Helgarpósturinn - 29.03.1984, Page 15

afskiptum stjórnvalda rétt eins og þeir einstakl-
ingar í sjávcirútvegi hér áður fyrr, sem rifu upp
þetta þjóðfélag. En svo byrjuðu afskiptin, og
afskipti á afskipti ofan og þetta var hreinlega
eyðilagt. Við stöndum frammi fyrir því núna, að
með afskiptum stjómvalda og pólitísku káki er
búið að gera þennan undirstöðuatvinnuveg að
betlikerlingu með staf í hönd sem gengur fyrir
stjórnvöld og biður þau að gera þetta eða hitt.
Þetta er undirstöðuatvinnuvegurinn. Hneyksli!
Ef það er einhver sem á að koma með betlistaf
til sjávarútvegsins, þá em það stjómmála-
mennirnir, en þeir em búnir að snúa því við,
þeirra er að sjá um umhverfið, udirstöðuatriðin
eins og menntunina og síðan eiga þeir að láta
okkur í friði þannig að menn með góðar hug-
myndir geti fengið tækifæri til að útfæra þær.
Nýju fyrirtæki má líkja við viðkvæma jurt, en
umhverfi atvinnurekstrar á íslandi er eins og
urð, og hver getur búist við því að viðkvæmar
jurtir vaxi og dafni í urð?
Talið berst að nýiðnaði, tölvuiðnaði og tölv-
um almennt og ég spyr Davíð hvort hann noti
tölvu fyrirtækisins við stjórn þess.
- Kanntu á tölvu?
,,Égkann
að pikka á hana, já. Og ég veit nokkum veginn
hvað ég vil fá útúr henni. Svo em það séníin
hérna sem segja tölvunni hvað það er sem feiti
kallinn vill fá. Eg kann ekki að segja henni það
en ég get sagt öðrum það. Annars er ég ekki
búinn að fá minn skerm hingað inn. Það em allir
búnir að fá sinn skerm nema ég, en ég er búinn
að láta smíða undir hann fyrir mig.“
- Hefurðu sannfærst um gildi tölvunnar?
„Ég ætla bara að sýna þér einn hlut...“ Davíð
snarast upp úr forstjórastólnum og ég fylgi hon-
um inn i bókhaldsdeild fyrirtækisins. ,Þ*etta er
febrúarmánuður," segir hann og tekur tvær
bækur, hvora á stærð við stóra biblíu, og sýnir
mér. „Allir reikningar febrúarmánaðar eins og
þeir koma frá tölvunni, og ef þú ætlar að gera
þetta í höndunum þá skaltu bara reyna það!
Þetta emm við búin að gera í tölvu í 10 ár. Hér
væri mörg hundmð fermetra skrifstofa full af
fólki, sem væri að vinna störf, sem em fyrir neð-
an þess virðingu, ef ekki væri fyrir tölvuna."
Og nú hefst skoðunarferð um verksmiðjuna.
Við skoðum m.a. framleiðsluferli Svalans fráSól
hf„ sem er nefndur eftir eiginkonu Davíðs, Stef-
aníu Svölu. Og hann fær ekki leynt stoltinu yfir
nýju terylene-flöskuvélinni sem var að komast í
gagnið, sú fyrsta sinnar tegundar á Norðurlönd-
um. Plastflöskurnar úr vélinni em undir Soda-
Stream-bragðefnin.
Davíð Scheving Thorsteinsson
í Helgarpóstsviðtali
Úr nýja húsnæðinu fyrir tlöskuvélina, sem
reyndar var reist á aðeins tæpum tveim mánuð-
um í vetur, göngum við í gegnum elsta hluta
fyrirtækisins þar sem smjörlíkið er hrært, kælt
og pakkað, og svo framhjá kaffistofu og veglegri
hreinlætisaðstöðu starfsfóiksins. Þama hangir
á vegg auglýsing um árshátíð starfsmanna fyrir-
tækjanna. Meðal skemmtiatriðanna á árshátíð-
inni: Söngur sameinaðra kóra Smjörlíkis hf. og
Sólar hf. og „skemmtun veislugesta á kostnað
annarra veislugesta." Davíð hlær hjartanlega
og segir: „Hér er afskaplega gott fólk.“ Á skoð-
unarferðinni um vinnslusalina höfðum við
mætt nokkmm af 50 starfsmönnum fyrirtækis-
ins. Sumir hverjir em komnir á áttræðisaldur.
