Helgarpósturinn - 29.10.1982, Blaðsíða 8

8
sÝniiifjiirsnlir
Listmunahúsið:
Franska sendiráöið er með sýningu um sögu
rokksins. Húsið er opið kl. 10-18 virka daga Kl.
14-22 um helgar. lokað á mánudögum.
Ásmundarsalur
Hans Kristian sýnir 30 vatnslitamyndir. Fimmlu-
dag til þriðjudags frá kl. 14-22. Sölusýning.
Gallerí
Lækjartorgi
Svava Sigríður Gestsdóttir opnar sýningu á vatns-
litamyndum, pastelmyndum og blekteikningum á
laugardag. Sýningin veróur opin kl. 14-21 dag-
lega og stendur til 7. nóv.
Kjarvalsstaðir
Síðasta sýningarhelgi á sýningu á verkum Bertel
Thorvaldsens og sýningum sjö Akureyringa,
Norðan sjö.
Árbæjarsafn
Opið samkvæmt umtali. Upplýsingar I síma 84412
kl. 9-10 alla virka daga.
Höggmyndasafn
Ásmundar Sveinssonar
Safnið er opið þriðjudaga, fimmtudaga og laugar-
daga kl. 14-16.
Skruggubúð
Sýning á málverkum og teikningum enska súrre-
alistans, John W. Welson. Opið laugardag og
sunnudag frá kl. 15-21. Síðasta sýningarhelgi.
Norræna húsið
Sýningin Snjógöngur; 20 olíumálverk og 23 kol-
teikningar, eftir Sviana Erland Cullberg og Peter
Tillberg, opin til 7. nóv. frá kl. 14-19. í anddyrinu
gefur að líta færeyska myndlist eftir Amariel
Norðoy. Sýning hans stendur til 1. nóv. Símon
ivarsson verður með gitartónleika á laugardaginn.
Heilsuhæli NLFÍ
Hveragerði
Sýning á skúlptúr og málverkum Gríms Marinós
Steindórssonar. Hann sækir fyrirmyndir sínar i
náttúruna. Opið alla virka daga frá kl. 14-18, en
Heilsubúðin sér um sölu á listaverkunum.
Mokka
Enskar biblíumyndir frá 1775, gerðar af fjórum
listamönnum. Og alltaf heitt á könnunni.
Gallerí Langbrók
Grafíksýning Ásdísar Sigurþórsdóttur er opin frá
30. okt-14. nóv. Galleríið eropið um helgar frá kl.
14-18, og virka daga frá kl. 12-18.
Listasafn
Einars Jónssonar
Myndir Einars eru til sýnis tvo daga í viku. Miðviku-
dag og sunnudag frá kl. 13.30-16.
Kirkjumunir
í versluninni Kirkjumunir, Kirkjustræti 10, stendur
nú yfir sýning á list- og kirkjumunum eftir Sigrúnu
Jónsdóttur. Hún er opin á verslunartíma og auk
þess til kl. 16 laugardaga og sunnudaga.
Nýlistasafnið
Um helgina verður opnuð sýning á verkum Guð-
rúnar Ragnarsdóttur og Guðjóns Ketilssonar, frá
og með föstudeginum 29. okt.-6. nóv. Opið verð-
nrfrákl. 16-22.
Djúpið:
Magnea Hallmundsdóttir opnar sýningu
á vatnslitamyndum, teikningum og
skúlptúrum á laugardaginn. Sýningin
veröur opin daglega kl. 11—23.30 til 7.
nóv. og er aðgangur ókeypis.
Ásgrímssafn:
Haustsýning Ásgrímssafns hefur veriö
opnuð í safninu aö Bergstðastraeti 74 og
verður opin á sunnudögum, þriðju-
dögum og fimmtudögum kl 13.30-16.00.
Aðgangur er ókeypis.
