Helgarpósturinn - 24.10.1985, Blaðsíða 8

Stjórn hinnar sálugu Framkvæmdastotnunar er ekki til lengur. En hún situr enn við
sama borð í sama húsi nánast óbreytt, en heitir nú stjórn Byggðastofnunar. Bylting í
kerfinu???
Tómas Árnason fyrrum ráðherra og
núverandi Seðlabankastjóri. En
mjög gjarnan tóku þeir sér leyfi frá
störfum við Framkvæmdastofnun,
þegar annasöm verkefni á borð við
ráðherradóm bar að. Þannig var
t.a.m. Tómas í fríi frá Framkvæmda-
stofnun á meðan hann gegndi ráð-
herraembætti í Gunnarsstjórninni.
Þá sat Sverrir í húsinu við Rauðar-
árstíginn en gegndi þingmennsku
að auki. Þegar ráðherradómi
Tómasar lauk, en Sverrir hlaut aftur
á móti ráðherrrastól, þá skiptu þeir
um hlutverk og staði, Tómas fór upp
í Framkvæmdastofnun en Sverrir
niður í stjórnarráð. Síðan gerðist
það að Tómas lét af starfi í árslok
1984 og fór í Seðlabankann og við
tók Gunnlaugur M. Sigmundsson.
Kristinn Zimsen var aftur á móti
settur forstjóri við Framkvæmda-
stofnun þegar og á meðan Sverrir
Hermannsson gegnir ráðherrastörf-
um.
Það má því segja, að óbeint hafi
núverandi menntamálaráðherra
fengið reisupassann í Fram-
kvæmdastofnun um síðustu mánað-
armót.
í stjórn Framkvæmdastofnunar
voru þingmennirnir, Stefán Guö-
mundsson formaður (B), Ólafur Þ.
Þórdarson (B), Eggert Haukdal
varaformaður (D), Olafur G. Einars-
son (D), Halldór Blöndal (D), Geir
Gunnarsson (G) og útgerðarmaður-
inn, Ólafur Björnsson (A). Nú eru
allir þessir menn í stjórn Byggða-
stofnunar, að undanskildum Olafi,
en í hans stað er í hinni ,,nýju“
stjórn, Sigfús Jónsson sveitarstjóri á
Skagaströnd (A).
Framkvæmdasjóður íslands, upp-
vakinn og endurreistur hefur líka
fengið eigin stjórn og þar er stjórn-
arformaður, tilnefndur af forsætis-
ráðherra, Þóröur Fridjónsson efna-
hagsráðunautur ríkisstjórnarinnar.
Seðlabankinn hefur tilnefnt í stjórn-
ina, Tómas Árnason Seðlabanka-
stjóra, sem er auðvitað öllum hnút-
um kunnugur á Rauðarárstígnum
og frá fjármálaráðuneytinu kemur
Höskuldur Jónsson ráðuneytis-
stjóri.
Sú breyting sem orðið hefur á nýja
Framkvæmdasjóðnum frá þeim
gamla, er að allar lánveitingar at-
vinnuvegasjóða urðu til að fara í
gegnum sjóðinn, en hins vegar á
hann að taka lán hér heima eða er-
lendis fyrir fjárfestingarlánasjóði,
sem þess óska. Atvinnuvegasjóð-
unum er nú opin leið til að taka sjálf-
ir lán, án milligöngu Framkvæmda-
sjóðs og álit kunnugra, sem HP
hafði samband við, var að smá-
kóngatilhneigingin hér á landi
myndi fljótt segja til sín, með þeirri
afleiðingu, að fjárfestingalánasjóð-
irnir færu fljótlega á kreik með sina
eigin fjárútvegun og undanskildu
Framkvæmdasjóðinn nýja í því sam-
bandi.
