Helgarpósturinn - 06.08.1982, Blaðsíða 15

irínn Föstudagur 6. ágúst 1982
15

leicg se, helur engan orepið
Þessi nýja kynslóð var að tjá nýja
reynslu með nýjum hætti, varð eðlilega
fyrir áhrifum af modernri ljóðlist úti i
heimi, sem hafði verið alþekkt i öllum
Evrópulöndum i langan tima, og verður
fyrst til að innleiða hana hér á landi. Og
eins og alltaf veröur, mætir þetta mikilli
andspyrnu. Eftir þvi sem heföin er eldri og
sterkari, á hún sér af eðlilegum ástæðum
harðákveðnari íylgjendur og baráttumenn.
Við urðum náttúrlega að taka á móti, þegar
á okkur var ráðist, berjast fyrir þvi, sem
við töldum rétt vera, fyrir tilveru okkar
sem skáld, og geröum það. Ég hef eiginlega
ekki annað en allt hiö besta um þetta að
segja, þvi égheld menn hafi ekki nema gott
af þvi að mæta nokkurri andspyrnu. Það
herðir þá hreinlega, ef það er einhver tögg-
ur i þeim, og drepur þá hina, sem ekki hafa
nægan veig i sér til aö standast slika and-
stöðu.”
Eitl lióo ð ári
— Nú yrkir þú fremur fá ljóð, hvernig
eru vinnubrögö þin sem skálds?
„Þetta er alveg rétt. Ég held, að ég hafi
einhvern tima sagl, aö ég teldi mig full-
sæmdan ef mér tækist að yrkja eitt fram-
bærilegt ljóð fyrir hvert ár ævinnar. Ég er
ákaflega lengi með ljóð i smiðum i þeim
skilningi, að það liöur langur timi frá þvi að
þau verða til i frumgerð sinni þangað til ég
læt mér detta i hug aö láta þau frá mér fara
á prent, og birti ekki nema litiö brot af þvi,
sem ég yrki.
Þetta er sprottið af þvi viðhorfi minu, að
engin ástæða sé til að b jóða öðrum það, sem
maður er ekki fyllilega sáttur við sjálfur.
Þegar viö litum á ljóðagerö skálda al-
mennt, þá er það aö minnsta kosti svo hér á
Islandi, að langflest af okkar ljóðskáldum
hafa skilaö á ævinni sem svarar einni
sæmilegri bók. Þaö er ekkert illa gert. Þeg-
ar maður les ljóð jafnvel hinna ágætustu
skálda, eins og Jónasar Hallgrimssonar,
Grims Thomsen, Þorsteins Erlingssonar
eða annarra einnar bókar manna þá finnst
mér að minnsta kosti að lestri loknum, að
svona 20-30 ljóð séu frá öllum sjónarmiðum
góð. Getur maður þá ekki verið ánægður
sjálfur, ef manni tekst að yrkja t.d. 60 birt-
ingarhæf ljóð, ég tala ekki um, ef af þeim
værufáein, sem mættu teljast nokkurn veg-
inn lýtalaus smið?
Aðrir hafa annan hátt á og ég er ekkert að
lasta þeirra vinnumáta. Þeir yrkja mikinn
og gefa kannski mest eöa allt út, sem þeir
yrkja. Tiðarandinn veldur nokkru um
þetta. Nú á dögum er oröið tiltölulega auð-
velt að gefa út, og jafnvel finna menn á sér
þá kröfu, ef þeir fást viö ritstörf á annað
borð, að þeir gefi út bók með ekki alltof
löngu millibili, á tveggja, þriggja ára
fresti, og falla þá i þá íreistingu að sanka
saman þvi sem i handraðann hefur safnast
og gefa þetta út. Það er nú svo sem enginn
skaði skeður, ég held að ljóðabók, þó léleg
sé, hafi engan drepið. Ég býst við að þetta
verðisvona um ókomna tima.að sumir yrki
mikiðoggefi það út jafnóðum, aðrir fari sér
hægar.”
Nágrannar
— Það er orðiö nokkuö um liðið siðan þú
sendir frá þér frumorta ljóðabók, en þú hef-
ur stundað töluvert þýðingar á t.d. græn-
lenskum og samiskum ljóðum. Liturðu
kannski á þessar ljóðaþýöingar þinar sem
þinn eigin skáldskap að einhverju leyti, að
þetta komi i staðinn fyrir frumortu ljóðin?