Iciklnís
Leikfélag Akureyrar
Atómstöðin eftir Halldór Laxness i leikgerð Brietar
Héðinsdóttur, sýningar föstudag, laugardag og
sunnudag kl. 20.30. Miðasalan er opnuð alla daga
kl. 17. Simi 24073.
Félagsbíó Keflavík
Litla leikfélagið Garði sýnir fjölskylduleikritið Litli
Kláus og Stóri Kláus í leikgerð Lizu Teztner
laugardaginn 30. okt. kl. 14. Miðasala hefst klt 13.
Leikstjórn Herdis Porvaldsdóttir. Tónlist eftir Val-
geir Skagfjörð.
Ath. Siðasta sýning á Suðurnesjum.
Þjóðleikhúsið
Föstudagur kl. 20 Hjálparkokkarnir. Frumsýning.
Laugardagur kl. 20 Garðveisla eftir Guðmund
Steinsson. Sunnudagur kl. 14 Gosi. Supnudagur
kl. 20 Hjálparkokkarnir.
Alþýðuleikhúsið
PældTði hópurinn sýnir leikritið Bananar á
þriðjudags- og miðvikudagskvöld kl. 8.30, í Hafn-
arbíó. Hresst fólk með góðum lögum fyrir unglinga
á öllum aldri.
íslenska óperan
Föstudag kl. 20 er sýning á Töfraflautunni eftir
Mozart. 3. sýning sunnudag kl. 20. Litli sótarinn
veröur sýndur á laugardag kl. 14 og 17, og kl. 16 á
sunnudag.
Leikfélag Reykjavíkur
Föstudagur kl. 20.30: Jói eftir Kjartan Ragnars-
son. Uþþselt. Laugardagur kl. 20.30: Skilnaður
eftir Kjartan Ragnarsson. Upþselt. Hassið hennar
mömmu í Austurbæjarbíói kl. 23.30. Sunnudagur
kl. 20.30: Irlandskortið eftir Brian Friel.
Leikfélag Selfoss
Leikritið Dagbók Önnu Frank verður frumsýnt í
Selfossbíói a sunnudagskvöldið kl. 21, 2. sýning
verður á þriðjudagskvöld og þriðja sýning föstu-
dagskvöldið 5. nóvember.
Föstudagur^29^októbeM982^^^SturHin,
Afrakstur vikunnar
Ef gera ætti skil öllu helsta
músíkkraðaki, sem nú þyrmist
vikulega yfir á blaðsíðuparti, sem
aðeins kemur út einu sinni í viku,
gæti það orðið eitthvað á þessa
lund:
Einar Markússon
Hádegishljómleikar fyrirbær-
isins Háskólatónleikar hófust
fyrir alvöru á miðvikudaginn var í
Norræna húsinu og verða flest
miðvikuhádegi á sama stað lung-
ann úr vetrinum frá kl. 12.30—
13. IJm mánaðamótin höfðu
Þóra S. Johansen og Hollending-
urinn Johan Donker Kaat
reyndar riðið á vaðið með sam-
tíðarmúsík á sembal horn og
rafurmagn.
Nú kom hinsvegar þjóðsagna-
píanistinn Kinar Markússon
austan úr Ölfusi og spilaði nokk-
ur stutt verk eftir tónsmiði, sem
ekki eru á hvers manns nótna-
borði. Honum þykir gaman að
slíku Þessir höfundar voru föð-
ursystir hans María Markan,
ein af meintum ástkonum Goet-
hes María Szymanowska (1790—
1832), einn af kennurum Einars í
Los Angeles Rússinn Kuplonoff,
sá rússnesk-pólski Godowsky
(1870—1938) og þýski snillingur-
inn og svindlarinn Daniel Steibelt
(1765—1823).
Það er alltaf spennandi að
koma til að hlusta á Einar spila,
því maður veit aldrei fyrirfram,
hvort snillipúkinn er í honum þá
stundina eður ei. En þá er veru-
lega gaman. Þegar Einar spilaði á
sama vettvangi fyrir ári, var drís-
illinn með, en ekki núna.
