Helgarpósturinn - 19.06.1986, Qupperneq 24

Góða ferð með Guðmundi
Guðmundur Thoroddsen myndlistarmaður opnar sýningu á verkum
sínum í Nýlistasafninu.
,,Það er allt I paník, ég á eftir ad
gera allt nema ad mála myndirnar"
sagdi Guðmundur Thoroddsen
myndlistarmaöur og hneggjaði hóg-
uœrlega eda m.ö.o. hló, er hann leit
uið á HP. Hann opnar föstudags-
kvöldiö 20. júní sýningu á verkum
sínum í Nýlistasafninu við Vatnsstíg.
Þetta er fimmta einkasýning Guö-
mundar á íslandi en hann hefur
dvalid og numid myndlist lengi er-
lendis,allt of lengi að eigin sögn; í
Danmörku, Hollandi og nú síðast í
sjálfri Parísarborg.
Guðmundur sýnir grafíkmyndir,
akrýlmálverk og teikningar sem
hann hefur unnið á siðastliðnum
þremur árum.
„Já, það er alltaf verið að reyna að
spyrja mig hvernig ég máli, en mér
er meinilla við alla fílósófíu og er
hættur að gefa nokkrar yfirlýsing-
ar,“ sagði listamaðurinn. „Samt fyll-
ist ég stundum heilagri reiði og læt
þá einhverja vitleysu út úr mér sem
auðvitað er tómt bull. Eg hef nefni-
lega aldrei getað hugsað lógískt."
Svo hló hann svona ofboðslega, og
bætti síðan við alvörugefinn: „Og
svo er ég gripinn og það sem ég segi
hrakið, en það er líka mjög hollt. Og
þess vegna læt ég sömu vitleysuna
aldrei oftar en tvisvar út úr mér. En
jú, málverkin mín eru fígúratív og
kannski svolítið klassísk og ég býst
TÓNLIST
Jafnvœgi gamalla og nýrra aöferöa
eftir Karólínu Eiríksdóttur
Yngsta kynslóð islenskra tónskálda var í
sviðsljósinu í Norræna húsinu í síðustu viku,
þegar Guðni Franzson klarinettleikari og
Ulrika Davidsson píanóleikari léku sjö verk
eftir ung íslensk tónskáld. Fimm verkanna
voru frumflutt. Þetta munu vera fyrstu tón-
leikar Guðna hér síðan hann útskrifaðist úr
Tónlistarskólanum fyrir tveimur árum og
kvaddi hann sér svo sannarlega hljóðs með
miklum myndarbrag. Tónskáldin sjö eru flest
enn í framhaldsnámi eða á leiðinni í fram-
haldsnám.
Fyrsta verkið á tónleikunum var Flug fyrir
einleiksklarinett eftir Hákon Leifsson. Verk-
ið lýsir því, hvernig fugl hefur sig til flugs,
flýgur um og hverfur síðan. Þessi hugmynd
var mjög skýrt útfærð og á myndrænan hátt,
verkið þróaðist úr engu, varð eitthvað og
hvarf að síðustu út í buskann.
Sporðdrekadans eftir Kjartan Ólafsson á það
sameiginlegt með verki Hákonar að sækja
hugmyndir til einhvers annars en tónlistar, í
þessu tilfelli átti verkið að lýsa skapgerð
manneskju, sem er í sporðdrekamerkinu. Ef
dæma má af verkinu, þá eru talsveröar öfgar
ríkjandi í sporðdrekum; stundum var þessi
sporðdreki árásargjarn, svo skyndilega blíð-
ur og góður, svo var eins og hann væri hálf-
ruglaður og liði ekkert vel, en þá varð hann
bara reiður aftur. Burtséð frá þessu þá stend-
ur verkið alveg fyrir sinu án útskýringa, það
minnir svolítið á nýja málverkið í myndlist-
inni, höfundur blandar saman gömlu og nýju
tónmáli og aðferðum. Skemmtilegt og frum-
legt verk.
Næst kom verk eftir Guðna Franzson sjálf-
an, Sónatína, en Guðni hefur fengist talsvert
við tónsmíðar jafnframt klarinettleiknum.
Tónskáld almennt ættu sennilega að láta sér
þetta verk að kenningu verða, því það lýsir
áreiðanlega innstu ósk margra hljóðfæra-
leikara um að fá bara að spila fallega músík,
áreynslulausa og lausa við þetta metnaðar-
fulla tæknibrellubrölt tónskálda. Verkið er
hógværðin uppmáluð, fallega unnið samtal
milli hljóðfæranna tveggja.
Músík fyrir klarinett eftir Hróðmar I. Sigur-
björnsson var næstelsta verkið á tónleikun-
um, samið 1984. Eins og í verki Kjartans
blandast þarna saman gamalt og nýtt þó á
annan hátt sé; formið og uppbygging eru að
mörgu leyti hefðbundin, en tónmálið ekki,
því að verkið byggir á míkrótónum, þ.e.a.s.
áttundinni er skipt í smæstu eindir. Þarna
má heyra fagmannleg og sannfærandi
vinnubrögð.
