Helgarpósturinn - 02.04.1982, Qupperneq 27

27
Flugvöllur að fara eða koma?
he/garpósturinn Föstudagur 2. apríl 1982
Umræöan um Reykjavlkurflugvöll byggir ennþá á tilfinningum og spekúlasjónum, en völl-
urinn á eftir aö veröa stórmál i stjórnmálum iandsins ef aö likum iætur.
Það kemur nú orðið æ oftar fyrir að
fjallað er opinberlega um málefni
Reykjavikurflugvallar. Fyrir aðeins
nokkrum árum hefði fæstum dottið i hug að
til greina kæmi að færa flykki eins og
flugvöll úr stað, — það hefði verið talið
álfka fáránlegt og að ætla að flytja öskju-
hliðina. En timarnir breytast og mennirnir
með. Nú hafa menn uppgötvað að flugvöll-
urinn er ekki hluti af landslaginu, þvert á
móti, hann er hluti af okkar breytanlega
umhverfi. Og nú eru margir komnir á þá
skoðun að margt sé vitlausara en að
fjarlægja hann af núverandi svæði. Ennþá
er sú umræða þo á frumstigi. Og nú i sumar
er ólikleg t að f lugvöllur verðii brennidepli i
kosningabaráttunni. En þaö er liklegt að
innan fárra ára eigi þetta eftir að verða eitt
af stærstu málum sem Reykvikingar þurfa
að taka ákvörðun um.
að sem veldur þessari umræðu er að
sjálfsögöu að menn hafa nú uppgötvað aö
flugvöllurinn stendur i hjarta borgarinnar,
og tekur þar mikið pláss. Ef hann yröi
fjarlægður væri hægt að byggja þar á álika
stóru svæði og allur núverandi miðbær er á.
Ef litið er á kort af Reykjavik sést að flug-
vallarsvæðið er ámóta stórt og svæðið sem
afmarkast af Snorrabraut i austri, Suður-
götu i véstri, Hringbraut i suðri og sjónum
i norðri. Allir vita að Reykjavik gæti svo
sannarlega notað sér byggingarsvæði af
þessari stærð á þessum stað. Það mundi
gjörbreyta borginni — til hins betra.
Það er hins vegar meira en að segja það
að flytja einn flugvöll. Pétur Einarsson,
varaflugmálastjóri, var spurður að þvi
, hvaöa róksemdir væru helstar fyrir þvi að
I völlurinn væri áfram á sama stað.
„Aðalröksemdin er sjálfsagt sú að þeir
sem nota völlinn, þurfa að hafa hann þar
sem hann er,” sagði Pétur. „Ef hann t.d.
yrði lagður niður og Keflavikurvöllur
notaður i staðinn þá lengdi það nánast allt
innanlandsflug um tiu minútur og svo bætt-
ist við þessi tæpi klukkutimi sem það tekur
að komast frá Keflavik inni Reykjavik.
Þetta er höfuðröksemdin.
Onnur aðalröksemdin er sú að ef
byggður yrði nýr völlur — ef Reykjavikur-
völlurinn yröi fluttur út fyrir borgarmörk-
in, þá mundi það kosta óheyrilega mikið.
Við verðum að athuga að það voru
Bandarikjamenn sem byggðu Keflavikur-
flugvöll og Bretar sem byggðu völlinn hér i
Reykjavik. Við höfum i rauninni aldrei
c
Roy Jenkins (til vinstri) og David Steel fagna unnum sigri f Hillhead á þingi Frjálslynda
flokksins i Skotlandi daginn eftir aukakosninguna.
Jenkins búinn til hólm-
göngu viö frú Thatcher
Kosningabandalag nýs flokks sósial-
demókrata og Frjálslynda flokksins á þess
kost að umturna breskum stjórnmálum i
næstu þingkosningum. Þetta var endanlega
staöfest með úrslitum aukakosningar i
kjördæminu Hillhead i Skotlandi fyrir viku.
Frambjóöandi kosningabandalagsins sigr-
aði I þriðju aukakosningunni i röö, en þarna
lá miklu meira undir en i þeim tVennum
kosningum sem á undan fóru.