„Hef ekki áhuga"
Þau eru mörg atriðin, sem vekja
athygli i þessari uppstokkun á Rauð-
arárstígnum. En hvernig skyldi
þeim lítast á, mönnunum sem hurfu
af vettvangi um leið og Fram-
kvæmdastofnun leið undir lok sem
slík? Er þungt í fyrrum komissörum,
sem urðu úti í kuldanum? Gunn-
laugur M. Sigmundsson sem naut
stuðnings framsóknarmanna til
starfans, þegar hann tók við af
Tómasi um síðustu áramót, sagði í
samtali við HP, að allir þessir erfið-
Enginn spenningur hjá einkaaóilum um stofnun Þróunarfélagsins:
Lífeyrissjóður verslunarmanna reið á vaðið
með milljón króna hlutafjárkaup
Enn einn anginn sem á að
skjóta rótum í kjölfar þeirra
hræringa sem átt hafa sér stað
í sjóðakerfinu um þessar mund-
ir, er stofnun svonefnds Þróun-
arfélags. Þetta félag, sem for-
svarsmenn ríkisstjórnarinnar
hafa haft uppi stór orð um og
miklar væntingar, var endan-
lega afráðið að stofna, sl. haust
fyrir rúmu ári, þegar Steingrím-
ur Hermannsson og Þorsteinn
Pálsson endurskoðuðu stjórnar-
sáttmáiann. Málið var síðan af-1
greitt frá Alþingi sl. vor og fé-
lagið átti að byrja með pompi
og prakt nú um síðustu mán-
aðamót, einmitt þegar öllu var
snúið við í Framkvæmda-
stofnun. Sú áætlun stóðst þó
ekki. Það vantaði hlutafé. Það
vantaði fjármagn frá einka-
aðilum í atvinnulífinu, sem
ríkisstjórnin hafði vonast til að
fá; fjármagn til þessa þróunar-
félags á móti framlagi hins
opinbera.
Þróunarfélagiö á að verða hluta-
félag, sem á að efla nýsköpun í at-
vinnulífinu og auka fjölbreytni þess.
Er gert ráð fyrir því að félagið láti
gera forkannanir og hagkvæmnisat-
huganir og eigi frumkvæði að stofn-
un nýrra fyrirtækja, útvegi fyrir-
tækjum áhættulán og styrki og
styðji við nýjungar í atvinnulífinu —
nýjungar sem til framfara horfa.
Þróunarfélagið á að byggja á arð-
semissjónarmiðum eins og velflest
hlutafélög önnur. Ríkissjóður hefur
þegar lagt fram 100 milljónir til
þessa félags og með hlutafjárútboði,
sem hófst hinn 28. ágúst sl. var skor-
að á almenning, félög og fyrirtæki
að skrifa sig fyrir hlutafjárloforðum
í þessu Þróunarfélagi. En undirtekt-
ir urðu litlar sem engar.
Stjórnarflokkunum leist ekki á
blikuna, því í fjölmiðlum höfðu báð-
ir formenn stjórnarflokkanna lýst
yfir miklum vonum með tilkomu
hins nýja félags, sem ætti eftir að
lyfta Grettistaki. Það ætti að fara
nýjar leiðir, ótroðnar slóðir í sókn
atvinnulífsins. En einhverra hluta
vegna var áhugi einkageirans í at-
vinnulífinu enginn.
Ekki skal fjölyrt um ástæður
áhugaleysis aðila atvinnulífsins til
þessa féíags, en þeir Davíð Scheving
Thorsteinsson Svalaforstjóri m.m.
og Víglundur Þorsteinsson forystu-
maður íslenskra iðnrekenda hafa
báðir lýst yfir vantrú sinni á stofnun
Þróunarfélags.
En um síðustu mánaðamót var
ákveðið af hálfu ríkisstjórnarinnar
að framlengja frestinn til að skrifa
8 HELGARPÓSTURINN
sig fyrir hlutum í félaginu og stend-
ur sá frestur fram til mánaðamót-
anna október/nóvember.
Helmingaskiptareglan
Nokkrir viðmælendur HP fullyrtu
að Þróunarfélagið hefði samkvæmt
ósk framsóknarmanna m.a. átt að
nota til að jafna þann embættahalla
sem kominn var á hjá stjórnarflokk-
unum, þegar Sjálfstæðisflokkurinn
fékk forstjórastól í Byggðastofnun
en framsókn aðeins varaforstjóra.
Óskaði framsókn eftir því að Gunn-
laugur M. Sigmundsson fengi for-
stjórastól í Þróunarfélaginu, enda
hafði Gunnlaugur ásamt fleirum
unnið að undirbúningi fyrir stofnun
félagsins. Samkvæmt sömu heimild-
um Helgarpóstsins munu sjálfstæð-
ismenn hafa neitað þessari málaleit-
an og lagt á það áherslu, að þetta fé-
lag yrði hlutafélag með stjórn skip-
aðri samkvæmt hlutafjáreign, þar
sem hið opinbera yrði í minnihluta,
en einkageirinn í meirihluta.
