Helgarpósturinn - 02.10.1986, Blaðsíða 15

sömu þægindi og við flest hinna
leyfum okkur.
Grasnytin hefur aðallega verið
sauðfjárrækt og félagsbúið verið
með um 120 fjár. Jóhannes hefur að
mestu séð um þennan hefðbundna
búskap en Eysteinn hlunnindabú-
skapinn. Selveiðar og dúntekju á
sumrin, hreinsun dúnsins og skinna-
verkun síðsumars og fram eftir
vetri.
Alls eru um fjögur þúsund kollur í
Skáleyjalöndum og mikil vinna að
hirða allan þann dún. Skepnuhald
er engan veginn létt í Skáleyjum.
Sauðfé er flutt í land yfir sumartím-
ann í beitiland í Kollafirði í Gufu-
dalssveit. Ekki þó allt, því í hverri
eyju hafa þeir bræður tvær til þrjár
ær svo hefta megi útbreiðslu hvann-
arinnar. „Ef hvönnin er ekki bitin þá
nær hún sér upp og drepur allan
annan gróður," og viðmælanda okk-
ar er síður en svo vel við þetta ill-
gresi.
A vetrum gengur fé svo í úteyjum,
fram í janúar og lengur þegar snjó-
létt er. Var fram í mars síðastliðinn
vetur og hefði getað verið enn leng-
ur. Þann tíma sem við stöldrum við
er farið á bát til mjalta kvölds og
morgna. Það heitir þó að þær séu í
heimalöndum en um stórstraumana
verður ófært út til þeirra, aðra hvora
viku. Tún eru ekki mikil, telja
6 hektara, sumstaðar harðlend,
jarðgrunn og holótt, grasgefin þó og
taðan því þurrkfrek.
Þangskurður fyrir Þörungaverk-
smiðjuna á Reykhólum er drjúg
vinna sumarmánuðina,og til aðstoð-
ar við það verk er ráðinn vinnumað-
ur til heimilisins. Spottákorn frá
bænum grillir í sláttuprammann,
nokkurskonar skip með sláttuvél
sem verksmiðjan á og leigir bænd-
um.
„Þessi verksmiðja verður að
starfa áfram og hlýtur að geta það.
Það hefur sýnt sig að hráefnið
sprettur ekki miður en ráð var fyrir
gert upphaflega. Og það er ekki
einkamál heimahéraðs ef atvinna
leggst af.
Auk þess sem fólkið sem af henni
lifir myndar meiripartinn af okkar
litla byggðakjarna á Reykhólum, þá
hafa fjölmargir bændur á allri
strandlengju flóans nokkrar tekjur
indi og var og lítið fengist fyrir
skinnin undanfarin ár. Það er búið
að hrekkja selinn með því sem frægt
fólk gerði sér til frægðar. Við gerð-
um fénu tæpast gagn með því að
sleppa því og friða. Það sama á við
um villtu tegundirnar. Þessi verð-
felling á selnum hefur leitt af sér þá
vitleysu að það er farið að skjóta
hann í stórum stíl. Við hér veiðum
kópinn á hefðbundinn hátt í lögnum
og án skotvopna. Búum að þessum
mat allt árið.
Skinnin höfum við verkað þessi
verðlausu ár, kannski af tómri
þrjósku, því lítið hefur fengist fyrir
þó margir hafi viljað búa til vöru úr
þeim eða markað fyrir þau. í ár fara
skinnin okkar til Grænlands. Þar
hefur nú einhver markaður mynd-
ast hvernig sem stendur á því. Margt
er skrýtið ef Grænlendingar eru
ekki sjálfum sér nógir með selskinn.
Annars er hægt að fá verð fyrir sel-
inn á annan hátt. Hringormastjórn-
völd borga nú refa- og minkabúum
fyrir að kaupa hann í fóður. Við höf-
um lítið notað þann markað."
— Þið notid ekki þann markad.
Finnst ykkur á einhvern hátt lítid
leggjast fyrir selinn aö verða loð-
dýrafóður...?
„Já, mér þykir það. Og ekki bara
það, heldur var þetta fundið upp um
leið og farið var að herja á hann
með skotvopnum. Það er einblínt á
selinn og fjölgun hans þegar verið
er að tala um hringorminn. Það er
mín skoðun að allur sá fugl sem er
að óþörfu alinn á fiskúrgangi eigi
einhvern þátt í þessu, en því hefur
enginn gaumur verið gefinn. Ekki
ansað. Og ég er viss að eins fer með
hvalinn ef svo fer fram að hann
verði friðaður. Það verður honum
sami hrekkurinn og selnum. Það
þarf eðlilega nýtingu þessara stofna.
En til þess þarf líka fólk og það er
ekkert hægt að nýta selinn nema
búið sé á þessum stöðum. Selkjötið
er ákaflega vandmeðfarið, auðvelt
að spilla því. Selurinn er bestur
heima í héraði. Annars er nýi hlunn-
indaráðunauturinn samt eitthvað
að reyna að koma kjötinu á markað,
en það getur orðið erfitt. Það eru
komnir allir þessir sælkeraréttir og
kynslóðir sem éta ekkert nema eitt-
hvert andskotans drasl... Allir þessir
vera eftir að vinnudegi lýkur er það
samt mikill tímaþjófur svo manni
liggur við samviskubiti ef maður
sest niður. Ég hef aldrei komist í það
undarlega ástand að sjá fram úr
verkefnunum, hvað þá að hafa tíma
aflögu. Fjölþættur búskapur mynd-
ar mörg verkefni og leiðir hvert af
öðru. Nú þurfa fáar héndur að sinna
ýmsu sem fleiri unnu áður og nútím-
inn hefur reyndar myndað störf í
stað þeirra sem horfið hafa. Dæmi
um tímaleysið hérna er ófullgert
húsið sem við höfum búið í í þrjú ár.
