Helgarpósturinn - 28.05.1982, Qupperneq 30

'30
FÖsfuÖagur 28. máí 1982
'ðr
sturinn.
Paö er alltaf svolftiö kúnstugt aö lesa
flokksblööin daginn eftir kosningar. Af
þeim má ráöa aö allir hafa í raun sigraö,
bara misjafnlega afgerandi. „Miöaö viö”
er vinsælt oröatiltæki og oft er seilst ansi
langt til aö filnna heppileg kosningaúrslit
sem sanna að um ótviræöan sigur sé aö
ræða.
Þetta á kannski helst viö um Alþýöu-
bandalagiö i þessum kosningum. 1 Þjóðvilj-
anum var næstum eins og kosningarnar
1978 heföu aldrei átt sér staö, hin eina rétta
viömiöun var 1974. Timinn varaöi sig hins
vegar á þvi að nefna áriö 1974. Miöaö viö
kosningarnar þá eru kosningarnar nú
nefnilega tap. Kratarnir voru þeir einu sem
horföust i augu viö tapiö og leituöu ástæöna
fyrir þvi.
Sjálfstæöisflokkurinn var hinn ótviræöi
sigurvegari kosninganna. Flokknum hefur
greinilega tekist aö mjaka sér upp úr þeirri
lægö sem hann hefur veriö i frá 1978. Hann
Hver verða eftirmálin?
vann hreinan meirihluta i Reykjavik og á
fimm stööum öörum og viöa annars staöar
styrkti hann stööu sina.
Þaö má þvi segja aö sveiflan sem i kosn-
ingunum 1978 gekk yfir til flokkanna
tveggja sem kenna sig viö alþýöuna sé
gengin til baka. Framsókn fékk sina upp-
reisn strax i þingkosningunum 1979 en
Sjálfstæðisflokkurinn varö aö biöa eftir
henni þar til á laugardaginn var.
Inn i þessa mynd kemur þó þverbitinn
Kvennaframboö, sem nú var boöiö fram i
Reykjavik og á Akureyri. A báöum stööum
náöu framboöin fótfestu.uröu þriöji stærsti
listinn,og fyrir noröan komust konurnar i
oddaaöstööu viö meirihlutamyndun. Viö
þennan árangur bætist svo mikil fjölgun
kvenna i sveitarstjórnum um allt land. I
kaupstööunum jókst hlutdeild þeirra úr
8,8% bæjarfulltrúa i 19,5%
Og nú er balliö búiö, hrimköld alvaran
tekur viö af glaöværö kosningabarátt-
unnar. Frambjóöendur munu ekki sjást á
vinnustööum næstu fjögur árin. Til aö sjá
framan i þá þarf almenningur aö leggja leiö
sina i fundarsali bæjarstjórnanna.
Þar veröa ýmsar breytingar. 1 Skúlatún-
inu eru skeifurnar orönar tvær, búiö aö
koma fyrir litilli skeifu—einskonar
skammarkrók — innan i þeirri stóru til aö
allir fulltrúarnir geti setiö. Egill Skúli fer
aftur á verkfræöistofuna sina og Davið
tekur sér sæti i stólnum hans. Sigurjón fær-
I..............
Hingaö til hefur bardaginn um Falk-
landseyjar fyrst og fremst verið háöur í
lofti og á sjó. Bretar og Argentinumenn
hafa valdiöhvorir öörum miklu tjóni, bæöi
á mönnum og hergögnum, en Bretum veitir
betur, þegar á heildina er litið.
Þegarþetta er festá blaö, li'tur út fyrir aö
viöureignin á landi, sem ráöa mun úrslit-
um, sé aö hefjast fyrir alv.öru. Breski liðs-
aflinn i Port San Carlos á Austur-Falklandi,
skammt innan viö noröurmynni sundsins
milli aöaleyjanna tveggja, er lagöur af staö
suöur og austur eftir eynni til atlögu 'viö öfl-
ugt liö Argentinumanna.