Sinfóníuhljómsveitin
Tónleikarnir á fimmtudags-
kvöld hófust með Karnival í París
frá 1871 eftir Norðmanninn Jo-
hann Severin Svendsen (1840—
1911) sem einmitt lék á fiðlu í
Parísarhljómsveit veturinn
1868—69. Hann starfaði hinsveg-
ar lengst eða í 25 ár hjá því kon-
unglega í Kaupinhafn. Mig
minnti þetta endilega vera bráð-
skemmtilegt verk, enda virðist
norska þjóðin hafa verið á býsna
hressilegu skeiði um þessar
mundir. En einhvernveginn tókst
að klúðra þessu, svo að lítið varð
gamanið og skal engum getum að
því leitt, hvort Jegn-Pierre Jacq-
uillat hefur misskilið skynjun
Norðmannsins í heimaborg sinni
eða hvat.
Þá var fluttur píanókonsert nr.
1 eftir Ungverjann Ferencz Liszt.
Bókum virðist ekki bera saman
um hvenær hann var saminn eða
frumfluttur, enda má einu gilda,
hvort það var 1848, 1855 eða
1857. Hér var hann fiuttur af hálf-
nafna meistarans, bandaríkja-
manninum Eugene List.Það var
að vísu bráðgóð meðferð, en
maður hrópar ekki húrra fyrir
mörgu, þegar svo síheyrt verk er
á döfinni.
Kannski var það nýjabrumið
sem olli því, að 1. píanókonsert-
inn eftir Dmitri Sjostakovitsj
þótti langtum skemmtilegar spil-
aður. Hann hafði ég ekki heyrt
fyrr, og þetta verk er fullt af
æskugleði snillingsins, sem enn
hafði ekki að neinu ráði orðið
fyrir barðinu á forheimskun so-
véskra stjórnvalda. Það mun
nefnilega rangt, sem stóð í tón-
leikaskránni, að hann sé saminn
1935 „eða um það leyti sem hann
TIME
Þessi mynd af Sjostakovitsj með
slökkviliðshjálm frá Leningrad
birtist á forsíðu Time árið 1942,
þegar hann var um allan heim orð-
inn tákn um andspyrnu Sovétríkj-
anna gegn herjum Hitlers.
fékk sína fyrstu og kannski verstu
ádrepu". Samkvæmt endurminn-
ingum Sjosta, skráðum af Solo-
mon Volkoff, er konsertinn sam-
inn 1933. Eitt af uppátækjum
hans er að hafa enga blásara,
nema eitt trompett, sem í staðinn
fær nokkra sólóspretti. Og þá
rann Lárus Sveinsson með
ágætum.
4. sinfónía Schumanns, sem að
aldri er reyndar nr. 2, er með því
unaðslegra, sem sá góði mann
bjó til. Hún var það líka þetta
kvöld, en samt skilaði hljóm-
sveitin henni ekki alveg nógu vel.
HIÐ AUÐUGA MYNDVIT
Sýning Eddu Jónsdóttur í Ás-
mundarsal ber vott um afar
auðugt og innhverft myndvit sem
jaðrar við einsemd. En ein-
semdin er einhvers konar innri
gleði. Þótt sýningar á myndverk-
um séu að mestu gerðar fyrir
augað, þá liggur þessi sýning gó-
ðu heilli ekki strax í augum uppi
og hún hverfur ekki heldur strax
úr huganum. Öll fjallar hún um
fjöll eða fjall og umhverfi fjalla.
Hún er tilbrigði við stefið fjall.
gerðu hann að kjarnanum í list
sinni. Til að mynda endurtók
Michelangelo concetti (hug-
myndir) af svo miklu ofurkappi í
ljóðum sínum að öfgakennt var.
