafsdóttir gefur nú . annarri kynsióðinni I röð áskrift að Æskunni. Æskunni — en les hana enn og gefur börnum vina sinna Sigriður ólafsdóttir hefur verið áskrifandi að Æskunni siðan 1950. En það er ekki nóg með, að hún fái blaðið sjálf, heldur fær hún ein fimm blöö sem hún sendir börnum vina sinna, auk eintaksins sem hún heldur fyrir sjálfa sig. Sigriður er raunar jafnaldri blaðsins, hefur lifað jafn mörg árog árgangar Æskunnar eru, þótt hún sé fædd tveimur ár- um eftir að blaðið hóf göngu sina. En eins og kemur fram annarsstaðar á siðunni féll Ut- gáfan niður i tvö ár vegna pappirsskorts. — Ég byrjaði á þvi að senda blaðið til barna, seméghafði kynnst og verið samtlða. Sjálf áég enginbörn segirSigriöur I samtali við Helgarpóstinn. Nú eru þaö börn þessara gömlu kunningja Sigriöar, sem fá Æskuna, en þau eru á aldrinum 6—9 ára. En sjálf les Sigriður Æskuna að staöaldri, þótt hún sé orðin 82 ára. — Ég hef alltaf fylgst með Æskunni og mér finnst hiln hafa staöið sig ljómandi vel, og hún hefur ákaflega mikil og góð áhrif á mann, segir Sig- riður. Þótt hún sé jafnaldri blaðs- ins kynntist hún þvi ekki fyrr en hún flutti til Reykjavikur vestan úr Dölum, þar sem hún ólst upp. — Ég er alin upp i Sælings- dalstungu I Hvammssveit. Þar i sveit keyptu menn ekki mikið af blöðum á þeim árum, og ég sá Æskuna aldrei þar, segir Sigriður ólafsdóttir. Fátt er eilift I þessuni heimi, alira sist æskan, þótt margir vildu að svo væri. Ekki slst I fjölmiðlaheiminum er flestallt á hverfanda hveli, blöð eru stofn- uð með brauki og bramli, en renna sitt æviskeið fyrr en varir. Eitt islenskt blað hefur þó lifað lengur en öll önnur. Það er barnablaðið Æskan. i 82 ár hefur Æskan komið út upp á hvern einasta mánuð að undan- teknum árunum 1909 og 1920, sem blaðið kom ekki út vegna pappirsskorts. Miðaö viö aldur annarra Islenskra fjölmiðla má nærri halda þvi fram, að Æskan sé eilif. Og eins og það sé ekki nóg, þá er ritstjóri Æskunnar meöal þeirra elstu, sem starfa við fjölmiöla hér á landi. Grim Engilberts vantar eitt ár i sjötugt, og i aldarfjórðung hefur hann verið eini fasti starfsmaður I ritstjórn Æsk- unnar. — Æskan hefur tekið allan minn tima þessi 25 ár. Maður er kominn hingað fyrir allar aldir á morgnana, meira að segja á sunnudögum og jafnvel á sjálfan jóladag hef ég mætt hér. Og oft hef ég reynt að vinna heima á kvöldin, til þess eins að geta verið hjá fjölskyldunni, segir Grimur og bætir þvi við, að nú fari hann bráðum að hætta. Á við þrjá? — Ég veit ekki hvað gerist þá. Ég sé um þetta alltsaman einn, og þeir hjá blaðamannafélaginu hafa sagt við mig, að það þurfi ekki minna en þrjá til að taka við af mér. Einn i útlitsteiknun — og hvað þetta heitir allt sam- an, sem ég hef alla tiö séð um sjálfur. — Hvers vegna hefur Æskan enst svona lengi — haldist siung, ef svo má að orði komast? — Þetta er fyrsta barna- blaðiö, sem gefið er út á Islandi, og i gamla daga höfðu börn og unglingar litið að lesa. Æskan var þvi vel þegið lesefni. Fyrir um fimmtán árum fór