Helgarpósturinn - 13.09.1984, Síða 15

LISTAP
Dalalíf - ný kvikmynd eftir Þráin Bertelsson:
2500 hænur
Undirstöðuatvinnuvegir þjóðar-
innar eru í rauninni drepfyndnir,
enda þorskur og sauðkind skemmti-
legt léttmeti, eins og kunnugt er. En
ef vera kynni að þeim hrjáðu sál-
um sem standa undir atvinnulífinu
til sjávar og sveita hafi í dagsins
önn láðst að veita eftirtekt broslegu
hliðinni á störfum sínum, þá erþað
út affyrir'sig allt í lagi. Það er bara
hægt að fara í bíó og sjá þar hvað
lífsbaráttan er kátleg - í kvikmynd-
um Þráins Bertelssonar.
í fyrrahaust var frumsýnd kvik-
mynd hans Nýtt líf, þar sem tekin
voru á beinið sjávarútvegur og fisk-
vinnsla, en einkum og sér í lagi það
mannlíf sem getur þrifist í einni ver-
stöð. Ætli ekki sé óþarfi að rifja upp
að myndin hlaut fádæma góðar við-
tökur og aðsókn, ekki síst á sögu-
slóðunum Vestmannaeyjum.
Og ekki er að sökum að spyrja:
röðin er komin að landbúnaðinum.
Da/a/í7heitir nýja kvikmyndin hans
Þráins Bertelssonar — hvað ætti
hún sosum að heita annað? — og
verður væntanlega frumsýnd 30.
september í Nýja bíói í Reykjavík og
í Borgarbíói á Akureyri; athyglis-
vert dekur við landsbyggðina a
tarna...
Á dögunum áttum við dálítið
spjall við Þráin Bertelsson kvik-
myndagerðarmann og báðum hann
að segja okkur frá nýju myndinni.
„Söguþráðurinn er í stuttu máli
sá," sagði Þráinn, „að þeir félagarn-
ir Þór og Danni, kunningjar okkar
úr Nýju lífi, bregða á það ráð að ger-
ast afleysingabændur uppi í Kjós og
hefja þar merkilegar landbúnaðar-
tilraunir, á meðan alvörubændur
eru fjarri góðu gamni. Kumpánarnir
efna til svokallaðrar „Dalalífsviku",
þar sem frústreruðum borgarbúum
gefst kostur á að njóta sveitasæl-
unnar gegn smáræðis þóknun. Auð-
vitað getur þetta fyrirtæki ekki
gengið án þess að til tíðinda dragi;
það er yfrið nóg sem hægt er að
skopast að í landbúnaðinum, og
óhætt að fullyrða að það verður enn
léttara yfir þessari mynd en Nýju
lífi.
Við fórum ekki út í að taka
myndina í stúdíói og fylla það af
kindum og kúm, heldur fengum við
aðstöðu á bænum Neðra-Hálsi í
Kjós, og þar unnum við að tökum
frá því seint í maí fram í júlílok.
Uppistaðan að hópnum sem vann
að gerð Dalalífs starfaði einnig við
Nýtt líf á sínum tíma; þetta er því
orðið samhent og þjálfað lið, og það
hefur að sjálfsögðu mjög mikið að
segja."
Með tvö helstu hlutverkin í Dala-
lífi, þeirra Þórs og Danna, fara sem
fyrr Eggert Þorleifsson og Karl
Agúst Ulfsson. Þriðja stærsta hlut-
verkið er í styrkum höndum Hrafn-
hildar Valbjörnsdóttur, vaxtarrækt-
armeistara; en alls eru hlutverk i
myndinni á milli tuttugu og þrjátíu,
auk um það bil fimm hundruð stat-
ista. Og í fjölmennasta atriðinu
koma fram 2500 hænur! Ásamt
Þráni vann Ari Kristinsson að gerð
handritsins, en framleiðandi kvik-
myndarinnar er Jón Hermannsson.
— En fleira er í deiglunni á bænum
þeim; Þráinn var inntur eftir því.