Um tíma var hugmyndin ríkj-
andi. Þeir sem lesa Don Kíkóta
rekast stöðugt á hvernig höfund-
urinn skopast að hinum ítalskætt-
aða manierisma þ.e. aðferða-
stefnunni. Innan hen.nar skipti
meira máli meðferðin og hug-
myndin en til að mynda hvort lík-
Samt eru fjöllin ekki náttúruleg
þótt oft eða oftast séu þau dregin
af háraunsæi, og litirnir sem hún
notar eru svo léttir eða daufir að
þeir nálgast liti náttúrunnar.
Þetta eru litir innsæisins, í ætt við
andblæ.
Til að undirstrika að myndirn-
ar séu ekki af raunveruleikanum
sem slíkum eru teiknaðar á lands-
lagsmyndirnar ljósmynd eða ljós-
myndir. Leikið er á augað stund-
um með því að láta teiknaðar
ljósmyndir vera límdar þar á fjall-
ið sem í það vantar. Teiknaða
límbandið tekur af allan efa og
leiðir augað í sannleika um að
þetta er mynd af fjalli á fjalli sem
er fjall á mynd. Svo er teikn-
aða ljósmyndin ljósari en fjallið
sjálft, líkt og yfirlýst ljósmynd.
Það kann að hljóma fráleitt, ef
eftir því sem myndlist er nátengd-
ari ljóðlist er erfiðara að lýsa
henni í orðum. En um hvað fjall-
ar sýningin, ef svo mætti segja?
Hún bregður upp spurningunni:
Hvað er raunveruleikinn? Þekkt-
ur myndkönnuður, fremur en
listfræðingur, hefur sagt, að mál-
arinn máli aldrei mynd af fyrir-
myndinni heldur máli hann þá
mynd sem er á nethimnu augans.
Að svipaðri niðurstöðu virðist
Edda Jónsdóttir komast^ hún
er ekki að færa fjallið inn í ramma
heldur hugmynd af fjalli: veru-
leika myndlistarinnar.
Þegar á Endurreisnartímanum
komust listmálarar og ljóðskáld
aðsannleika hugmyndarinnarog
amsformin væru rétt dregin. Há-
stig aðferðastefnunnar var hið
svonefnda concetto, hugmyndin í
ljóðlistinni. Á sýningu Eddu er
þá concetto oftast fólgið í
teikningunni af ljósmyndinni sem
er fest með teiknuðu límbandi á
teikninguna. Ofnotkun concetto
og kenninga í myndlist og ljóðlist
getur orðið afar þreytandi. Sú
þreyta erti Cervantes en gladdi E1
Greco. Á sýningu Eddu vekur
hugmyndin kitlandi gleði, vegna
þess að Edda veit hvar hún á að
nema staðar og forðast ofhlæði. í
íslenskri ljóðlist gætir lítilla áhrifa
frá aðferðastefnunni og concetto
líklega vegna þess hvað heiti og
kenningar eru rótgrónar þar,
nema þá helst í öfgum rímnanna.
Hins vegar hefur talsvert borið á
þessu í íslenskri málaralist, eink-
um í nýlistinni og verkum ann-
arra sem eru ekki beinlínis tengd-
ir henni, svo sem hjá Hring Jó-
hannessyni, Einari Hákonarsyni,
Vilhjálmi Bergssyni og Jóni
Reykdal. Þessi áhrif eru þó
hverfandi og oft ekki af vilja gerð
heldur hendingu.
Ef nefna á gott dæmi um á-
þekka aðferð og Edda notar þá er
það Venusmynd Valazquez Speg-
ill er notaður þar sem Edda
mundi nota teikningu af ljós-
mynd. Frumleiki í listum er að
tengja á sjálfstæðan hátt verk sín
heildinni, öðrum listum. Heim-'
óttarlegt er hins vegar það að
vilja ekki vera neinum líkur og
halda sig vera einstætt fyrir-
brygði.