„Við höfum verið svo heppin að við höfum alltaf
getað fundið störf fyrir þá eldri og aldrei þurft
að segja þeim upp. Við höfum fundið störf þar
sem þeir gera firnamikið gagn.“
Og rétt
áður en við komum ciftur að skrifstofu Davíðs,
göngum við framhjá opnum dymm fundaher-
bergis fyrirtækisins, þar sem samið var við
Dagsbrún. Fyrir enda þess hcingir stór mynd
eftir Blöndal af nakinni, munúðarfullri konu,
sem hallar sér aftur á stólbak og spennir þrýstin
brjóstin fram í myndflötinn, út í herbergið,
næstum því. I svona mynd spáir enginn í ramm-
ann.
Samningarnir liggja enn í Ioftinu þegar við
göngum inn á skrifstofuna. Davíð sest niður og
verður hugsi. „Ég var að hugsa um það í morg-
un, kannski út af þessum samningum í nótt, að
það halda margir að svona fyrirtæki sé, ja hvað?
Stór bygging, gífurlega mikið af vélum, gífurlega
mikið af fjármagni, o.s.frv. - að þetta sé fyrir-
tækið. Þetta er ekki rétt. Fyrirtækið er fólkið. Ef
fólkið færi héðan út, þá væri þetta bara eins og
síldarverksmiðja sem enginn maður ynni í -
dauður hlutur. Byggingamar og vélcirncir -
þetta er dautt. Það sem er lifandi, það er fólkið.
Það er fólkið sem gerir þetta. A öllum stigum.
Ég hef
aldrei hugsað þetta áður. Og eins og lamið var
inn í mann allan tímann í ferð iðnrekenda um
daginn í Japan, í Hong Kong, í Singapore, að ef
ætlunin væri að byggja eitthvað upp héma, þá
gerðist það ekki með átökum, það gerðist
með sameiginlegu átaki. Hitt er vonlaust. Ef
það em eilíf átök milli stétta, milli hinna svo-
kölluðu stjórnenda og hinna svokölluðu vinn-
andi manna - ég þekkj nú ekki muninn - þá
gerist ekkert. Menn verða að snúa bökum sam-
an. Og það hefur tekist í þessu fyrirtæki. í því
liggur velgengni þess. Það er þessi mikli áhugi
starfsfólksins og jákvætt hugarfar: að láta hlut-
ina takast. Hér em allir ákveðnir í því, ekki bara
einn eða tveir, heldur ctilir 50 ákveðnir í því að
þetta skuli vera í lagi. Og þetta hefur tekist til
dæmis á þann veg, að það sem til var af fram-
Ieiðsluvörum hjá okkur 1964 er nú fjórðungur af
því sem við framleiðum í dag. Þrír fjórðu af því
sem við seljum hefur komið til síðan þá.“
- Ertu fljótur að tileinka þér nýja þekkingu,
nýja hluti?
,,Égheld
ekki. Ég er seinn að hugsa, en ég reyni að baks-
ast áfram, því að um leið og þú hættir að læra,
þá ertu orðinn gamall. Ennþá held ég að ég sé
að læra eitthvað á hverjum degi. Eg hef til
dæmis lært mikið af fundunum hjá EFTA, þar
sem ég er nú fulltrúi Vinnuveitendasambands-
ins, áður FÍÍ ráðgjafcinefndinni, og eins í EFI'A/
EBE-nefndinni. Þetta hefur í för með sér fjögur
til sex ferðalög á ári til Genf og Brússel og það
heldur manni býsna mikið við. Það em mjög
hæfir menn sem maður umgengst þama og
maður verður að hafa sig allan við til að standa
uppi í hárinu á þeim. Annars er bara keyrt yfir
mann. Alveg gjörsamlega."