W
I framboöi var Roy Jenkins liklegasta
foringjaefni Sósialdemókrataflokksins og
kosningarnar fóru fram eftir aö komið
haföi á daginn aö þingflokkurinn, sem telur
hátt að þriðja tug þingmanna, gat ekki
dregið öllu lengur að velja sér formann og
höfuðmálsvara. Formannsleysið reyndist
há þingflokknum, bæði i umræöum og viö
atkvæðagreiösur, Afle.iðingin varð að
skoöanakannanir gáfu þá mynd siöustu
mánuði, aö stuöningur almennings viö
Sósialdemókrataflokkinn og kosninga-
bandalagið færi rénandi.
t Hillhead sem er útborg frá Glasgow var
þvi i rauninni fyrst og fremst kosið um
framtiö nýja flokksins. Gömlu flokkarnir,
Verkamannaflokkurinn og thaldsflokkur-
inn, lögðu sig alla fram að sigra Jenkins og
töldu sig hafa til þess hagstæð skilyröi. t-
haldsmenn höföu haldið Hillhead óslitið i
tvo mannsaldra, og þetta er gróið miili-
stéttarkjördæmi. Verkamannaflokkurinn
skákaði hins vegar i þvi skjóli, aö I siðustu
kosningum var meirihluti frambjóöanda f-
haldsmanna kominn niður undir tvö þúsund
atkvæði, og ljóst er að fylgi hefur hrunið af
íhaldsflokknum þaö sem af er kjörtimabil-
inu.
Allt fram til þess að talið var upp úr kjör-
kössunum, var haldið að viðureignin stæði
milli Jenkins og frambjóðanda Verka-
mannaflokksins, Davids Wisemans. Var
Wiseman talið það helst til framdráttar aö
hann er eini frambjóðandi þeirra þriggja
flokka sem höfðtsigurmöguleika sem bú-
settur er I kjördæminu. Skoskir kjósendur
hafa margsýnt að þeir eru ekki ginnkeyptir
fyrir frambjóðendum frá suðurhluta Bret-
lands, máske allrasist frá Wales þar sem
Jenkins er upprunninn. Þar að auki er ljóst
að klofningurinn i Verkamannaflokknum
og fráhvarf kjósenda frá honum er mun
byggt neinn flugvöll sem heitið getur, og
ástæðan fyrir þvi er einfaldlega sú að það
kostar óheyrilega peninga. Venjulegur
malbikaður vegur er 6 metra breiður en
flugbraut er 30 metra breið með fimmtiu
metra öryggissvæði i kring, og malbikið i
þeim verður að v^ra um tiu sentimetra
þykkt. Við þennan kostnað bætist svo mjög
flókinn lýsingar- og fjarskiptabúnaöur og
fleira og fleira,” sagði Pétur Einarsson.
Þegar Gestur ölafsson, forstöðumaður
skipulagstofu höfuðborgarsvæðisins; var
spurður um helstu röksemdirnar fyrir þvi
að völlurinn yrði færður,tók hann fram að
þvifylgdubæði kostir og gallar. „En þaö er
augljóst að það yrði mjög hagkvæmt ef
hægt yrði að byggja upp 20 þúsund manna
hverfi á þessum stað, með atvinnutæki-
færum,” sagði Gestur.
Staöreyndin er bara sú, eins og Gestur
benti á, að nánast engar rannsóknir hafa
verið gerðar i sambandi við Reykjavikur-
flugvöll, og hingað til hefur umræðan um
hann mótast annars vegar af tilfinningum
og hinsvegar af spekúlasjónum. Eins og
málum er háttað nú, þegar engar
rannsóknir hafa verið gerðar, þá er hægt að
reikna endalaust og fá út nánast þær niður-
stöður sem menn vilja. I fréttaspegli sjón-
varps um öaginn sagði Ömar Ragnarsson
til dæmis frá þvi, að einhver hefði reiknað
út að ef ekki yrði byggt við Úlfarsfell (eins
og áætlað var þegar útreikningurinn var
gerður) heldur á flugvallarstæðinu og flug-
völlurinn yrði fyrir ofan Hafnarfjörð, þá
myndu borgarbúar spara svo mikið bensin
og bifreiðakostnað, að flutningur vallarins
borgaði sig upp á ári. En i þessum reikningi
er náttúrlega gengið útfrá þvi að ibúar i
Úlfarsfellshverfinu myndu sækja vinnu
niður i bæ, og svo framvegis. Og það er
ekkert vist.