„Nei, það geri ég ekki á neinn hátt að
sjálfsögöu. Ég hef ort á þessum tima, þó að
ég hafi ekki gefið þaö út. Ég var nú að tala
um það áöan, að hver maöur reynir aö
byggja upp sitt lif með einhverjum skyn-
samlegum hætti. Ég var búinn að minnast á
bernskustöðvarnar og landið, siðan reynir
maður að færa út kviarnar til Evrópu til
dæmis. Það hef ég gert meö ýmsum hætti,
kynnt mér Noröurlönd best, dvaliö þar i
fjölda ára og tel mig nokkuö vel kunnugan
þeim, siðan fariö i önnur lönd i vestur og
mið-Evrópu. En svo uppgötvar maöur það
einn góöan veöurdag, að manni hefur sést
yfir þjóðir, sem búa alveg á næstu grösum
við mann, og af einhverju yíirlæti ekki talið
sig hafa neina þörf á þvi að lita á þeirra
menningu. Þaö var alveg eins meö mig. Ég
kynntist reyndar Eæreyingum snemma,
vegna þess að færeyskir fiskimenn sóttu
mikið til Auslfjarða, þegar ég var að alast
upp. Ég hef margoít veriö i Færeyjum og
eignast þar góða kunningja;af einhverri til-
viljun byrjaði ég aö kaupa færeyskar bækur
fyrir einum fjörutiu árum og á orðið mikið
færeyskt bókasafn.
En Grænlendinga og Sama aítur á móti
þekkti ég ekki neitt, og mér fannst bæði
skömm að þvi og bagi fyrir mig sjálfan. Ég
fór þvi að kynna mér fyrst Grænland og
fara þangað. Ég er þeirrar skoðunar, að
þjóðirnar eigi að talast við yfir höf og
landamæri, og þar sem ég er einu sinni rit-
höfundur, þá er ég náttúrlega einnig þeirr-
ar skoðunar, að bókmenntirnar séu mjög
vel til þess íallnar að ræðast viö. Og það er
ekki hægt með ööru móti heldur en að
kynna sér bókmenntir þjóöanna. Þetta er
ekki svo auögert hvað snertir Grænlend-
inga og Sama, þvi að við skiljum ekki
þeirra tungu; en það vill manni tii happs, að
t.d. Grænlendingar eru eiginlega ailir tvi-
tyngdir. Þeir yrkja ýmist á dönsku eða
móðurmáli sinu, og stundum yrkja þeir
sama ljóðið i tveimur gerðum, eða þá að
þeir þýða sjálí ir ljóð sin á dönsku. Sama er
að segja um Samana, þeir yrkja sumir ein-
vörðungu á öðru máli en samisku, svo sem
norskueða sænsku, eða þá að þeir yrkja sin
ljóð á báðum tungum eða þýða. Það er þvi
þrátt fyrir allt hægt að kynnast þessum
bókmenntum, ef maður leggur sig fram.
Auk þess á maöur aðgang að höfundunum
sjálfum og getur haft samstarf við þá, og ég
hef mjög mikið gert það. Mér fannst ein-
faldlega ástæða til fyrir tslendinga að
kynnast þessum verkum, og tók mér þvi
fyrir hendur að reyna að þýða dálitið af
ljóðum grænlenskra samtimaskálda, og
siðan samiskra.
Suoan i poilinum
Hvað hitt snertir, sem þú varst að spyrja
mig um,hvort ég liti á þetta sem frumort
ljóð, þá geri ég það náttúrlega ekki. En á
hinn bóginn er þaö þannig meö þýdd ljóð, að
þaö eru náttúrlega alltaf önnur ljóð á hinu
nýja máii, heldur en er á frummálinu.
Þannig að ég veit ekki hvorl þetta orðalag
„að þýða”, þó að þaö sé nú jafnaöarlega
notað, segir allan sannleikann i þessu eíni.
Sá, sem þýðir ljóð, heíur oft á tilfinning-
unni, aðhann hali ort nýtt ljóð, þegar það er
komið á pappirinn.
Ég hafði löngun til aö kynna bókmenntir
þessara þjóða, al þvi aö viö höföum van-
ræltiþar.og ættum sjáifra okkar vegna aö
kynna okkur þær.
Nú elska ég ismana yfirieitt, þvi að mér
finnst þeir vera m jög merkilegir og mikils-
verðir sem hreyliafl i listinni; þeir koma
róti á hugi manna, halda suöunni i pottin-
um, ef svo mætti segja. Svo uppgötvar
maður það ef til vill, að það sem maður
kynnist hjá þjóðum eins og Grænlending-
um, Sömum og Sigaunum, er að sinu leyti
alveg jaf n merkilegt og f ramandi fyrir okk-
ur og hið nýjasta nýtt frá Paris eða
London. Mér finnst, aö þaö hafi verið mér
töluverður ávinningur og örvun að kynnast
ljóðum þessara þjóða. Þær eru okkur ákaf-
lega fjarskyldar, þeirra menning er af allt
öðrum toga spunnin og þarna er eitthvað,
sem er mjög merkilegt, hefur lengi verið að
vaxa, ekki siður en okkar bókmenntir, og
hefur mikið að gefa okkur i aðra hönd.”