Helgarpósturinn - 13.09.1984, Blaðsíða 8

Helgarpósturinn - 13.09.1984, Blaðsíða 8
Samninganefnd bókagerðarmanna bíður eftir svörum við kröfum sínum á skrifstofu sátta- semjara í síðustu viku. laga ASÍ sem starfa við þau fyrir- tæki sem verkfall bókagerðar- manna hefur larnað." Þessi viðmælandi HP hafði ekki trú á að VSÍ myndi setja verkbann á stóra hópa eins og t.d. Verslunar- mannafélag Reykjavíkur, og stefna þannig í hættu samskiptum ASÍ og VSÍ sem hingað til hafa verið á ró- legu nótunum. I upphafi leit raunar út fyrir að prentaraverkfallið yrði að pólitísku tundurskeyti sem myndi springa undir ríkisstjórninni. Þeir sem reka NT sóttu fast að koma blaðinu út áfram þar sem það stendur höllum fæti fjárhagslega. Þeir leituðu, ásamt samstarfsaðilum sínum í Blaðaprenti, Þjóðviljanum og Al- þýðublaðinu, eftir sérsamningum við Félag bókagerðarmanna og buðu sem svarar um það bil tíu pró- sent hækkun, þann tíma sem verk- fallið stæði. Þessi hækkun var vel utan við þann ramma sem ríkis- stjórnin hafði markað og augljós- lega óþolandi fyrir framsóknarfor- ystuna. Fyrir pólitískan þrýsting fyrst og fremst felldi stjórn NT að ganga til samninga við bókagerðarmenn á þessum grundvelli. Það vekur at- hygli að svipaðar fréttir bárust frá framsóknarblaðinu Degi á Akur- eyri; talað var um sérsamninga, með svipuðum launahækkunum. Nú hefur hinsvegar verið gefin út sérstök yfirlýsing ristjóra Dags um að þeir hafi aldrei gert neitt form- iegt tilboð. Framsóknarforystan virðist því hafa sína blaðaútgáfu nokkuð á hreinu, — og sprengi- hleðslan hvarf úr tundurskeytinu. SÁTTATILLAGAN SLEGIN NIÐUR Eftir viðbrögð BSRB við sáttatil- lögunni verða að teljast yfirgnæf- andi líkur á að verkfall opinberra starfsmanna skelli á 4. október. Til marks um hvernig hljóðið er í hin- um almenna félagsmanni má nefna að í óformlegri skoðanakönnun sem gerð var í Starfsmannafélagi Reykjavíkurborgar í síðustu viku voru 71 % fylgjandi verkfalli, og hef- ur það félag þó verið talið frekar til hægri í pólitísku litrófi BSRB. Björn Arnórsson, hagfræðingur BSRB, sagði líka við Helgarpóstinn: „Samninganefnd BSRB sam- þykkti umræðulaust að skora á fé- lagsmenn að fella sáttatillöguna. Það ætti kannski frekar að segja að umræður hafi allar verið á einn veg; gegn tillögunni." Það er nokkuð ljóst að ríkisstjórn- in nýtur ekki lengur þess trausts sem hún naut þegar best lét. „Fólk er farið að veikjast í trúnni," segir framámaður í BSRB. „Það er búið að pressa launþega svo ofboðslega með þessari kjara- skerðingu sem ekkert lát virðist ætla að verða á. Ef ríkisstjórnin hefði reynt að mjatla einhverju út í sumar, er jafnvel líklegt að sáttatil- laga á borð við þá sem nú var lögð fram hefði verið samþykkt. En það var nú eitthvað annað. Og jafnvel núna, þegar lögð var fram sáttatil- laga, hjálpaði ríkið til við að greiða henni rothöggið með því að segjast líta svo á að hækkunin frá 3 upp í 4 prósent fæli í sér afnám uppsagnar- ákvæðis samningsins 1. janúar.