W
iAsama hátt er nánast ekkert vitaö um
það hve heppilegt byggingarsvæði flug-
vallarsvæðiö er — liklega er þar sums-
staöar mjög djúpt niður á fast. Þá hafa lik-
leg flugvallarstæði — Kapelluhraun, fyrir
J YFIRSÝN
minna I Skotlandi en öörum hlutum Bret-
lands.
B ®ði David Steel, formaöur Frálslynda
flokksins, og Shirley Williams,sem vann
næstsiðustu aukakosningar fyrir sóslal-
demókrata, réðu Jenkins frá að spreyta sig
i Hillhead, þegar aukakosninguna bar aö
höndum. Þau töldu bæði flokkinn og Jenk-
ins standa svo illa að vigi I kjördæminu, að
yfirgnæfandi likur væru á að hann félli, en
hann væri nýja flokknum og kosninga-
bandalaginu svo ómissandi á þingi, aö hann
mætti ekki leggja sig i verulega fallhættu
með tvisýnu framboöi. Jenkins varð fyrstur
forustumanna sósialdemókrata til að bjóöa
sig fram I aukakosningu. I fyrra munaöi
minnstu að hann felldi frambjóöanda
Verkamannaflokksins i Warrington, einu
öruggasta kjördæmi þess flokks i öllu Bret-
landi. Sá árangur þótti svo frábær að hann
kom Sósialdemókrataflokknum á skrið.
Engu að siöur féll Jenkins i kosningunni, og
annað fall i Hillhead heföi gert aö verkum
að koma hans á þing drægist um óákveðinn
tima, þar sem sósialdemókratar geta ekki
ætlast til aö frambjóðendur frjálslyndra
dragi sig i hlé i hverju kjördæminu eftir
annað til að rýma fyrir formannsefni sam-
starfsflokksins.
Wrslitin i Hillhead urðu að Jenkins vann
með þriðjung atkvæða að baki, sjö hundr-
aöhiutum yfir frambjóöanda ihaldsmanna
en Verkamannaflokksmaöurinn hafnaöi i
þriðja sæti. Sigurvegarinn hefur þar með
lyft flokki sinum upp úr fyrsta öldudalnum
sem hann hefur komist I á skömmum ferli
sinum. Forustuleysiö á þingi, dráttur á nið-
urstöðum i stefnumótun og sifelldar erjur
við frjálslynda, um hvor aðilinn að kosn-
ingabandalaginu skuli bjóöa fram I einstök-
um kjördæmum, hefur eins og áður sagöi
bakaö sósialdemókrötum verulegan hnekki
i almenningsálitinu. Eftir sigur Jenkins i
Hillhead eru öll skilyröi fyrir hendi fyrir
sósialdemókrata og frjálslynda að ná sér
aftur á strik. Varla liöur á löngu að þing-
flokkur sósialdemókrata kýs sér Jenkins
fyrir formann. Aörir i flokknum,sem til
greina koma til formennsku fyrir honum
sem heild, þau Shirley Williams og David
Owen, hafa gefiö til kynna aö þau muni
ofan Hafnarfjörö, Alftanesið og Seltjarnar-
nesiö nánast ekkert veriö rannsökuö meö
þetta i huga. Og siðast en ekki sist þá eru
framundan verulegar breytingar á litlum
flugvélum til irnanlandsflugs.Nú þegar eru
erlendis komnar á markaðinn lágværar
hraðskreiðar vélar sem þurfa mun styttri
brautir en t.d. Fokkerarnir. Og fram-
farirnar i þessum litlu vélum eru mjög
örar, þannig að útilokað er að segja til um
hvert stefnir. Eftir tiu til fimmtán ár verða
vélar sem hefja sig beint upp, eins og
þyrlur, ef til vill orðnar að veruleika, og þá
breytist margt.
Ef að likum lætur munu nokkur ár liða
þar til tekin verður ákvörðun um framtið
Reykjavikurflugvallar. En eins og Pétur
Einarsson varaflugmálastjóri benti á,hef-
urá undanförnum árum og áratugum verið
þrengt verulega að vellinum með bygg-
ingum. Þar hefur Hallgrimskirkjuturninn
mest áhrif, þvi hann hamlar mjög aðflugi.