- Hvemig er með skilyrði fyrir menn með
hugmyndir um nýiðnað núna? Ém þau betri en
þau hafa verið áður?
„Nei. Síður en svo. Það er alveg hárrétt sem
Víglundur Þorsteinsson, formaður FÍI,vcir að
segja á Ársþingi FÍI um daginn.
Ríkið
seilist cilltaf meira og meira eftir speirifé lands-
manna og það þýðir, að þegar þú færð þína
brillíant hugmynd og þarft að fá lán til að hrinda
henni í framkvæmd, þá er ríkið bara búið að
taka peningana, og láta þá renna í einhverja
þjónustu eða eitthvert gæluverkefni stjóm-
málamanna. Ein aðferðin sem þeir nota er að
gefa út þessi keðjubréf sín, ríkistryggðu skulda-
bréfin. Það hefur cddrei verið borgað eitt ein-
asta bréf, frá því fyrsta bréfið var gefið út. Það
em bara gefin út ný til að borga þau gömlu. Þetta
em hrein keðjubréf. Og þarna fara þeir inn á
láncimarkaðinn og faka til sín fé í óarðbærar
framkvæmdir og eyðslu. Hvert heldurðu að þú
farir ef þú tekur lán í eyðslu? Þú ferð beint á
hausinn. Ég held að einstaklingurinn sé miklu
skynsamciri í sínum fjármálum heldur en rikið.
Stjórnmálamenn em sí og æ að kaupa atkvæði
okkar handa sér með okkar peningum. Hvaða
peninga eiga þeir? Þeir eiga ekki neitt."
- Þú segir að einstakiingurinn sé skynsamari í
fjármálum en ríkið. Nú em sjálfstæðismenn í
ríkisstjórn. Finnst þér þeim hafa gengið vel að
takast til dæmis á við ríkisfjármál?
,,Miðaðvið
uppbyggingu kerfisins, þá held ég að það sé ekki
eins árs og ekki tveggja ára mál að ná tökum á
ríkisf jármálum. Svo gífurlega stór hluti þeirra er
bundinn í lögum. Ekki í fjárlögum, heldur öðr-
um lögum. Þú kemur inn og heldur að þú sért
fjármálaráðherra. Þá kemur það í ljós, að þér
var sniðinn stakkur með lögum frá 1920 og ’30
og ’40, og þú situr uppi með það. Þávom menn
að kaupa sér atkvæði, sem þú ert svo látinn
borga 1984. Og til að geta gert eitthvað sjálfur,
þarft þú að tcdca meira og meira af cdmenningi.
Það verður að byrja að grisja þetta.”
- Er það byrjað, heldurðu?
,Að afar liúu leyti. En það held ég að sé stóra
málið, að byrja að höggva á þessar viðjar, sem
mannagreyin em njörvaðir í. Ég vorkenni þeim
mjög mjkið, og hef ekki viljað fara út í þetta
sjálfur. Ég var einhvem tíma túlípani á lista hjá
Sjálfstæðisflokknum hér í Reykjavík meðcin ég
var ungur maður og það vcintaði ungan mann á
listann. Ég var stundum beðinn um þetta, með-
an ég var í tísku.”
- Ertu kominn úr tísku núna?
,dá, ég er hættur að vera aberandiýg veit ekki
af hverju þú ert að tala við mig. Eg var miklu
meira áberandi þegar ég var formaður iðnrek-
enda.”
- Pólitík freistar þín þá ekkert?
„Nei, ég er búinn að takast á yið sjálfan mig í
því máli og hafa fullan sigur. Ég hef núna af-
komu af þessu fyrirtæki og ég hef gaman af því
að vinna hérna. Þetta er stanslaus ögmn, og
það þyrfti eitthvað annað en pólitík til að fá mig
héðan. Þetta er mitt ævistarf, ég byrjaði héma
21 árs gamall.
- Byrjaðir þú hérna eins og hver annar bara?
