Helgarpósturinn - 05.07.1984, Blaðsíða 12

ALFASOGUR
ÚR VIÐEY
„Þarna er mikil álfabyggð",
sagði Hafsteinn Sveinsson og benti
á klettana sunnan við Viðeyjar-
stofu. „Ef þið virðið klettana vel
fyrir ykkur þá sjáið þið að þarna
eru ákjósanleg skilyrði fyrir huldu-
fólk. “ Við vorum á leið út í Viðey
með Hafsteini, á bát hans Skúla-
skeiði, þegar hann lét þessi orð
falla. Hann brosti um leið og hann
sagði þetta, en einhvernveginn
bauð mér í grun að hann vœri ekki
alfarið að grínast, svo við notum,
eitt af nýjustu tískuorðunum úr
pólitíkinni. Það kom líka í Ijósþeg-
ar ég fór að spyrja hann nánar um
þetta.
„Eyjan er kynngimögnuð, ég hef
orðið virkilega var við það. Þegar
ég kom þangað í fyrsta skipti varð
ég fyrir óskaplega skrýtnum áhrif-
um sem ég get eiginlega hvorki
skýrt né lýst. Það hefur kannske
verið einhver fyrirboði þess sem
síðar varð, þegar ég svo rauf ein-
angrun eyjarinnar. Eg hef tekið eft-
ir því að ég get verið hrifnæmur
fyrir stöðum sem ég kem á en það
hefur enginn annar staður haft jafn
mikil áhrif á mig og Viðey.
Það er ekki vegna þess að ég sé
skyggn, ég er gjörsneyddur þeim
hæfileika. En mér dettur ekki í hug
að afneita því sem ég þekki ekki
sjálfur. Hafsteinn miðill fór einu-
sinni með mér til Viðeyjar fyrir tíu
eða tólf ámm og varð mjög hrifinn
af öllu þar. Hann sagði mér að það
væri huldufólksbyggð í klettunum
þar sem heitir Helgarkinn. Það er
líka stundum kallað Skúlahóll, þar;
er minnisvarði um Skúla land-
fógeta. Ég held að ég muni það
nokkuð orðrétt að Hafsteinn sagði;
„Það er feikilega mikil huldufólks-
byggð í klettunum". Ég efast ekki
um að hann hafi verið að segja satt
svo ég hef gengið út frá því sem
vísu að þama séu álfar. Ég hef líka
heyrt um það margar sögur og það
frá svo vönduðu og sannferðugu
fólki að mér dettur ekki í hug að
draga þær í efa“.
— Nú var töluverð byggð í Við-
ey á árum áður og fólk náttúrlega
gefið upp andann þar eins og ann-
arsstaðar. Talaði Hafsteinn aðeins
um huldufólk? Hvað með hressi-
legadrauga?
hef nú ekki heyrt talað um
draugagang í Viðey, en víst dó fólk
þar og stundum með voveiflegum
hætti. Það er ekki lengra síðan en
1907 að það varð ægilegur mann-
skaði við Viðey. Það var þegar kútt-
er Ingvar strandaði á skerjunum
við Hjallcisker í vestan aftakaveðri.
Það hlýtur að hafa verið hræðilegt
að upplifa það fyrir þá sem á
horfðu því þetta sást bæði úr landi
og frá Viðey. það var reynt að
skjóta út báti frá eynni en veðrið
var svo vont að það réðst ekki við
neitt. Fólkið varð að horfa uppá að
mennina tók út einn af öðrum. Það
fórust þama yfir tuttugu sjómenn
og í þessu eina slysi urðu næstum
sjötíu böm föðurlaus. En ég hef
aldrei heyrt að draugar hafi ónáð-
að neinn í Viðey. Eini draugurinn,
eða afturgangan, sem ég hef heyrt
um, var þvert á móti hinn þægileg-
ast gestur".
Álfkonan í haganum
,Af álfum í Viðey em sjálfsagt til
fjölmargar sögur. Eina þeirra sagði
mér kona sem fer með mér út í eyju
á hverju sumri. Hún er fædd í Við-
ey og bjó í svokallaðri Stöð sem er
austur á eynni. Þegar hún var ellefu
ára var hún eitt sinn sem oftar
send vestur á Bú, eins og Viðeyjar-
stofa var þá nefnd í daglegu tali.
Hún lauk þar erindi sínu og hélt
svo heim á leið. Og þegar hún var
komin svona nokkumveginn mið-
svæðis á eynni birtist henni allt í
einu álfkona. Henni brá aískaplega