Það er þvi ljóst að nú þegar þarf að hafa
framtið vallarins i huga þegar teknar eru
ákvarðanir um byggingar nálægt vellinum,
aðmaöurtalinúekki um á honum sjálfum,
eins og til dæmis flugstöð.
Samkvæmt heildarskipulagi borgar-
stjórnar Sjálfstæðisflokksins verður völl-
urinn á sinum stað fram að aldamótum.
, Núverandi borgarstjórnarmeirihluti hef-
ur ekki tekið afstöðu til hans. Hvað svo sem
úr verður er ljóst að undirbúnings-
rannsóknir, sem nauðsynlegar eru svo hægt
sé að taka ákvarðanir sem glóra er i, koma
til með að taka nokkur ár.
Hvað þær rannsóknir leiða i ljós veit
enginn núna, og reyndar gefa umræður um
Steinullarverkmiðju og aðrar stórar fram-
kvæmdir núna ekki tilefni til að halda að
farið verði nákvæmlega eftir niðurstöðum
rannsóknanna. Eflaust á Reykjavikurflug-
völlur eftir að verða eitt stærsta deilumál
landsbyggðar og höfuðborgarsvæðis á
öldinni. Hann verður án efa orðinn
hápólitiskur áður en við vitum af. Það er
um að gera að hefja rannsóknir áöur en að
þvi kemur.
eftir
Guðjón
Arngrimsson
L.,.., , 3
cftir
Magnús
Torfa
Ólafsson
einnig styðja Jenkins I þá formannsstööu.
Þar með er opin leið fyrir kosningabanda-
lagið að gera Jenkins aö forsætisráöherra-
efni sinu viö næstu kosningar, og hann er sá
eini af foringjum sósialdemókrata sem
David Steel getur vikið fýrir við þá tilnefn-
ingu án þess að til uppreisnar komi i
Frjálslynda flokknum gegn bandalaginu.
Af kosningaúrslitunum i Hillhead má
ráða, aö þeir hafi rétt fyrir sér sem halda
þvi fram að i næstu þingkosningum á Bret-
landi standi baráttan fyrst og fremst milli
thaldsflokksins annars vegar og kosninga-
bandalags frjálslyndra og sósialdemókrata
hins vegar. Erjurnar i Verkamannaflokkn-
um eru á góðri leið að setja hann úr leik.
Harösnúinn hópur undir forustu trotkista
tekur völdin I hverri flokksdeildinni af ann-
arri, afsegir þingmenn sem fyrir eru og
veiur sina menn til framboðs i staöinn.
Flokksforustan er nú komin 1 slika klipu, að
hún þarf brátt að taka afstöðu til brott-
reksturs bæði frambjóöenda og flokks-
deilda og flókin eftirmál eru óhjákvæmileg
hvað sem hún tekur til bragðs.
HÆargaret Thatcher forsætisráðherra
viröist ætla að takast að halda þeirri áætlun
sinni, aö heldur verði tekiö að lina þreng-
ingunum sem stjórnarstefna hennar hefur I
för með sér,þegar að þingkosningum dreg-
ur, svo Ihaldsflokkurinn eigi þá sigurmögu-
leika,- hún géti haldið þvi fram að stjórnar-
stefna sin sé farin að bera árangur og nú sé
um að gera að endurkjósa sig til aö tryggja
að stefnan beri fullan ávöxt.
I einmenningskjördæmum Breta getur
allt mögulegt gerst ef 3 stærstu flokkarn-
ir safna um sig álika stórum hópum kjós-
enda. Mestar likur eru þó á aö fylgisdreif-
ing um landiö veröi svo ójöfn hjá flokkun-
um þremur, aö enginn þeirra fái hreinan
meirihluta. Við þau skilyrði ætla foringjar
kosningabandalags frjálslyndra og sósial-
demókrata sér að reyna að ná hkkarn-
saman við’frjálslyndari hluta þingflokks
ihaldsmanna, þá er andvigastir eru stefnu
frú Thatcher um myndun þingmeirihluta
og rlkisstjórnar. Og til þess aö vera ekki
upp á órjúfanlegt kosningabandaiag sin I
milli komnir ætla flokkarnir tveir að af-
nema einmenningskjördæmin og taka upp
hlutfallskosningar til breska þingsins.