“ Ýmsir sjálfstæðismenn eru sömu skoðunar hvað snertir traust fólks á ríkisstjórninni. Forystumaður í verkalýðsarmi flokksins sagði við HP: „Ég hef á tilfinningunni að traustið á stjórninni fari minnkandi. Menn gera sér grein fyrir því að stjórnin tók við hræðilega vondu búi og að ekki er hægt að rétta þjóð- arskútuna af nema með miklum fórnum. En fólk er líka búið að færa miklar fórnir án þess að fá nógu mikið í staðinn. Það kunna allir að meta minnk- andi verðbólgu og ég held líka að launþegar hafi verið tilbúnir að færa töluverðar fórnir áfram, en stjórnaraðgerðir hafa verið svo ráðaleysislegar og í svo mikiu ósamræmi að menn eru orðnir rugl- aðir.“ TÓNN ASI HARÐNAR Á meðan athygli manna beindist að verkfalli bókagerðarmanna og verkfallsboðun BSRB í síðustu viku fór minna fyrir umræðu um gang mála í viðræðum ASÍ og VSÍ. Þar hafði þó verið að þyngjast tónninn, eftir að Ijóst fór að verða, að hinar beinu viðræður Verkamannasam- bands íslands við VSÍ voru nánast komnar í strand. Áður en sáttatillagan var lögð fram í BSRB-deilunni hafði VSÍ boð- ið VMSÍ 5% hækkun 1 . september og,3% 1. janúar. VMSÍ lagði svo áherslu á að lagfært yrði hið svo- kallaða tvöfalda launakerfi verka- fólks í fiskiðnaði, sem gerir það að verkum að bónustengd laun þess byggjast á taxta sem nær ekki dag- vinnutekjutryggingu. VSÍ vildi at- huga með leiðréttingu á þessu, en aðeins gegn því að kauphækkunin 1. september yrði þá minni en 5%. Gudmundur J. Gudmundsson, formaður VMSÍ, sagði „urrandi heift“ vera í mönnum þegar um síð- ustu helgi þegar Dagsbrún sam- þykkti verkfallsheimild, og sagði þá að allt virtist stefna í verkfall. „Ef ekkert gengur saman í þessum við- ræðum í þessari viku," segir for- ystumaður í VMSÍ, „þá kemur ekki annað til mála en að boða verkföll." Forysta ASÍ virðist þó engan veg- inn einhuga um þessa hörðu af- stöðu. Þannig sagðist einn forystu- manna þess ekki vera fylgjandi því ráðslagi „að keyra á verkföll á fullu," og sagði að innan ASÍ væru menn „raunsærri og ballanseraðri yfirleitt heldur en t.d. í prentarafé- laginu." Hann kvaðst ekki telja að verkfall BSRB hefði hvetjandi áhrif á að ASÍ boðaði einnig til verkfalls, og sagði: „menn hér eru alveg eins á því að láta BSRB um sitt og ráða sínum málum sjálfir." Vinnuveitendasambandið hefur ekki haggast í þeirri afstöðu sinni að halda launahækkunum innan við 5% í haust í væntanlegum samning- um, jafnvel þótt einstakir atvinnu- rekendur telji sig geta boðið mun betur. Ástæðan er sú að hagsmunir sjávarútvegs og fiskvinnslu ráða ferðinni hjá VSI. Sjávarútvegurinn, sjálf undirstaðan, er sagður standa mjög illa og markaðir eru erfiðir. Rekstrarstöðnun er sögð yfirvof- andi og að það skipti í raun litlu máli hvort verkföll skelli á eða ekki; frystihúsin lamist hvort eð er af sjálfu sér. TILLAGA UM ÞJÓÐARSÁTT Hin geysihörðu og afdráttarlausu viðbrögð BSRB-forystunnar við sáttatillögunni komu af stað gífur- legum titringi innan ríkisstjórnar- innar. Með forsætisráðherran illa fjarri góðu gamni tóku sjálfstæðis- menn til sinna ráða á fimmtudaginn í síðustu viku. í viðræðum innan rík- isstjórnarinnar þangað til höfðu tak- markaðar umræður