Viösjárverðasti þátturinn I hernaöar-
áætlun Woodwards aömiráls, yfirforingja
breska herleiöangursins, var iandgangan
sjálf. Húntóksteins vel og hugsastgat. Meö
skyndiárásum viöa um eyjarnar tókst hon-
um aö rugla argentinsku herstjórnina svo i'
riminu, aö skipin meö landgönguliöiö og ill-
meöfærilegan búnaö þess komust upp f
ist i almenninginn og Aibert veröur loks-
ins forseti.
Horfiö veröur frá „heiöaskipulaginu” og
sjónunum beint aö „haugunum”. Svo
reynir á hvort kosningaloforöin um lækkun
skatta fá staöist, eöa hvort þau merkja
minnkandi félagslega þjónustu. Og framtiö
punktakerfisins er ekki ýkja björt.
Erfitt er aö spá i hvernig samstarf minni-
hlutaflokkanna gengur. í kosningabarátt-
unni gekkfyrrverandi meirihlutaflokkunum
ekkert alltof vel aö haida merki samein-
ingarinnar á lofti og nú hefur fjóröi listinn
skotist upp á milli þeirra.
Listarnir fjórir hafa komiö sér saman um
skipan sætanna tveggja sem þeir fá I sinn
hlut i borgarráöi. Alþýöubandalagiö fær
annaö en Kvennaframboö og Framsókn
skiptast á um aö verma hitt. Guörún Jóns-
dóttir situr þar fyrsta áriö en svo tekur
Kristján væntanlega viö.
Ekki er enn frágengiö hvernig listarnir
fjórir skipta meö sér öörum nefndastörf-
um. Þó er ljóst aö Alþýöubandalagiö fær
einn fulltrúa i allar nefndir. Sætunum sem
þá eru eftir — 1 i 5 manna nefndum og 2 i 7
manna nefndum — veröur svo skipt á milli
listanna þriggja og er gert ráö fyrir þvi aö
Alþýöuflokkurinn fái meiri hlut en honum
ber i sárabót fyrir borgaráössætiö.
Um annaö samstarf skal engu spáö.
Kvennaframboöiö hefur þaö yfirlýsta
markmiö að fylkja konum saman þvert á
flokksböndin .Takist þaö fer nú aö hrikta I
Kort af Falklandseyjum, þar sem merktir
eru helstu staöir á austureyjunni sem viö
sögu koma.
Endurheimt Falklandseyja
í augsýn, en óvíst að stríðinu
Ijúki þar með
landsteina og höföu skilaö af sér mönnum
og farmiáöurenflugher Argentinu komst á
vettvang. Fámennt lið Argentinumanna í
Port San Carlos var yfirbugaö áöur en því
tökstaöátta sig á hvaö um var aö vera.
Vikan sem liöin er frá landgöngunni hef-
ur veriö notuð til aö færa út yfirráöasvæöi
breska liösins og treysta aöstööu þess. Eld-
flaugavarin flugbraut er oröin nothæf fyrir
orustufiugvélar Breta. A land eru komnir
beltavagnar færir um að flytja liö yfir
vatnsósa mómýrarnar, sem hvarvetna
fylla dældir múli bergásanna á Austur-
Falklandi.
1 gær var svo skýrt frá þvi í London, aö
iandgönguliöið væri komiö á hreyfingu f
tveim aöalfylkingum. Onnur stefnir I suöur
i átt til Darwin, sem er viö eiöiö sem næst-
um sker Austur-Falkland í sundur.
Skammt frd Darwin er Goose Green, þar
sem er önnur besta flugbraut á Falklands-
eyjum. Hin breska sóknarálman stefnir f
austur, en þar er fyrir Port Stanley, höfuö-
staöur eyjanna.