Maður gefur bara skít í allt saman
öðru hvoru...
Ef maður þarf að fara suður eða
annað þá fer tími í það og við þurf-
um að leysa hvert annað af þegar
eitt fer. Ef húsfreyja hefur brugðið
sér af bæ, þá þarf að vinna heimilis-
störfin," — og blaðamaður ímyndar
sér að í Skáleyjum sé matseld sjald-
an leyst með pulsum og tilbúinni
kartöflumús.
„Nei, það er ekki aldeilis beðið
hér á veturna. Maður gefur sér varla
tíma til að lesa bók, við erum ekki
með vídeó og okkur var gefinn
Megas á plötu fyrir nokkrum árum,
en fónninn hefur orðið útundan á
fjárhagslistanum svo Megas kapp-
inn bara bíður síns tíma eins og
fleira. Kannski er hann týndur!“
— Og ekki þrágandi öryggisleysi á
svona afskekktum stað?
„Nei, öryggi hérna við slysum og
óvæntum atvikum byggist á þjón-
ustu þessara tækja sem nú eru; síma
og þyrlu. Nú það varð smáslys hér í
fyrra þegar ég meiddi mig og var þá
sóttur hraðbátur. Ferð með honum
tók ekki nema klukkutíma. Það hef-
ur lent hérna flugvél, Ómar Ragn-
arsson gerði það einu sinni að
gamni sínu að fljúga með mig heim
og lenti hérna á ís.“
Það verður okkur til happs að
næsta morgun er þurrkur og Skál-
eyjabræður ákveða að halda okkur
í eyjunni fram á þriðjudag. Þennan
sólarhring sem við erum veður-
teppt sýnir Eysteinn okkur dún-
hreinsun og við fljótum með í síð-
ustu hroðaleitir út í Hróvaldseyjar-
hólma og Trésey. Undir kvöldmatar-
leytið er slegist við tudda, kálfa og
kvígur þar sem heita Seleyjar í
Norðurlöndum og nautgripirnir
Mjaltir í Skáleyjum, — þangað kemur þó enginn mjólkurbHI heldur er mjólkurinnar
neytt heima og úr henni unnið smjör, skyr og súrmjólk til heimilisins.
af þanginu. Það er orðið fastur
punktur í tilveru margra, m.a. okk-
ar.“
Og við erum komnir að selveið-
inni sem kemur blaðamanni
spánskt fyrir sjónir að Skáleyja-
bræður skuli telja tekjulind, öndvert
við flesta aðra sem höfðu af þessum
veiðum atvinnu fyrir tíma Birgittu
Bardot. En Jóhannes hefur orðið.
ÞAÐ SEM FRÆGT FÓLK
GERÐI SÉR TIL
FRÆGÐAR...
„Selveiðin er ekki sömu hlunn-
skyndibitar sem fólk étur, þetta
kemur af minnkandi fjölskyldu-
stærð..."
MEGASARPLATAN
BÍÐUR SI'NS
TÍMA...
— Hvað með veturna á svona
stað, eru þeir ekki bœði langir og
leiðir?
„Sumum þykir það sennilega..."
segir bóndinn og mér finnst að hann
glotti að vitleysunni. Svarar samt.
„Við horfum talsvert á sjónvarp.
Þó að dagskráin eigi að mestu að
Selskinn hafa verið verkuð I Skáleyjum
þó Ktið hafi fengist fyrir þau, kannski af
tómri þrjósku. Nú hefur myndast skinna-
markaður á Grænlandi og einhver von til
að úr rætist.
ferjaðir með lítilli trillu út í Skáldsey
og Langeyjar. Jafna beitina. Morg-
uninn eftir eru selskinn spýtt á
spónaplötur sem er nútímaráð og
gefur góða raun.
Vinnudagurinn er langur og lík-
astur ævintýri þar sem siglt er milli
rómantískra töfraeyja. Undir mið-
nætti hafa uppkomin börn, barna-
börn og vinnuhjú raðað sér inn í
stofu og bóndinn Jóhannes les fróð-
leik um þessar eyjar sem allt byggist
á. En blýantsnagari að sunnan sofn-
ar örmagna og alsæll ofan í bring-
una undir lestrinum...
Helðurslaun
Brunabótafélags
íslands
1987
í tilefni af65 ára afmæli
Brunabótafélags íslands
l.janúar 1982,
stofnaði stjórn félagsins
til stöðugildis hjá félaginu
tilþess að gefa einstaklingum
kost á að sinna sérstökum
verkefnum til hags og heilla
fyriríslensktsamfélag
hvortsem erá sviðilista,
vísinda, menningar, íþrótta eða atvinnulífs.
Nefnast starfslaun þess, sem ráðinn er:
Heiðurslaun Brunabótafélags
íslands
Stjórn B. í. veitir heiðurslaun þessi
samkvæmt sérstökum reglum og eftir
umsóknum.
fíeglurnar fást á aðalskrifstofu B. í.
aðLaugavegi 103 í fíeykjavík.
Þeir, sem óska að koma til greina
við ráðningu í stöðuna á árinu 1987
(að hluta eða alltárið) þurfa
að skila umsóknum tilstjórnarfélagsins
fyrir 10. október 1986.
BRUNABÓTAFÉLAG ÍSLANDS.
HELGARPÓSTURINN 15