í Smámyndum Hauks Tómassonar svífur
andi Antons Weberns yfir vötnum. Þetta eru
samþjappaðar, efnismiklar smámyndir, sem
hver um sig er mjög heilsteypt smíð með
sterkan svip. Svo ég haldi áfram að tala um
aðrar listgreinar þá fannst mér þetta verk í
góðu samræmi við fallega sýningu Thors Vil-
hjálmssonar og Arnar Þorsteinssonar, sem
gaf að líta í anddyri Norræna hússins þetta
kvöld.
Slúðurdálkur Lárusar H. Grímssonar er
enn eitt verkið á þessum tónleikum, sem
sækir innblástur í annað en tónlist. Verkið
minnir um margt á Sporðdrekadans, þ.e.
snögg umskipti á skapbrigðum. í Slúður-
dálki er lýst hinum mismunandi aðferðum
slúðurberans við að koma slúðrinu áleiðis,-
ýmist notar hann ísmeygilega lævísi eða
bara hreina frekju. Lárus nýtir sérlega vel
vítt blæbrigðaróf klarinettsins.
Verk fyrir klarinett eftir Hilmar Þórðarson
var samið 1983 og var því elsta verk kvölds-
ins. Það byggir annars vegar á hljóðblokkum
eða hljóðgusum, sem skiptir snöggt um, og
lagrænum miðkafla hins vegar. Rithátturinn
gefur hljóðfæraleikurunum nokkuð frjálsar
hendur í gusuköflunum og í þetta skipti
lögðu flytjendur áherslu á kómískari hliðar
verksins. Þetta var skemmtilegur enda-
punktur á skemmtilega tónleika.
Guðni Franzson hefur yfir að ráða góðri
tækni og leikur hans er hugmyndaríkur og
músíkalskur, hann er fundvís á blæbrigði og
leiðir til að túlka ólík verk og gefa hverju um
sig sterk eigin einkenni. Samleikur hans og
Ulriku var í alla staði lifandi og sýndi innlifun
og skilning á viðfangsefnum.
Eftir svona tónleika, þar sem tónlist einnar
kynslóðar er borin fyrir áheyrendur á silfur-
fati, finnst manni tilhlýðilegt að draga ein-
hverja heildarályktun af því sem heyrt var.
Verkin eru ólík, persónuleg einkenni ólíkra
höfunda koma sterkt fram í hverju þeirra. Þó
má merkja ýmislegt sameiginlegt, t.d. snögg
umskipti milli hugmynda, eins konar kassa-
uppbyggingu, hjá Kjartani, Lárusi og Hilm-
ari, ljóðrænan biæ í verkum Hákonar og
Guðna, hefðbundna uppbyggingu þeirra Há-
konar, Guðna og Hróðmars og ákafann í
verkum Hróðmars, Lárusar og Hilmars.
Haukur Tómasson er dálítið sér á báti með
samþjöppuðu karakterstykkin sín. Það sem
er einkum sameiginlegt öllum verkunum, er
hversu skýrt mótaðar hugmyndir liggja þeim
að baki og hversu laus þau eru við tilgerð og
sýndarmennsku, hugmyndir eru fagmann-
lega settar fram og öll vinnubrögð bera vott
um kunnáttu. Það er eins og jafnvægi hafi
fundist milli gamalla hefða og nýrra aðferða
og tilrauna. Allt sprettur eðlilega og
áreynslulaust fram. Þá er bara spurningin
hvort einhverjir sakni átakanna, en það er
allavega engu að kvíða um framtíð islenskr-
ar tónlistar.
POPP
*
A brandarakonsert meö Shadows
Loksins kom að því að eitthvað verulega
bitastætt rak á fjörur þeirra sem helst vilja
enga nýrri hljómlist heyra en tuttugu ára.
Broadwaybændur hafa verið ótrúlega dug-
legir við að flytja inn listamenn sem skört-
uðu sínu fegursta um miðjan sjöunda áratug-
inn. Og sú fegurð er í býsna mörgum tilvik-
um farin að fölna ískyggilega núna. En
hljómsveitin Shadows er allt annað kalíbet
en það sem áður hefur verið flutt inn (Fats
Domino er vitaskuld undanskilinn, enda
einni kynslóð á undan hinum á stjörnu-
himninum). Erida eru Skuggarnir gömlu enn
i fullu fjöri, selja plötur sínar enn í stórum
upplögum, leika í meðalstórum hljómleika-
sölum víða um heim — og verðskulda það
fyllilega.
Shadows héldu hér sex konserta frá
fimmtudeginum 12. júní til og með sautj-
ánda. Þegar þetta er skrifað er ekki vitað um
aðsókn á síðustu tvo tónleikana en hún var
mjög góð á fjóra þá fyrstu. Til þess að showið
mætti heppnast sem best komu hingað til
lands hljóð- og ljósamenn löngu á undan
stjörnunum sjálfum og umturnuðu öllum
kerfum í Broadway svo að tónlistin mætti
berast sem best og tærust í ystu kima diskó-
teksins og að hljóðfæraleikararnir sæjust í
réttu ljósi.