Góðu heilli er sú afdalahugs-
un að hverfa úr huga íslenskra
listamanna. Andspænis verkum
góðra íslenskra listamanna finnst
að hugarfarið sem ríkir þar er ís-
lenskt með alþjóðlegum hætti
tengt menningarsögunni. Á sýn-
ingunni Ljóð og land er rofið og
auðgað hið fábrotna viðhorf sem
íslenskir listamenn hafa til fjöl-
breytni íslenskrar náttúru og
náttúrunnar yfir höfuð. Hér er
engin tignun heldur fær náttúran
líkamlega nálægð með þungri
þéttri teikningu sem litir létta og
gæða íhugun.
Þeim sem hafa áhuga á aðferða-
stefnunni skal bent á bók Arn-
old Hausers: Aðferðastefnan,
Sýning Eddu Jónsdóttur i Asmundarsal - liggur góðu heilli
ekki strax í augum uppi og hverfur ekki heldur strax úr
huganum, segir Guðbergur m.a. í umsögn sinni.
kreppa Endurreisnarinnar og
upphaf nútímalistar. Orðið conc-
eptlist (sem við nefnum nýlist) er
dregið af ítalska orðinu concetto
og inntak hennar er runnið frá
ákveðnum þáttum í aðferðastefn-
unni sem upp reis við lok endur-
reisnarinnar helst með Parmigi-
anino.
Polaroidmyndavélina er óhætt
að kalla skoðunartæki einsemd-
arinnar og narsissanna. Vélin
leysti vanda fólks sem áræddi 1
ekki að ljósmynda það sem leynt
er og æsandi, af ótta við fólkið
sem framkallar hjá Hans Peter-
sen. En framhald sýningarinnar
í Ásmundarsal sem haldið er í
Gallerí Langbrók á aðeins örlítið
skylt við þá ögrandi dirfsku sem
innhverft fólk er oft gætt, þess í
stað heldur íhugunin áfram: að
þessu sinni er mannslíkaminn
skoðaður í líki sjálfsmyndar.
Sjálfsmyndagerð hafa flestir list-
málarar stundað. Filman, gljái
framköllunarpappírsins er hér
notaður sem flöturinn sem narc-
issus skoðaði sig í, spegilfagur.
Með einhverjum hætti tekst
Eddu að gefa líkamanum þann
einkennilega líkblæ sem er oft á
líkneskjum og einkennir tíðum
ljóð Bjarna Thorarensen. í önn-
ur skipti notar hún niðurröðun
ljósmyndarammanna á sama hátt
og kúbistarnir létu andlit hníga
með síendurteknum ferhyrning-
um, teningum. Jafnframt þessu
er leikið stöðugt á augað. Það
flækist inn í leik sem er í senn
óþægilegur og æsandi. í önnur
skipti er ljósmyndin látin segja
frá vináttutengslum við stóla.
Aðferðirnar sem notaðar eru
líkjast þeim sem veggspjalda-
gerðarmenn nota, þó eru verk
Eddu listaverk en ekki skemmti-
leg og jafnvel snjöll auglýsinga-
teiknun, eins og sú sem birtist í
gerð veggspjalds Heimsmeistara-
keppninnar í knattspyrnu á þessu
ári og er frábært. Hver er þá mun-
ur á auglýsingateikningu og
myndum Eddu?
Svarið er: Hver er munur á
jöklum, gígum, gilskorningum og
fellingum, höndum, brjóstum,
hári og konunni sem hefur verið
einhvern veginn lögð til eins og
ástarljóð eftir Bjarna Thoraren-
sen?
Landslag er höggmynd veðra,
vinda og regns. En maðurinn og
líkami hans er höggmynd lífsins,
tímans, tilfinninganna, segir
Edda.
Veggspjöld hugsa ekki. Á þau
ber að horfa. Listaverk hugsar
um leið og horft er á það.