Helgarpósturinn - 03.03.1988, Qupperneq 18

Knútur Bruun
lögfrœðingur og listunnandi
er í HP-viðtali
hætta
Madur má ekhi
Fyrst byggði ég strax eftir að ég lauk prófi í háskölanum. Við vorum átta
lögfræðingar sem tókum okkur saman og byggðum hálfa blokk eða eitt
stigahús. Svo hef ég byggt þrjú einbýlishús og tvisvar atvinnuhúsnæði, ég
held að það séu orðin ein sex skipti sem ég hef staðið í þessu. Og er ekki
hættur enn og vil það heldur ekki. Ég á mér draum um að láta Jón Haralds-
son, góðvin minn og hárfínan arkitekt, teikna handa mér lítið hús áður en
yfir lýkur — maður má ekki hætta, það er í lagi að minnka við sig en maður
má ekki hætta alveg. Ekki fyrr en maður deyr... svo líkar mér vel við lyktina
af blautri steypu og timbri.
EFTIR KRISTJÁN KRISTJÁNSSON MYND JIM SMART
Knútur Bruun. Danskættaður lögfræðingur
og athafnamaður. Umdeildur en sérdeilis geð-
ugur viðræðu. Hann er að koma upp því sem
hann vonar að verði eins konar miðstöð fyrir
höfundarrétt í húsnæði í miðborginni sem hann
hefur nýlega fest kaup á. Um þessar mundir er
hann á kafi í höfundarréttarmálum myndlistar-
manna og líka fyrir Samtök rétthafa mynd-
banda. Búinn að vinna að því í tvö ár, hefur mið-
að vel áfram, enda er hann ekki maður neins
hálfkáks eins og ferill hans sýnir. Á veggjunum
í skrifstofunum hans hangir líf hans og yndi.
Myndlistin. Karl Kvaran, Þorvaldur Skúlason,
Jóhanna Yngvadóttir og í íbúðinni á efri hæð-
inni er myndlistin sömuleiðis ráðandi.
„Því miður byggði ég alltaf svolítið framfyrir
mig. Ég hef oft hugsað um það hve gaman það
hefði verið ef maður hefði haft sjö miiljónir —
bara svona í „lommen" — og byggt þannig. Þeg-
ar ég var að byrja var það hins vegar þannig að
menn urðu „fallítt" þegar þeir byrjuðu á þessum
húsbyggingum en eftir þrjú fjögur ár var allt orð-
ið í lagi. Verðbólgan sá um að éta lánin sem voru
gjöf. Þetta er orðið allt annað í dag. Verðtrygg-
ingin gerir að verkum að ungt fólk getur hvorki
eignast eitt né neitt. Hvort um sig er auðvitað
öfgar en ég held að verðtryggingin sé verri —
hún skapar stéttskiptingu í landinu, sem er vont
mál. Ég hef oft velt því fyrir mér í þessu sam-
bandi hvað íslendingar eru rólegir í pólitík. Það
er undarlegt að þeir sem hafa stjórnað og gert
líf húsbyggjenda eins og það er skuli ekki hafa
verið settir til hliðar.“
Þú hefur náttúrlega alltaf verid sjálfstœðis-
madur?
„Já, ég hef alltaf verið það. Alveg frá sjö ára
aldri heid ég. Hins vegar hef ég þróast í frjáls-
lyndisátt eftir því sem árin hafa liðið. Ætli megi
ekki segja að ég sé mikill hægrimaður með
skynsamlegu vinstraívafi. Annars finnst mér
pólitíkin vera orðin fjandi leiðinleg"
FJÁRREiÐUR í VASABÓKUM
Segdu mér adeins frá skólagöngunni.
„Eg fór í Menntaskólann á Akureyri eftir að
hafa fallið í þriðja bekk í MR. Fékk þar leyfi til að
reyna við haustpróf og náði því og fór þess
vegna beint í fjórða bekk og komst hjá því að
missa úr einn vetur. Hann hafði ég nefnilega
misst þegar ég féll á landsprófi. Það var móður
minni að þakka að ég fór norður. Hún kom því
í kring að ég fengi að reyna við þetta haustpróf
til að komast inn í fjórða bekk. Hún var reyndar
ailtaf mjög ákveðin í því að ég ætti að ganga
menntaveginn og hvatti mig og örvaði til þess.
En mér hefur sennilega hvergi liðið betur en á
Akureyri þau ár sem ég var þar, þrátt fyrir að
hafa komið þar í hálfgerðum hreppaflutningum.
Tengsiin við staðinn eru svo sterk að þegar ég
fer þangað finnst mér ég alltaf vera að koma
heim. Skólameistari þá var Þórarinn Björnsson
og hann er einhver merkilegasti maður sem ég
hef kynnst, gríðarlega mikill menningarmaður
og menningin geislaði af öllu sem hann gerði.