í fyrstu og var mjög skelfd, en jafn-
aði sig þó fljótt. Hún sagði að kon-
an hefði staðið mjög nálægt sér og
gaf mér nákvæma lýsingu á henni.
Þetta var stór kona og gjörvuleg í
fögrum litklæðum. Hún var með
eftirÓlaTynes myndirJimSmarto.fi.
„Já, Ingibjörg, móðir Ólafs, sagði
mér líka þessa sögu.
Það var eitt kvöld útí Viðey þeg-
ar sá stutti átti að vera kominn í
bólið að hún kom að honum
frammi í stofu þar sem hann var að
spila.
Hún spyr hvað hann sé að gera
þama og af hverju hann sé ekki
kominn í háttinn. Ólafur svaraði
henni og sagðist vera að spila við
gamla manninn. Ingibjörg varð að
vonum undrandi því drengurinn
sat þama einn, og spurði um hvaða
gamla mann hann væri að tala.
,T>ennan“, sagði Ólafur og benti,
„hann heitir Skúli“. En engan sá
Ingibjörg manninn."
Ólafur Stephensen hló þegar ég
bar þessa sögu undir hann.
>rJú, jú, ég man eftir þessu atviki.
Það getur reyndar verið að ég haldi
að ég muni eftir þessu því það er
svo oft búið að segja mér þessa
sögu. Mér finnst allavega að mig
rámi eitthvað í þetta, en ekki svó
að ég geti gefið neina lýsingu á
þessum manni sem ég var að spila
við“.
Það býr enginn í Viðey lengur,
eins og allir vita, en þar vom lengi
mikil umsvif. A síðustu árum sem
eyjan var í byggð var þaðan eink-
um gert út en fyrr á öldum var þar
mikið bú, ekld sístmeðan klaustrið
stóð. í bók Áma Óla um Viðeyjar-
Idaustur segir að Oddgeirsmál-
dagi 1367 sé fýrsta heimildin um
búskap á klaustrinu en þá vom lið-
in 140 ár síðan það var stofnað. Þá
vom þar í búi: 65 sauðir tvævetrir
og eldri, 4 hrútar, 75 veturgamlir
sauðir, 145 ær, 20 gömul naut, 60
naut tvævetur og veturgömul, 31
kálfur, 50 kýr, 18 hestar fullorðnir,
2 hestar tvævetrir, 12 merhryssi
roskin, 4 merar tvævetra og ein
veturgömul.
Það má nærri geta að nokkuð
hefur þurft af húsum til að geta
tekið allan þennain búsmala inn
yfir veturinn. En þau em öll horfin
sem og klaustrið. Húsakynni em
því ekki merkileg í Viðey lengur
fyrir utan kirkjuna og Viðeyjar-
stofu. Engu að síður er gaman að
heimsækja Viðey og eyða þar
dags- eða kvöldstund. Ganga á
fund álfanna þar—og jafnvel taka í
spil með Skúla fógeta.
kolsvcui, þykkt hár sem var tekið
saman í fléttu aftur í og náði fléttan
niður í mitti. Konan talaði ekkert til
henncir en þær stóðu þama dá-
góða stund og virtu hvor aðra fyrir
sér. Svo allt í einu hvarf hún. Konan
sem sagði mér þetta sagði að hún
hefði ekki gengið á brott eða neitt
svoleiðis heldur bara alit í einu
horfið.
Nú, aðra sögu sagði mér Ingi-
björg móðir Ólafs Stephensen aug-
lýsingafrömuðar. Það var fyrir
nokkrum tugum ára þegar Ólafur
var fjömrra ára gamall. Einn
sunnudaginn þegar mjög gest-
kvæmt var hjá þeim í Viðey, upp-
götvaðist allt í einu að hnokkinn
var horfinn. í Viðey leynast margar
hættur fyrir smáböm og það setti
því ótta að fólki og það þusti út til
leitar.
Sjálf var Ingibjörg heima á hlaði
og gekk þar fram og aftur mjög óró-
leg. Þá birtist henni alit í einu kona
sem benti henni mjög ákveðið í
austur og hvarf svo jafn skyndilega
og hún hafði birst. Ingibjörg kallaði
til leitarmanna og bað þá fara aust-
ur á eyna og þeir bmgðu við skjótt
þótt þeir vissu ekki ástæðuna. Og
mikið rétt, þar fundu þeir drenginn
sofandi milli þúfna".
Spilað viðSkúla fógeta
— Þú minntist á huggulegan
draug.

'r-«r

12 HELGARPÓSTURINN