HP sþurði Gunnlaug M. Sig-
mundsson hvort hann myndi taka
við forstjórastöðu í Þróunarfélag-
inu, þegar og ef það kæmist á topp-
inn. Hann sagði: „Það getur enginn
sagt í dag. Þróunarfélagið er hluta-
félag, sem enginn veit í dag hverjir
munu eiga. Það kemur ekki í ljós
fyrr en í lok októbermánaðar."
Gunnlaugur hins vegar, ásamt
Baldri Gudlaugssyni lögfræðingi og
Helgu Jónsdóttur aðstoðarmanni
forsætisráðherra, hafa undirbúning
að stofnun þessa félags á sinni
hendi. Hvorki Gunnlaugur né Helga
vildu svara því hvernig hlutafjár-
söfnun gengi meðal aðila í atvinnu-
lífinu. Þau sögðu undirbúningsaðila
hafa þann hátt á, að talast vkki við
á meðan söfnun stæði yfir, þannig
að enginn einn aðili hefði heildar-
sýn yfir stöðu mála.
Hlutafé í Þróunarfélaginu á að
vera minnst 200 milljónir. Eins og
áður sagði hefur ríkið þegar skrifað
sig fyrir 100 milljónum og aðstand-
endur félagsins vonast eftir minnst
100 milljónum frá einkaaðilum í at-
vinnurekstri. Ef það tekst ekki, þá er
heimild fyrir um það, að ríkið geti
hækkað sinn hlut. Hins vegar skal
það ekki gerast nema það vanti upp
á hinar tilskildu 200 milljónir króna.
Helga Jónsdóttir aðstoðarráð-
herra sagði að gengið væri út frá
meirihlutastjórnarnaðild einka-
geirans í þessu félagi, þótt ekki væri
hægt að fullyrða neitt um það að
svo stöddu. Það færi eftir niðurstöð-
um hlutafjársöfnunarinnar. Ef
einkaaðilar færu yfir 100 milljón
króna markið, þá væri hið opinbera
augljóslega í minnihluta, en ef ekki,
þá væri það ríkisstjórnarákvörðun
hvernig með málið yrði farið; hvort
yfirleitt í félagið yrði stofnað.
Gunnlaugur Sigmundsson og
Helga Jónsdóttir voru að því spurð
hvort þau væru í beinni hlutabréfa-
söfnun í atvinnulífinu á vegum ríkis-
sjóðs. Þau kváðu svo ekki vera. „Ég
er ekki í neinni söfnun," sagði Helga
og Gunnlaugur sagðist ekki hafa
rætt um það við nokkurn mann að
fyrra bragði, að hann legði í þetta fé.
Allt á fullu bakvið tjöldin
Áreiðanlegar heimildir Helgar-
póstsins, sem enginn viðmælandi
blaðsins neitaði, herma að stjórnar-
flokkarnir séu hvor um sig á fullu í
atvinnulífinu og hvetji þar sína
skjólstæðinga til að kaupa hluta í
þessu félagi. Mun stjórnarflokkun-
um ganga tvennt til í því sambandi:
í fyrsta lagi að tryggja að þetta félag
verði að veruleika, eins og ríkis-
stjórnin hefur lofað og í annan stað
hafa Framsókn og Sjálfstæðisflokk-
ur áhuga á því að ráða í stjórn þessa
félags.
Menn eins og Valur Valsson
bankastjóri Iðnaðarbankans fyrir
hönd Sjálfstæðisflokksins og-
Þorsteinn Ólafsson framkvæmda-
stjóri SÍS fyrir Framsóknarflokkinn
voru m.a. nefndir til sögunnar sem
nokkrir af þeim er væru á ferðinni
úti í atvinnulífinu og prédikuðu
nauðsyn þess að fyrirtæki og stofn-
anir legðu til fjármagn í Þróunarfé-
lagið.
Bæði Valur og Þorsteinn neituðu
því í samtölum við HP, að þeir væru
á fullu við ofangreinda iðju.