Herstjórn argentinska hernámsliösins
hefst viö i Port Stanley, og þar er einnig
megin liðsaflinn, en alls segjast Argentinu-
menn hafa sett i land á tiunda þúsund her-
manna, áöur en breski flotinn kom á vett-
vang og tók að mestu fyrir samband milli
eyjanna og meginlandsins. Bretar hafa gef-
iö i skyn, aö þessi tala sé ýkt. Breskir
fréttamenn hafa fyrir satt, aö landgöngu-
liöiö sem náöi fdtfestu i Port San Carlos
telji um 5000 manns.
stoðum „glundroðakenningarinnar” svo
um munar.
t"aö er mikill fengur fyrir Sjálfstæöis-
flokkinn aö endurheimta meirihlutann i
Reykjavik. Hann hefur veriö ósmár þáttur
aö viöhalda flokknum sem þeim stærsta I
landinu, og eins og fram kom i kosninga-
baráttunni er hann flokknum svo mikil-
vægur aö þessi stóri flokkur, sem átt hefur i
illvigum innbyröis deilum um langt skeiö,
rann saman i' eitt alisherjar bræðralags-
band i baráttunni um að gera Reykjavik aö
BorgDaviös.
Ef litiö er til sögunnar má sjá aö hin eina
sanna borg Daviös Jerúsalem, hefur ekki
beinlinis búiö viö friö og farsæld I gegnum
aldirnar. Þar hefur veriö vigvöllur þriggja
megintrúarbragöa heimsins og enn þann
dag i dag rennur þar blóö um slóö.
Þaö er kannski kaldhæöni örlaganna aö
strax daginn eftir kosningar virtist bræöra-
lagsbandiö i Sjálfstæöisflokknum vera aö
bresta. Tveir helstu leiötogar flokksins i
borg Daviðs siöustu áratugi, Gunnar og
Geir, settu fram hvor sina túlkunina á úr-
slitunum. Geir sagöi aö þau væru vantraust
á rikisstjórnina og krafa um nýjar þing-
kosningar. Gunnar sagöi á hinn bóginn að
hann fengi ekki séð aö úrslitin heföu nein
áhrif á grundvöll stjórnarsamstarfsins.
Hann leggur áherslu á aö flokkurinn hafi
ekki tapaö fylgi vegna stjórnarþátttök-
unnar heidur frekar þvert á móti.
E;n hvaö gera „lausamennirnir” tveir úr
Sjálfstæöisflokknum, stuöningsmenn
stjórnarinnar, þeir Albert og Eggert Hauk-
dai. Albert hefur veriö þögull siöan i kosn-
ingunum, enda brá hann sér til Frakklands
strax morguninn eftir aö þær fóru fram. Ef
litiö er á stööu hans innan borgarstjórnar-
flokksins, sést aö hann er eini stjórnarsinn-
inn sem þar er aö finna. Og þar sem meiri-
hlutinn telur 12 manns er hann ekki i þeirri
stööu aö geta sett nein skilyröi. Samt bendir
allt til þess aö hann veröi kosinn forseti
borgarstjórnar.
Þegar Helgarpósturinn spuröi Eggert
Haukdal hvort úrsiit kosninganna heföu
einhver áhrif á viöhorf hans tii stjórnar-
innar vildi hann engu svara, kvaöst ekkert
vilja láta hafa eftir sér um þaö aö svo
stöddu. „Ég fagna úrslitunum þvi þau voru
sigur flokksins og honum tókst aö standa
saman. Aö ööru leyti vil ég ekkert um þau
segja”, sagði Eggert.
L»“ f% ||"^
VFIRSVINI
Em&ÆV&'A. M&i-z Wí
Jafnvei þótt hátt i tveir argentinskir
hermenn séu um hvern breskan, eru flestar
aðrar aöstæöur Bretum i' hag. Liö þeirra er
þrautþjálfaö, en Argentinumenn margir
óharönaöir og litt þjálfaöir nýliöar. Vetrar-
veður i Suöur-Ishafi mæöir mun þyngra á
argentinskum sléttubúum en breskum úr-
valssveitum, sem fengið hafa þjálfun f
Kanada og Noröur-Noregi. Undanfarinn
mánuö hafa argentinska liöinu borist mjög
takmarkaöar birgðir, meö þeim fáu smá-
skipum sem tekist hefur aö sleppa fram hjá
breska hafnbannsflotanum i þoku og
myrkri. Falklandseyingar fagna bresku
hermönnunum sem frelsurum og láta þeim
ité ómetanlega þekkinguá staðháttum.