„Skammdegi er nafnið á mynd
sem gerð var á vegum okkar Jóns
Hermannssonar og verið er að
ganga frá,“ svaraði hann, „ætli hún
verði ekki frumsýnd á viðeigandi
tíma — um eða eftir næstu áramót.
Skammdegi er hreint alls ekki gam-
anmynd, heldur á að vera einhvers
konar sálfræðileg spennumynd,
með dularfullu ívafi. Þetta er sam-
tímamynd og scgusviðið er Vest-
firðir. Átök verða á litlu koti, þar
sem íbúarnir eru að reyna að hokra;
en aðrir aðilar vilja kaupa jörðina
og leggja undir bisness. Eins og ég
sagði er þessi mynd með allt öðru
sniði en hinar tvær; á það raunar
eitt sameiginlegt með þeim að Egg-
,ert Þorleifsson leikur í henni. Kom-
ið hefur á daginn að Eggert er jafn-
vígur á gamanleik og alvöru."
— Gætu útlendingar orðið ginn-
keyptir fyrir þessum myndum?
„Við reynum að halda fast við þá
stefnu að gera myndir út frá íslensk-
Dalalíf: Hrafnhildur
Valbjörnsdóttir
spreytir sig á hlut-
verki bústýru, og á
neðri myndinni
reyna þeir félagar
Þór og Danni aö fá
Búkollu til við sig.
um veruleika og fyrir íslenskan
markað, en ekki fyrst og fremst sem
útflutningsvöru. Auðvitað er ekki
nema gott um það að segja að reynt
sé að búa til myndir með það í huga
að þær geri sig erlendis — en það
hefur ekki tekist ennþá. í svipinn er
ekki meiri eftirspurn eftir íslenskum
myndum en norrænum eða
albönskum; heimurinn bíður ekki
spenntur eftir því að við gerum ein-
hverjar tímamótamyndir.
Þegar ég var að fara út í kvik-
myndagerð hérna var það af því að
égi hélt að þörf væri fyrir íslenskar
myndir á Islandi. Hér hefur hins
vegar alltaf verið nóg framboð af
erlendum kvikmyndum, sem gerð-
ar hafa verið með miklum ágætum
án íslenskrar aðstoðar!"
— En hvað næst?
„Framundan er að halda áfram
að gera kvikmyndir, að þvi tilskildu
vitanlega að einhverjir komi að sjá
þessar tvær, Dalalífag Skammdegi.
Aðsókn á Nýtt líf var mjög góð, en
ég er illa svikinn ef Dalalíf gengur
ekki enn betur, því að hún er fjör-
ugri og gáskafyllri. Ég held að fólk
vilji gjarnan sjá eitthvað annað en
þennan eilífa skandinavíska drunga
— og er það vel,“ sagði Þráinn
Bertelsson kvikmyndagerðarmað-
ur að síðustu. .þ£
Frelsi í leir
Rósa Gísladóttir með
einkasýningu að Kjarvalsstöðum
„Keramikskúlptúr er ef til vill
fremur óþjált orð - en mér dettur
ekkert annað betra í hug til að lýsa
því sem ég er að fást við. Efnið sem
ég nota er eingöngu leir, eins og
venjan er i hefðbundnu keramiki,
hins vegar eru efnistökin allt önn-
ur; hlutirnir mínir teljast engan
veginn til nytjalistar, heldur eru
þetta frjáls form - skúlptúr. “
Þetta sagði ung og hress mynd-
listarkona, Rósa Gísladóttir, þegar
við áttum við hana orðastað á dög-
unum í tilefni af því að á laugardag-
inn kemur, 22. september kl. 14,
opnar hún fyrstu einkasýningu
sína. Sýningin verður í anddyri
Kjarvalsstaða og stendur til 7.
október.
Rósa lauk prófi úr keramikdeild
Myndlistar- og handíðaskóla ís-
lands vorið 1981 og hefur síðan
stundað nám við listaakademíuna
í Munchen í V-Þýskalandi. Hún hef-
ur áður tekið þátt í nokkrum sam-
sýningum, bæði hér heima og eins
úti í Þýskalandi.