átt sér stað um útlitið í kjaramálum; nú virtust menn skyndilega vera komnir upp í horn án þess að hafa gáð að sér. Þingflokkur sjálfstæðismanna fór þess á leit við framsóknarmenn þennan fimmtudag að haldinn yrði sameiginlegur fundur flokkanna um afdráttarlausa samþykkt sjálf- stæðismanna þess efnis að ríkis- valdið gripi beint inn í yfirstandandi kjaradeilur. Þingflokkur framsóknarmanna klofnaði í afstöðu sinni til þessarar ákvörðunar sjálfstæðismanna, enda gekk hún í berhögg við þá stefnu ríkisstjórnarinnar að aðilar vinnumarkaðarins geri út um sín mál með frjálsum samningum. Stöð- ugir fundir stóðu yfir hjá hinum ýmsu flokksdeildum framsóknar- manna allan föstudaginn og óvíst var með niðurstöðu. Það kvöld kom svo Þorsteinn Pálsson fram í sjón- varpsviðtali og boðaði hinn óvænta fund með forystumönnum atvinnu- rekenda og verkalýshreyfingarinn- ar. Þar viðurkenndi Þorsteinn að vandamálið væri alvarlegra en menn hefðu e.t.v. gert sér grein fyr- ir, og fór fram á þjóðarsátt um lausn þess, svo að takast mætti að koma í veg fyrir annað hvort rekstrar- stöðvun eða tafarlausa gengisfell- ingu. Strax í síðustu viku voru við- mælendur Helgarpóstsins farnir að tala um möguleikann á stjórnarslit- um í kjölfar þess að ríkisstjórnin átt- aði sig ekki nægilega fljótt á þeirri hörku sem væri að færast í vinnu- deilurnar. „Ef ekki verður búið að marka skýra stefnu í kjaramálum í byrjun þessarar viku, er mjög hætt við því að allt fari í kalda kol hjá okkur," sagði framsóknarmaður í innsta hring í viðtali við Helgarpóstinn. Sjálfstæðismenn, sumir hverjir, hefðu getað hugsað sér annað hlut- skipti en að standa frammi fyrir verkalýðshreyfingunni grárri fyrir járnum á þessari stundu. Óskastaða þessara afla innan flokksins var sú að stjórnin hefði sprungið fyrr, á verkefjialistanum og fjárlagagerð- inni, og því komið til nýrra kosn- inga án þess að hafa þurft að kljást beint við verkalýðshreyfinguna. Hvað sem þessum vangaveltum líð- ur hljóta örlög ríkisstjórnarinnar að ráðast af því, hvort henni tekst að ná umtalaðri þjóðarsátt. í sjón- varpsviðtalinu á föstudagskvöldið- var þar sem Þorsteinn Pálsson kom í raun fram í hlutverki forsætisráð- herra, lagði hann fram úrslitakosti. Viðbrögð við ræðu Þorsteins geta ráðið örlögum þeirrar ríkisstjórnar sem nú situr. TÍMABUNDIÐ ATVINNULEYSI Þeir sem Helgarpósturinn talaði við höfðu mjög mismunandi skoð- anir á því hvernig hægt væri að leysa þann vanda sem þjóðin á í. Einn sjálfstæðismannanna, úr innsta hring, taldi að fátt gæti orðið til bjargar annað en herða ólina og berja ríkisstjórnina til að gera slíkt hið sama. „Ríkisstjórnin hefur ekki staðið við sitt í niðurskurði. Launþegar hafa sannarlega gert það. Það má sjá aumingjaskap ríkisstjórnarinnar á fréttinni um hve gífyrlega ríkis- starfsmönnum hefur fjölgað, um- fram aðrar starfsgreinar, á undan- förnum árum. En eins og nú er kom- ið er ekki annað að gera en taka höndum saman og bíta á jaxlinn. Ef farið verður út fyrir launa- rammann verður verðbólgan orðin 40—50 prósent í lok najsta árs. Ef horfið verður frá