Helgarpósturinn - 31.07.1986, Síða 24

SKÁK
Hvaða
eftir Guðmund Arnlaugsson
hæfileikum þarf taflmeistari að vera búinn?
í síðasta þætti minntist ég á
kappana Karpov og Kasparov sem
nú eru rétt byrjaðir að reyna með
sér í keppni um heimsmeistaratit-
ilinn í London, og þá undarlegu til-
viljun — ef það er þá tilviljun — að
þeir skuli bera langt af öllum öðr-
um skáksnillingum í heimi um
þessar mundir, en vera sjálfir svo
jafnir að þar kemst ekki hnífurinn
á milli — og jafnframt svo ólíkir í
taflmennsku sinni og viðhorfi til
skákarinnar að undrum sætir.
Þetta leiðir hugann að gamalli
spurningu sem þó er alltaf ný:
Hvaða munur er það á skapgerð
og gáfnafari sem veldur því að
menn komast mislangt í þessari
íþrótt, þótt þeir leggi sig fram af
öllum sínum mætti og allri orku?
Svo skemmtilega vill til að Hall-
dór Laxness leikur sér að þessari
spurningu í Skáldatíma, í kafla
þar sem hann rekur minningar um
vin sinn Erlend í Unuhúsi. Eins
og flestum sem þessar línur lesa
mun kunnugt, bar Erlendur öðr-
um mönnum meira skynbragð á
list, jafnt á bókmenntir og tónlist
sem myndlist. En hann var einnig
afbragðs skákmaður og hafði mik-
inn áhuga á þeirri íþrótt. Ég hitti
Erlend ekki oft og talaði enn
minna við hann, en minnisstæð-
astur er hann mér eina nótt fyrir
um það bil fjörutíu árum, að
minnsta kosti var styrjöldinni ný-
lokið. íslendingar tefldu símskák
við Færeyinga, þetta voru tvær
eða þrjár samráðaskákir að mig
minnir og íslensku keppendurnir
voru í Listamannaskálanum við
Austurvöll. Færeyingarnir heima í
Þórshöfn, og leikirnir sendir sím-
leiðis á milli.
Ég hafði verið beðinn að sýna
skákirnar á veggtöflum og spjalla
um þær jafnharðan og þær voru
tefldar, fyrir þá áhorfendur sem
þarna voru. Ég vissi að stundum
mundu verða nokkur hlé þar sem
fátt gerðist markvert, þegar tefl-
endur sökktu sér djúpt í hugsanir
sínar, og hafði búið mig undir með
skákþrautir til að sýna áhorfend-
um og láta þá glíma við meðan
beðið var eftir leikjum. Þetta var
nýlunda þá og menn höfðu gaman
af. Greinilega man ég eftir Erlendi
er sat á fremsta bekk, og ég sé
hann enn fyrir mér, einkum augun
sem Ijómuðu svo þegar hann sá
fléttu sem honum þótti falleg, að
ég gleymi því seint.
En nú langar mig að vitna í Hall-
dór Laxness, næstu línur eru tekn-
ar úr kaflanum „Sonur Guð-
mundar í Apótekinu og aðrir
menn“ í Skáldatíma: „eftilvill
lýsti fátt betur fjölhliða gáfnafari
hans en afskifti sem hann hafði af
skák frá bernsku og alltaf meðan
hann lifði. Á tímabili var hann all-
ur á kafi í skák og ekki aðeins sem
lærður taflfræðingur, heldur tók
hann daglega þátt í tafliðkunum
með mönnum sem sérhæfðu
þessa íþrótt; félagar hans töldu að
hann ætti heima á alþjóðavett-
vángi sem skákmaður.
Þeir sem hafa kynnt sér sálar-
fræði skákmanna vita best að til
þess að ná árángri í þessari undur-
samlegu íþrótt útheimtist heil og
víðtæk samstaða af flestum al-
mennum sálargáfum. Fyrir utan
grundvallaða þekkingu á sjálfri
greininni verður taflmaðurinn að
hafa athyglisgáfu yfirlit ímyndun-
arafl samteingingarhæfileika,
hugareinbeitingu sem steingir af-
gánginn af veröldinni úti, ró
dirfsku og takmarkalausa þrætu-
gáfu (dialektík) auk anda leiksins
sem er grundvöllurinn að öllu
saman; alla þessa hæfileika hafði
Erlendur betur útilátna en flestir
ef ekki allir menn sem eg hef
kynst. Þegar fram liðu stundir
fanst honum hann eyða í skákina
of miklum tíma, einkum þar sem
aldrei hafði fyrir honum vakað að
gera sér íþrótt þessa að höfuð-
verkefni og allra síst á alþjóðavett-
vángi sem þó hefði legið beinast
við. En þó hann legði sjálfur niður
tafl las hann skákbókmentir áfram
og hafði ævinlega gætur á öllum
taflafrekum í heiminum."