Vel getur þvi veriö aö úrslitaorustan um
Port Stanley standi um þessa helgi, og allt
bendir til aö striösgæfan reynist Bretum
hliöholl. Samþykkt öryggisráös Sameinuöu
þjóöanna, sem felur de Cuellar fram-
kvæmdastjóra aö hefja á ný viöleitni til aö
koma á vopnahléi, er svo máttlaus aö
óhugsandi er aö hún beri nokkurn árangur.
Eins og mál horfa nú er ekki annaö sýnna
en alvarlegar tilraunir til aö stilla til friöar
geti þá fyrst átt sér staö, þegar Bretar hafa
yfirstigiö argentinska liöiö á eyjunum.
Vera má aö argentinska herforingja-
stjórnin standist ekki ósigur i bardaganum
um Port Stanley og viö taki aörir sem ekki
eru jafn bundnir i báöa skó og þeir sem til
ófriðarins stofnuöu, Galtieri og félagar
hans. Eins lfklegt er þó, aö herforingjarnir
haldi enn völdum um hriö, neiti aö viöur-
kenna ósigur og haldi uppi hernaöi gegn
Bretum áfram meö þeim ráöum sem tiltæk
eru. Þaö er ekki fýsilegt fyrir breska flot-
annaöhafa vetursetu i Suöur-Ishafi og ekki
auðvelt fyrir bresku stjórnina aö þurfa aö
birgja flotann, setuliö og Falklandseyinga
um óraveg.
Aö undanskildu beitiskipinu sem Argen-
tlnumenn misstu i upphafi átakanna, er
argentinski flotinn að mestu óskertur, enda
hefur hann haldiö sig i höfn eða innan 12
mílna landhelgi eftir þann atburö. Argen-
tinustjórn sparar flotann viljandi, til aö
hafa hann til taks siöar til aö þreyta Breta.
Þjóöviljinn óttast aö þeir Eggert og Al-
bert eigi eftir aö reynast enn dýrkeyptari i
þingsölunum næsta vetur og má vel skilja
þann ugg. Hitt er svo óráöiö hvort Geir for-
maður og hans liö lætur kné fylgja kviöi og
knýr fram uppgjör i flokknum, hvort þeir
beiti Eggert, Albert og ráöherrana þrjá
þrýstingi flokksins. Hingað til hefur þaö
ekki gerst, en ýmislegt bendir til þess aö
Geirsarmurinn hafi nú fengiö „blod pá
tanden” og sé þess albúinn aö beita öllum
tiltækum þrýstingi til aö koma stjórninni
frá og endurtaka svo kosningasigur siöustu
helgar i þingkosningum á hausti komanda.
Ymsir benda lika á aö Alþýðubanda-
laginu hljóti aö liöa allt annaö en vel aö
sitja i stjórn eftir ósigurinn i kosningunum.
Menn gera þvi skóna aö flokknum sé mjög I
mun aö bæta stööu sina fyrir næstu kosn-
ingar, hvenær sem þær verða. I þvi sam-
bandi er bent á aö horfur i atvinnu- og efna-
hagsmálum séu ekki beint glæsilegar og aö
samstarfsflokkarnir I stjórninni sjái ekki
önnur meðul gegn þvi en að skeröa launa-
kjörin. Ef Alþýöubandalagiö láti undan
þeim þrýstingi grafi flokkurinn enn frekar
undan trausti kjósenda, a.m.k. þeirra sem
teljast til launafólks.