- Geturðu sagt mér nánar frá
verkunum sem verða á sýning-
unni, Rósa?
, Annars vegar er um að ræða fimm
stórar súlur, sem eru tveir og hálf-
ur metri á hæð; hver þeirra er sett
saman úr tólf til fimmtán eining-
um. Hins vegar sýni ég allmarga
smærri hluti sem eru settir saman
á svipaðan hátt og súlumar, og
loks er ég með nokkrar veggmynd-
ir.
Form hlutanna er auðvitað frjálst
að því leyti að það lýtur ekki
ströngum reglum neins notagildis;
á hinn bóginn vann ég þessi verk út
frá ákveðnum hugmyndum sem ég
gaf mér fyrirfram - ég lagði til
grundvallar fmmformin: hring, þrí-
hyrning og ferning. Sem kontrast
við þessa formfestu leyfi ég svo
glaðiegum litum að njóta sín.
Verkin á sýningunni em öll unn-
in úti í Múnchen á fimm mánaða
tímabili, frá því í mars fram á mitt
sumar. En þetta súlu-þema mitt
hef ég verið að þróa síðan ég byrj-
aði í akademíunni úti; þar ræður ef
til vill ferðinni löngunin til að vinna
eitthvað risastórt í leir.
Hluta af þessum verkum sýndi
ég á stórri sýningu sem haldin var í
akademíunni í vor, og hlaut reynd-
ar viðurkenningu fyrir. Við vomm
sjö talsins sem fengum þarna pen-
ingaverðlaun, og ennfremur gerir
fyrirtækið sem veitti styrkinn að
skilyrði að hópurinn sýni á veg-
um þess í nóvember."
- Hvernig er að vera í akademí-
unni í Múnchen?
„Það er fínt! í fyrsta lagi er nátt-
úrlega lúxus út af fyrir sig að eiga
þess kost að dveljast erlendis við
nám og fá þannig tækifæri til að
víkka sjóndeildarhringinn. í öðm
lagi er akademían í Múnchen stór
og virt stofnun þar sem stúdentum
er boðið upp á ótal möguleika.
Þangað koma frægir menn frá öll-
um heimshomum, ýmist til að
kenna eða halda námskeið og fyrir-
lestra. Stúdentar hafa frjálsan að-
gang að öllum hugsanlegum verk-
stæðum - ekki aðeins í þeirra eigin
grein. Almennt er hægt að segja að
mikið frjálsræði ríki; það var mjög
athyglisvert fyrir mig að koma til
Múnchen eftir að hafa verið í
ströngum handiðnaði hér heima."
- Þú hefur þá sagt skilið við
handiðnaðinn?
„Ég hef alltaf haft miklar mætur
á fódlegu handverki, og það er í
rauninni ekki minni íþrótt að
renna frambærilegan teketil en
gera skúlptúr sem maður er sáttur
við. En mig hafði alltaf langað til að
spreyta mig á frjálsri listsköpun, og
þóttist koma auga á margvíslega
ónotaða möguleika leirsins. Ég vil
taka fram að mér finnst námið í
Myndlista- og handíðaskóla ís-
lands hafa verið traustur grunnur
til að byggja á.“
- Sum verka þinna eru æði fyrir-
ferðarmikil. Var ekki erfitt að koma
þeim heilum heim?
„Það var reyndar heilmikið mál,
eins og þú getur ímyndað þér.
Mesta fyrirtækið var þó að pakka
þessum brothættu hlutum sóma-
samlega niður, og að því unnu
tveir fílefldir karlmenn í heilan dag
- á meðan þeir svolgruðu einn
kassa af bjór! Þýskir verkamenn
eru voðalega þorstlátir, get ég sagt
þér. Allt fór samt vel að lokum, og
hingað eru verkin komin," sagði
Rósa Gísladóttir myndlistarkona.
-HT
HELGAftÉ'ÓSTURINN T5