Mér sýnist vel við hæfi að Ijúka
þættinum á fléttu úr tefldu tafli,
það hefði verið gaman að geta
sýnt Erlendi í Unuhúsi hana:
Liðsafli er jafn og peð hvíts á
drottningararmi í nokkurri hættu.
En hitt vegur meira að svartur
liggur undir þungum þrýstingi
kóngsmegin. Drottningin er bund-
in við að valda g7 og He8 þarf að
valda Hc8.
Hins vegar fer því fjarri að taflið
tefli sig sjálft, við 1. De6 á svartur
vörnina Dd8 og við 1. Hff7 á hann
Rd6.
Engu að síður getur fléttan
naumast verð langt undan, og
hvítur fann hana:
1. Rf6! Dxg4 2. Rxe8l!
Það er þessi millileikur sem ræð-
ur úrslitum! Svartur hefur ekki
tíma til að bjarga drottningunni
vegna mátsins í borði, hann tapar
því hrók.
SPILAÞRAUT
♦ Á-7-3
8-2
O K-10-8-4-3
+ 9-6-3
♦ K-D-5
^ Á-K-G-10
O D-9
+ Á-G-5-2
Sagnir:
suður vestur norður austur
2 grönd pass 3 grönd pass
pass pass
Vestur lætur spaða tíuna, sem
tekin er með kóng suðurs. Hvern-
ig er spilaáætlun ykkar?
Vangaveltur:
Við eigum sex toppslagi og spil-
ið er unnið ef við nælum okkur í
þrjá tígulslagi. Reyndar nægir að
fá tvo tígulslagi ef við fáum einn
aukaslag í hjarta. Einnig nægir
okkur einn tígulslagur ef hægt er
að fá fjóra hjartaslagi.
En hvernig er ákjósanlegast að
spila?
Lausn á bls. 10.
LAUSN Á KROSSGÁTU
G • L. . ö H s
ö L. • V Æ N T / t-J G V P fí R T u R
R £ K fí H '0 L fí R /V fí R 'fí R N fí
V 1 R l< U R • fí R fí 'fí L fí R 'fí S T
s L fí S fí Ð fí R S fí L T r i s K u R . fí fí
R '/ f fí S fí T fí fí L £ / R • fí K T ft R N
r T u fí \ fí /V fí fV fí S £ / R fí F Ú L ft
u fí V 4 ö R • m 'h T /< / Ð R /£ T / N •
Æ /? fí Ú T S fí u m P Ú r fí H fí r fí R . r
• ú T U m G L U <S G ft R N B R o s ft
• 5 L 'o 13 L ■ G fí T fí N Z? ft 2) fí . L fí G
A F m rt L i £> S fí L - G / L s ~T £ L u R
6 fí u R • R fí m ft R 'O m ft • L ö 3 r 0 N ft
l | \r
PLfíTft SKftR TRfíÐkR FÆDft L£/>1ur £L5KR RÖDd 'l' fugl. HE/DUR GfíNGPL- T/L- 5>ölU LOflftÐ/ GLJfl LftUSftR Ó6N H/mr/R ‘ VBRft
SflmHL.
K/ND LfíRÐi
^ IftftK HLUTfllifl ftÐS/HS K/Sft /
y?. ÞvfíGfí 'DN/EÐ/ HEILL. HZJliu kykrð KPNft 'Duft
VfífíP/ S/VfíWÞ V£/p/ 'ftÐUR HLJÓÐ F/LR/ Þurrkub v’/hber
KfíSTf/F Holh þOFPftfíl Tó,v/V BÉLjflK/ TrrkrR
~þrykk FYKí? '/ , fíHPlNU
£RF/Í 'OGíLFA T/'nD/
1BL//SW SflrfiSi.
l Sæí- öÆr/ /IJKÐU Lftufí
5 KK K - UR F/.ÐUR F£Ð A
f HVfíÐ flGN/R GUTí. V/£> FlSKflf? • 1 AVÆZV Dratt A5T /ftop- fíNDl
FIK6LIR GLRlR ÚRIÐ VfíT/Vfl GRÓÐUR KLfíKfl BftúN þ£F~/
SOflG KfLPftN
BfíRfí 5 - Bol/ SKflP RftU/vJ HNÖTr UR
KfíUN SKi'tur JfíftV V/NNU TÆK! L'/T/l. PLRtVTft HV/Ðfl
vi r STolr JL/YlF/ -pfl
FjftLLS TnTOfíR £l~D S TY£~D/ VflGéft GREin >R Gfló)Ð Lft/rp
keyrð/ HfETTfl
Sj'o WfuT ,ft R MftLm UR Us/i>;n StöVu m'ftrtufc ' •
*■> VftflÐ hbtri . /ÐK Púkft * ►
24 HELGARPÓSTURINN