gengisstefnunni og gengið fellt til að bjarga sjávarút- veginum í einhvern stuttan tíma, verður ástandið enn verra. Þá eru þær fórnir sem þegar er búið að færa til að ná niður verðbólgunni, unnar fyrir gýg. Það verður hreinlega að taka á málum af slíkri hörku að við náum að rétta okkur af, þótt það kosti að einhver fyrirtæki fari á hausinn og þótt það kosti tímabundið atvinnu- leysi. Það þýðir ekki lengur að halda þessu þjóðfélagi gangandi á erlendum lánum og gengisfelling- um.“ Framámaður I Alþýðuflokknum var heldur betur ósammála: „Ég er sannfærður um að vaxtakapp- hlaupið verður banabiti ríkisstjórn- arinnar. Það var farið alltof geyst í að ná verðbólgunni niður. Hún var lækkuð með kjaraskerðingu og svo gripið til þess að gefa bönkunum frelsi um vexti. í því peningaleysi sem nú er þýðir það skefjalaust kapphlaup hjá bönkunum um pen- inga sem ekki eru til. Þeir sem eiga peninga fara ekki með þá í banka heldur ávaxta þá eftir öðrum leiðum. Maður sem á einhverja peninga í dag getur allt að tvöfaldað þá á einu ári. Og á meðan lepur umtalsverður hluti þjóðarinn- ar dauðann úr skel. Við stöndum frammi fyrir stór- minnkandi afla, lækkandi heims- markaðsverði og aukinni sam- keppni í útflutningsavinnuvegun- um. Það er ekki búið að stofna nein- ar nýjar atvinnugreinar því Sjálf- stæðisflokkurinn og Framsóknar- flokkurinn skipta sjóðakerfinu á milli sín. Eina björgin er að lækka mjög vexti og fella gengið verulega. Það þýðir þá fimmtíu prósent verð- bólgu, en hvað með það? Ástandið verður ekki verra en það er núna.“ NÝR FLOKKUR? Öllu því sem verið hefur að gerast í þjóðmálum undanfarnar vikur og mánuði hefur að vonum fylgt nokk- ur órói innan flokkanna, þótt eng- inn vilji opinberlega viðurkenna al- varlegar innanflokkserjur. Haft er fyrir satt að sérstaklega sé mikil ólga með krötum og að á þingi flokksins sem framundan er muni fara fram meiriháttar uppgjör. Fleiri en einn af viðmælendum HP hafa talað um að óánægðir menn í Sjálfstæðisflokknum, Al- þýðuflokknum, Framsóknarflokkn- um og Bandalagi jafnaðarmanna kunni jafnvel að stofna eigin flokk. Þeim flokki er þó ekki spáð mikilli framtíð ef hann samanstendur bara af flísum sem klofna úr hinum flokk- unum. Til þess að hann verði ekki bara enn einn marklítill aUkahópur á þingi þurfi meira til og er þá helst talað um að Alþýðuflokkurinn og Bandalag • jafnaðarmanna verði hreinlega lagt niður og öllum liðs- mönnum stefnt í nýja flokkinn. Lík- legt má telja að rótgrónum aiþýðu- flokksmönnum gangi illa að kyngja svo róttækum ráðstöfunum, en AI- þýðuflokkurinn er harla áhrifalítill eins og hann er nú og ekki ómögu- legt að „morgunstjörnum" flokks- ins takist að hafa sitt í gegn. Það er kannski það dapurlegasta við ástandið í dag að það sést engin augljós leið út úr því. Menn eru sam- mála um að ríkisstjórnin hafi ekki staðið sig vel en binda litlar vonir við að betra tæki við þótt hún færi frá. BSRB sendir út atkvæðaseðla: Að öllum líkindum verða svörin neikvæð. 8 HELGARPÓSTURINN

x

Helgarpósturinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.