svo að bera á þvi, að þegar krakkarnir voru orðnir 11—12 ára vildu þeir segja blaðinu upp. Þeim fannst það of barnalegt. Þá tók ég upp á þvi að breyta blaðinu i heimilisblað, birta fræðandi greinar um ýmislegt sem krakkar hafa áhuga á, og reyna að segja frá ýmsu sem er efst á baugi hverju sinni. Það tókst svo vel, að nú vill meira að segja fullorðna fólkið kaupa blaðið, og sveiflurnar i sölunni eru ekki lengur eins miklar og þær voru. Viðhöfum lika grætt á þvi, að tiskubylgjur hafa aldrei náð tökum á blaðinu. Ég hef látið nægja að taka poppið inn i smá skömmtum og aldrei fallið flatur fyrir þvi. Efni frá krökkunum — Hvernig tekst að halda sambandi við börnin — lesend- urna? — Krakkarnir skrifa mikið smáklausur og senda til min. Margir senda lika dýramyndir, myndir af lömbunum sinum eða hundinum. Þetta reynum við að birta eins og við getum. 1 22 ár buðum við árlega tveimur krökkum i ferð til út- landa með Flugfélaginu, það voru verðlaun i samkeppni. Við Sveinn Sæmundsson blaöafull- trúi fórum með þeim i þessar feröir og skrifuðum i samein- ingu um þær. Við vorum búnir að fara um allan heim með krakka og vorum eiginlega bún- ir að skrifa um alla þá staði sem hugsast gat, svo við hættum þessu fyrir tveimur árum. Auk þess höfum við skipulagt flugferðir innanlands á vegum ýmissa samtaka, og það mæltist mjög vel fyrir. Krökkunum fannst þetta ákaflega spenn- andi. — Nú er það góðtemplara- reglan, Stórstúka íslands, sem gefur Æskuna út. Hvaða áhrif hefur það á ritstjórnarpólitik þina? — Það er ljóst, að góötempl- arareglan er ekki lengur eins sterk og hún var. En blaðið á nú samt ekki að prédika annað en bindindi og siðgæði. Það má þó ekki vera of mikið af þvi, börnin lesa ekki langar áróðurs- greinar. Ég tek þetta þvi inn i smáskömmtum, til að friða alla aðila, segir Grimur Engilberts ritstjóri og fær sér hressilega i nefið. (Jr 500! 18000 eintök Allt þetta hefur sjálfsagt átt sinn þátt i þvi, að barnablaðið Æskan, sem fyrst kom út árið 1897 i 500 eintökum, fór um tima upp i 18000 eintök. Siðan hefur upplagið þó dalað, er nú tiu þúsund eintök. Það er ekki slæmt að nærri fertugfalda upp- lagið á sama tima og önnur blöð hafa geispað golunni. — Þrátt fyrir allar sveiflur eigum við marga trygga kaup- endur.sérstaklega til sveita. Ég veit, að viða á bæjum er Æskan til komplett frá upphafi og þriöja kynslóðin er orðin meðal lesenda okkar, segir Grimur. En útgáfan hefur ekki alltaf verð dans á rósum. Og er það ekki heldur nú. Þrátt fyrir stöð- ugt vaxandi upplag frá upphafi, að undanteknum kreppuárun- um, þegar það datt niður i 4000 eintök um tima, hefur alla tið verið tap á útgáfunni, að sögn Kristjáns Guðmundssonar, framkvæmdastjóra Æskunnar. Bókaútgáfa og búð halda uppi Æskunni — Til að styðja við blaðið hafa verið stofnuð tvö hliðarfyr- irtæki. Bókaútgáfan var stofnuð 1930 og bókabúðin 1939. En þrátt fyrir allt er staðan nokkuð góð, segir Kristján, og þaö er ekki að heyra, að neinn uppgjafartónn sé I honum. En ritstjóraraunin er mörg. Grimur