,,Nei, nei,
blessaður vertu, eins og ég hef sagt einhvem
tíma, þá er ég fæddur með tvær silfurskeiðar í
munninum. Pabbi var hér forstjóri og einn af
eigendunum og ég fór auðvitað hingað inn sem
pabbadrengur, og hef verið það síðcin. Nú halda
menn að ég eigi þetta fyrirtæki, en af hluthöf-
unum núna er enginn sem á minna í því en ég.“
Skilaboðin bíða í hrúgum á borðinu hjá
Davíð. Hann hefur bcira tekið eitt þeirra. En þar
sem þetta er Davíð sem keypti ölið, verður ekki
hjá því komist að spyrja hann um bjórmálið.
Hvernig er hann stemmdur í þessu hitamáli,
maðurinn sem barðist fyrir og fékk því fram-
gengt að hver sem er getur nú keypt tollfrjálsan
bjór uppi í landsteinum?
,,Égstend
með biblíunni í þessu. Ég stend með því sem
Steinbeck talar um í East ofEden, Timhsel, úr
Gamla testamentinu, sem útleggst: Það er þitt
að velja. Það er ekki einhverra anncirra að velja
fyrir þig. Þú átt að lifa lífinu og þér var gefinn
hæfileikinn til að velja á milli góðs og ills, og
það er þín skylda gagnvart sjálfum þér að gera
það. Þess vegna álít ég að þjóðin eigi að fá að
velja um bjórinn, hver einstaklingur eigi að fá
að velja um þetta mál. Ég er hins vegar lítið fyrir
bjór. Ég held ég hafi ekki fengið mér nema tvo
bjóra í ferðalagi í kringum hnöttinn um daginn,
svei mér þá. En ástæðan fyrir þessu bjórveseni
á Keflavíkurflugvelli þarna um árið var afskap-
lega einföld. Hún var sú, að ein dóttir mín var jáá
flugfreyja og hún mátti koma með bjór, litla
barnið mitt mátti það, en mér var bannað að
gera það. Ég gat ekki þolað það lengur að það
væri í gildi einhver reglugerð, sem mismunaði
þegnunum eftir því hjá hvaða hlutafélagi þeir
ynnu. Þetta var absúrd, hrein valdníðsla. Ég
keypti mér bjór í fríhöfninni á leið heim af EFTA-
fundi og tilkynnti í tollinum að ég væri með
bjór. Tollarinn sagði: „Þú mátt ekki fara með
hann inn, þú verður að koma með mér.“ Svo tók
afar kurteis maður af mér skýrslu og bauð mér
að borga smáupphæð í sátt með því skilyrði að
ég viðurkenndi tilraun mína til að smygla inn
bjór. Og ég sagði nei. Ég væri heldur ekkert að
smygla bjór, heldur bcira taka hann með mér
eins og flugfreyjurnar sem löbbuðu gegnum
tollinn við hliðina á mér. „Það er bara sona,“
sagði hann. ,4á, það er bara sona,” sagði ég. Svo
var ég kallaður fyrir Rannsókncirlögreglu ríkis-
ins og tekin af mér önnur skýrsla og síðan kom-
ust f jölmiðlarnir í málið. Þetta varð hasarmál og
það Vcir svo Sighvatur Björgvinsson, fjármála-
ráðherra í minnihlutastjóm Alþýðuflokksins,
sem tók ákvörðun um að breyta reglugerðinni.
Svo keypti ég sherry næst þegar ég kom í gegn-
um fríhöfnina, en ég hef ekki getað komist í
gegnum hana síðan án þess að einhver minntist
á bjór við mig. Mér finnst í alvöru dálítið hart að
búa undir því, eftir að hafa reynt að vinna þjóð-
inni vel með því að reyna að byggja upp skilning
á þýðingu iðnaðar á íslandi og bættra starfs-
skilyrða fyrir hann, eyða í það 10 - 12 árum
ævinnar, og öllum frístundum meira og minna,
að fólk skuli þá muna eftir mér sem Davíð með
bjórinn, einhverju sem hefur enga þýðingu. Hitt
hélt maður að hefði þýðingu. En svona er málið,
þetta er lífið,“ segir Davíð Scheving og skellir
upp úr.