Enda voru tónleikar Shadows tæknilega
séð vel heppnaðir. Hljómburður hefur ekki í
annan tíma verið betri í Broadway og sviðs-
lýsingin var sú fagmannlegasta sem ég hef
séð hér á landi til þessa. Hvert smáatriði var
úthugsað, tímasetningar ljósamannanna
kórréttar, réttir litir við blæbrigði tónlistar-
innar. Sem sagt enginn sofandabragur á
tækniliði hljómsveitarinnar.
Ég get á þessari stundu ekki almennilega
gert það upp við mig hvort tónleikar
Shadows í Broadway hefðu staðið eða fallið
ef þessa þrautþjálfaða tækniliðs hefði ekki
notið við. Hefðu þeir verið jafn brjóstum-
kennanlegir og sumar aðrar ,,stjörnur“ sjö-
unda áratugarins sem hafa tekið fyrir okkur
lagið að undanförnu? Tæpast. En víst hafði
ytri umbúnaður sitt að segja til að gera
kvöldið með Shadows í Broadway skemmti-
legt. Og vissulega kom þar ýmislegt á óvart.
Til dæmis var Hank Marvin gítarleikari ekki
maður kvöldsins í mínum huga heldur Brian
Bennett trommuleikari. Á plötum Shadows
ber sjaldnast neitt á Bennett. Á hljómleikum
á hann stærstan þátt í að lyfta tónlist hljóm-
sveitarinnar vel upp fyrir meðalmennskuna.
Vissulega er Hank Marvin afar sérstæður git-
arleikari og á sitt eigið sánd en tæknilega séð
er hann enginn snillingur frekar en Bruce
Welch og aðstoðarhljóðfæraleikararnir tveir
sem leika með Shadows á hljómleikum.
Fyrir utan afbragðs trommuleik Bennets,
góðan hljóm og smekklega lýsingu var það
enn eitt sem hélt uppi tónleikum Shadows;
kímnigáfa Marvins og Welch. Sér í lagi var sá
síðarnefndi orðheppinn með afbrigðum og
fundvís á að gera sér mat úr veðrinu hér á
landi, aðstæðum í Broadway og drukknum
tónleikagestum sem nokkrir voru ósparir á
framíköll. Brandarar Marvins voru meiri ut-
anbókarlærdómur. Hann hafði meira að
segja notað þá marga í sjónvarpsþætti sem
sýndur var hér einhvern tíma á síðasta ári.
Prógramm Shadows er skynsamleg blanda
gamalla laga og nýrra. Þau gömlu fengu mun
betri viðtökur en þau nýrri, sér í lagi þó
Atlantis, Wonderful Land og Apache. Áheyr-
endur voru þó prýðilega með á nótunum er
Shadows léku Cavatinuna úr Deer Hunter og
Don’t Cry For Me Argentina úr Evitu svo að
dæmi séu tekin. I heildina séð fengu
Shadows ágætar viðtökur og þær verðskuld-
aðar. Sviðsframkoman var dásamlega hall-
ærisleg á köflum. Shadowssporin marg-
frægu voru stigin, gítarleikararnir sveifluðu
hljóðfærum sínum í takt og hneigðu sig djúpt
á eftir hverju lagi að launum fyrir gott klapp
áheyrenda. Einna mesta athygli og hlátur
vakti þó Cliff Hall hljómborðsleikari i laginu
Hang’em High. Þá gerði hann sér litið fyrir
og stóð á höndum á hljómborðinu og hélt
samt áfram að spila! Geri aðrir betur.
Ef einhvers staðar mátti finna meinbug á
hljómleikum Shadows þá var það þegar
Bruce Welch og Hank Marvin tóku upp á
þeim andskota að syngja. Þeir sungu saman
lögin Livin’Doll og Wonderful World eftir
Sam Cooke og hefðu betur látið það ógert. í
sjónvarpsþættinum sem drepið var á hér að
framan kom í ljós að Welch og Marvin geta
ágætlega raddað með aðalsöngvara, til
dæmis Cliff Richard. Sem aðalsöngvarar eru
þeir hins vegar kolómögulegir — vart sveita-
ballsfærir.
Hljómsveitin Shadows er búin að vera að
síðan í lok sjötta áratugarins. Þremenning-
arnir hafa staðið af sér alla tískustrauma og
eiga miklu fylgi að fagna enn þann dag í dag
víða um heim. Þeir halda enn stefnunni sem
þeir mörkuðu sér í upphafi: að flytja létt og
melódískt ósungið popp. Það gera þeir með
stæl. Og eiginlega meiri stæl en maður átti
fyrirfram von á, samanber hrósyrðaflaum-
inn um Brian Bennett hér að framan. Og þó
að ég hafi ekki gert mikið úr gítarleik Hank
Marvins þá er það vafalaust hinn sérstæði
stíll hans sem er lykillinn að velgengni
hljómsveitarinnar.
Það var gaman að fá hljómsveitina
Shadows í heimsókn og hún var góður gest-
ur eins og sagt er í rabbþáttunum í útvarp-
inu.
24 HELGARPÖSTURINN