Þvi gæti svo fariö aö kosningaúrslitin hafi
áhrif á þá kjarabaráttu sem nú er I gangi og
þau ekki litil. 1 þvi sambandi má benda á
itrekaöar tilraunir Alþýðubandalagsins til
aö tengja kosningarnar viö yfirstandandi
samningagerö. Slik samtenging gekk vel i
kosningunum 1978. Þá vann Alþýðubanda-
lagiö verulegan sigur og tókst aö koma
höggi á Sjálfstæöisflokkinn. Stjórnarmynd-
unin I febrúar 1980 var flokknum ekki slður
aö skapi þvi þá tókst honum aö reka fleyg
inn i Sjálfstæöisflokkinn.
Þaö er þvi ekki út i hött aö túlka yfirlýs-
ingar Svavars Gestssonar formanns flokks-
ins um aö nú sé þörf á „öflugri vinstri ein-
ingu” á þann hátt aö nú skuli vinstri öflin I
verkalýöshreyfingunni sameinast gegn
Geir og Þorst^ini. Aö flokkurinn sé aö und-
irbúa haröari átök á vinnumarkaönum í
þvi skyni að bæta stööu sina meöal launa-
fólks. Það sé eina leiöin til aö mæta öflug-
um sameinuðum Sjálfstæöisflokki.
Reynist þetta rétt gæti dregiö til tiöinda
þegar halla tekur á sumar, ekki bara á
vinnumarkaönum heldur lika viö Austur-
völl.
eftir Þröst Haraldsson
1 h
eftir Magnús Torfa ólafsson ■pr
Oöru máli gegnir um argentinska flugher-
inn. Hann hefur goldiö mikiö afhroö, enda
oröiö aö bera allan þungann af aðgeröum
gegn breska flotanum.
Falklandseyjar eru svo langt undan
stöðvum argentinska flughersins, að Mir-
age-flugvélar hans hafa aöeins eldsneyti til
fárra minútna viöstööu á vigvellinum í
hverjum leiöangri. Þeim mun meiri furöu
gegnir, hvillkum usla Argentinumenn hafa
valdiö á bresku herskipunum. Tveir vönd-
uöustu og nýjustu tundurspillar Breta eru
sokknir, auk smærri herskipa. Flest þau
skip Breta, sem argentinsku flugvélarnar
hafa komist i færi viö, hafa orðiö fyrir ein-
hverjum skemmdum.
Þýöingarmesti lærdómur um hernað,
sem dreginn verður af viöureigninni viö
Falkland til þessa, er aö ekkert herskip er
óhultlengur, hvar sem flugvél eöa kafbátur
nær til þess. Fjarstýrö og sjálfstýrö skeyti
úr flugvélum i tuga kilómetra fjarlægö frá
skotmarkinu rata beint á þaö sem til er
miöað, án þess nokkrum vörnum veröi viö
komiö.
Þetta gerir aö verkum, aö enda þótt Bret-
um hafi tekist að skjóta niður þriöjung eöa
jafnvel helming argentinska flugflotans,
geta vélarnar sem eftir eru verið skeinu-
hættar breskum herskipum á verði um-
hverfis endurheimtar Falklandseyjar. Þar
aö auki getur Argentinustjórn haft ýmsa
útvegi til aö afla sér flugvélaog vopna f staö
þess sem eyöist i hernaöinum viö Breta,
eins og vopnasendingin frá ísrael, sem
stöövuö var á Kennedyflugvelli, vottar.
“ aö er þvl með öllu óvist aö strföinu
ljúki, þótt breska liöinu takist að endur-
heimta Falklandseyjar meö skjótum hætti.
Jafnvel getur fariö svo, aö breska stjórnin
lendi i þeirri aöstööu innan skamms, aö
þurfa aö velja á milli sifellds sjó- og loft-
hernaöar umhverfis Falklandseyjar við hin
erfiöustu skilyröi, og árása á flug- og flota-
stöövar á meginlandi Argentinu.