Talið er mjög sennilegt að það ná-
ist að fá aðila úr atvinnulífinu til að
leggja þessu væntanlega félagi 100
milljónir í stofnfé. Heyrst hefur að
Sambandið íhugi 35 milljón króna
framlag og þar af leiðandi einn
stjórnarmann. Heyrst hefur og að
bankar og tryggingafélög hyggist
leggja fjármagn til félagsins, en í
samþykktum fyrir félagið, er þess-
Valur Valsson hjá Iðnaðarbankanum og Þorsteinn Ólafsson hjá SlS unnu að undir-
búningi fyrir stofnun Þróunarfélagsins, en þeir neita staðhæfingum þess efnis, að þeir
séu á fullu ( einkageira atvinnulífsins við að fala fjármagn til félagsins.
Helga Jónsdóttir segir rlkisstjórnina
verða að endurmeta stöðuna ef tilskilið
hlutafjármagn fáist ekki hjá einkaaðilum.
Guðmundur H. Garðarson telur ekki
óeðlilegt að lífeyrissjóðir láti til sín taka I
atvinnulífinu og bindur vonir við Þróunar-
félagið
um aðilum veitt undanþága til
hlutafjárkaupa í Þróunarfélaginu,
þótt þeim séu óheimil slík kaup að
öðru leyti, enn sem komið er. Og
Gunnlaugur Sigmundsson sagði að-
spurður að hann hefði um það heyrt
að ýmsar hálfopinberar stofnanir á
borð við lífeyrissjóði, banka og
tryggingafélög hygðust vera með.
„En þetta eru bara vangaveltur sem
ég heyri frá fólki úti í bæ,“ sagði
hann.
Verslunarmannafélagið
með 20 milljónir
En það er nánast borðliggjandi að
lífeyrissjóður Verslunarmanna verð-
ur með í Þróunarfélaginu.
Guömundur H. Gardarson formað-
ur sjóðsins staðfesti í samtali við
Helgarpóstinn, að á síðasta stjórnar-
fundi lífeyrissjóðsins hefði verið
samþykkt heimild til allt að 20
milljón króna hlutabréfakaupa í
Þróunarfélaginu. Og hvers vegna líf-
eyrissjóður stéttarfélags? „Vlð lítum
þannig á, að þetta félag eigi eftir að
marka spor í framfaraátt og muni
gefa ungu fólki tækifæri á því að
spreyta sig á nýjum verkefnum. í
okkar stéttarfélagi er margt ungt
fólk og okkur hefur sýnst að mark-
mið og tilgangur Þróunarfélagsins
liggi m.a. í því að hleypa í fram-
kvæmd nýjum og dirfskufullum
hugmyndum, sem ungt fólk stendur
oft að baki.“
— En þið hafid ekki áhyggjur af
því, ad Þróunarfélagid hyggst leggja
fé til áhœttureksturs?
„Hvað er ekki áhætta á íslandi?"
sagði Guðmundur H. Garðarson.
„Ef menn hefðu aldrei lagt í neina
áhættu, þá hefðum við íslendingar
sennilega aldrei farið á sjó. Við er-
um ekki að tefla í neina tvísýnu.
Höfuðstóll sjóðsins er á fjórðu millj-
ón króna og allar heimildir og regl-
ur eru fyrir þessu í sjóðnum."
Guðmundur H. Garðarson var um
það spurður hvort hann og þeir hjá
Verslunarmmönnum hefðu orðið
fyrir þrýstingi frá fulltrúum ríkis-
stjórnarinnar varðandi kaup á þess-
um hlutabréfum. Hann sagði svo
ekki hafa verið, en vafalaust hefði
þurft að auka kynninguna á þessu
frá því sem verið hefði, þegar hug-
myndin var fyrst sett á flot. „Ég tel
það jákvætt að félag af þessu tagi,
þar sem meirihlutaaðild er frá hendi
atvinnulífsins, en ríkið er í minni-
hluta, komist á laggirnar og ég trúi
ekki öðru en aðilar í atvinnulífinu
ljái þessu lið. Hvað varðar framlag
lífeyrissjóðs, þá skal það játast að
það er fátítt að slíkt gerist hér á
landi, en ég vek á því athygli að víða
erlendis er málum þannig háttað að
lífeyrissjóðir taki þátt í rekstri fyrir-
tækja, bæði með lánum og hluta-