Engilberts ritstjóri seg- ir, að útgáfan sé að mörgu leyti erfiðari nú en hún var áður. — Hér áður fyrr komu menn gjarnan og spurðu: „Getur þú notað þetta, vinur?” og henda greinum á borðið. Og fyrir allar myndir verður að borga háar fjárupphæðir núorðið — nema maður steli þeim úr öðrum blöðum, bætir Grimur við og snýtir sér hraustlega. Venjulega skrifa fjórar til tiu manneskjur vissa efnisþætti i hvert blað. En Grimur situr öllum stundum og blaðar i bók- um og timaritum, sem hann hefur sankað að sér i timans rás, i leit að efni. Það flokkar hann siðan niður eftir árstiðum, leggur i umslög, sem hann gripur til, þegar timinn er kom- inn. Þannig áhann á lager efni i Æskuna i marga mánuði og jafnvel ár fram i timann. Það veitir heldur ekki af að hafa mikið efni tiltækt, rit- stjórinn er allt i öllu, sendill, út- litsteiknari, prófarkalesari, blaðamaður — og vitanlega rit- stjóri. — Ljósmyndari er ég ekki. Ég hef aldrei náð tökum á myndavélum, segir hann. Þótt Grimur hafi verið rit- stjóri Æskunnar i 25 ár er saga samskipta hans við blaðið tals- vert lengri. Hann sá nefnilega um uppsetningu blaðsins i Rikisprentsmiðjunni Gutenberg árum saman, en þar starfaði hann sem prentari i 35 ár. — Ég byrjaði snemma að bjóða ritstjóranum allskonar smáklausur, sem ég hafði safnað að mér, þvi mér fannst vera of mikið af löngum og þungum sögum i blaðinu, segir Grimur um þetta. — Þegar Guðjón Guðjónsson skólastjóri i Hafnarfirði fór að hugsa um að hætta ritstjórn Æskunnar sagði hann, aö liklega væri best, að Grimur tæki við, „hann þekkir þetta alltsaman hvort sem ér best”, sagði Guðjón. Enda var ég þá löngu orðinn aðstoðarmaður hans, auk þess sem ég vann blaðið i prentsmiðjunni, segir Grimur. ________________________í> Á Fagur- hólsmýri frá upphafi — Æskan hefur verið keypt á minu heimili frá byrjun. Liklega hefur það verið afi sem keypti hana fyrst. Ég hef lesið blaöið frá þvi ég man eftir mér, og mér þykir trú- legt, að það hafi verið lesið fyrir mig áöur en ég lærði að lesa. Þaö er Guðrún Sigurðar- dóttir á Fagurhólsmýri, sem segir þannig frá fyrstu kynn- um sinum af Æskunni, en hún hefur verið útsölumaður blaðsins þar eystra siðan 1939. Hún kemur blaðinu til áskrifenda á fjórum bæjum i Hofshreppi, en auk þess eru einhverjir, sem kaupa blaðið i áskrift beint frá Reykjavik. I hreppnum eru 20 bæir, svo ekki verður annað sagt en. hlutfall áskrifenda i hreppn- um sé Æskunni hagstætt og einhverjir hafa keypt blaöið fráupphafieins og fjölskyldan á Fagurhólsmýri. — Nei, ég veit ekki hversu mikið börnin lesa Æskuna, á minu heimili eru engin börn. En ég geri ráð fyrir þvi, að það sénú minna enáður. Nú er svo margt annaö sem glepur, en áður á árum var ekki mikið um lesefni og bókakaup litil, segir Guðrún Sigurðardóttir. Sjálf les hún Æskuna enn, sér til ánægju. — Þaö er margur fróðleikur i blaðinu og ég hef gaman af aö lesa þaö. Mér finnst Æskan hafi staðiö ágætlega timans tönn, segir hún.

x

Helgarpósturinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.