Hann stjórnaði af ákveðni en um leið af mikilli
mildi og þrátt fyrir að reglur allar væru strangar
tókst honum að láta líta svo út að þær væru sjálf-
sagðar, eins og að loka hálffullorðið fólk inni á
heimavist eftir klukkan tíu á kvöldin. Þetta var
stórskemmtilegur tími. Maður sat á Hótel KEA
hálfu og heilu dagana og drakk molakaffi og
milli þess reyndi maður að þykjast iæra.“
„Komdu,“ segir Knútur svo, ,,ég verd aö sýna
þér svolítid," og viö förum niöur í kjallara hjá
honum þar sem hann dregur upp gamla vasa-
bók frá menntaskólaárunum ogsýnir méryfirlit
yfir fjárreidur sínar þá. ,,Hér er t.d. einhver sem
skuldar mér tíu krónur fyrir kaffi og annar sem
skuldar tvœr krónur," segir hann og hlœr ,,Þad
erallt fœrt tilbókar, hérskulda égsjádu. Égfann
þetta um daginn þegar ég var ad róta í gömlu
dóti, hér eru meira aó segja Ijód eftir mig."
Þú hefur semsagt stefnt á að verða skáld?
„Nei, blessaður vertu. Ja, reyndar langaði mig
einu sinni til þess að skrifa, það tengdist mest
áhuga mínum á norrænu, eins og það hét þá í
háskólanum. Annars er það áreiðanlega óskap-
leg vinna, helgun og menn þurfa að fórna ansi
miklu fyrir það. Eða kannski er það öfugt... það
var eins gott ég fór ekki út í það.“
Þú vœrir þá kannski virtur rithöfundur núna.
„Nei, það hefði ég aldrei orðið. Þetta var bara
eins og hjá öllum ungum mönnum. Einhver
löngun í að verða eitthvað sérstakt. Skilja eitt-
hvað eftir sig. Við tókum okkur voðalega hátíð-
lega, ungu mennirnir, á þessum árum. Eins og
þeir gera sjálfsagt enn.“
„SLÆGTEN BRUUN"
Það er fjöldi kassa í kjallaranum og upp úr ein-
um dregur Knútur mikla bók og merkilega.
„Slægten Bruun, slægten Bruun," segir hann.
Ættartala sem nœr aftur á sextándu öld og hefst
á einhverju fólki sem er áreiðanlega meö blátt
blóð í œðum. Alls kyns listamenn, teiknarar og
tónskáld í röðum. Fjölskyldan á œttir að rekja til
Elsass-Lothringen í Þýskalandi. Seinna kemur í
Ijós að móðurœttin er líka merkileg. Ihenni m.a.
Jóhann Sigurjónsson skáld. Lítil pennateikning
af skáldinu eftir Kjarval afhjúpar tengslin.
Segðu mér af þessu nafni — Bruun.
„Já, faðir minn, sem var Dani, hafði þetta ætt-
arnafn. Hann hét Kaj Bruun og var gleraugna-
sérfræðingur — kom til Islands skömmu eftir
1920 og hafði verslun á Laugavegi 2. Hann
ílengdist hér, fór reyndar aldrei aftur til Dan-
merkur eftir að hann kom hingað. Samt hef ég
nú ekki haft mikil tengsl við Danmörku og Dani
fyrr en í seinni tíð eftir að ég fór að fara þangað
sjálfur. Faðir minn var mikill málamaður —
hafði vald á einum átta tungumálum og þar á
meðal talaði hann íslensku mjög vel, sem var
ekki algengt með Dani í þá daga. Þess vegna var
alltaf töluð íslenska heima og ég var aldrei neitt
góður í dönsku. Kennarar mínir bjuggust hins
vegar alftaf við að svo væri en það var nú öðru
nær. Móðir mín var hins vegar af Laxamýrarætt
og hét Snjólaug Sigurðardóttir."
PRÓFESSOR í SKURÐI
Þú talar um áhuga á norrœnu. Það hefursem-
sagt fleira komið til greina en lögfrœðin.
„Já, á endanum var þetta spurning um prakt-
ík, að maður sæi fram á að fá góða vinnu og geta
lifað sómasamlegu lífi. Valið stóð á milli lögfræð-
innar og tannlæknadeildar og til altrar ham-
ingju valdi ég lögfræðina. Ég hefði að vísu vafa-
lítið orðiö efnaðri maður sem tannlæknir, en ég
myndi þó ekki vilja skipta í dag. Þetta var
skemmtilegur tími meðan ég var í lögfræðinni,
námið var að vísu kynduglega uppbyggt. Fyrst
voru tekin undirbúningspróf og þurfti að ná
ákveðinni einkunn til að halda áfram. Svo kom
ekkert próf í þrjú ár en þá tók maður fyrrihluta-
próf. Flestir notuðu þessi þrjú ár í glaum og
gleði, vinnu og eitthvað annað. Sjálfur var ég rit-
stjóri tímaritsins Flugmála. Reyndar vissi ég
hvað sneri aftur og fram á flugvél en það var
ekki miklu meira. Svo luku menn seinnihluta-
prófi á u.þ.b. tveimur árum. Það má kannski
fylgja með að ég bjó þessi ár á Garði, sem var
mjög gott og skemmtilegt. Eitt sinn var nætur-
vörður á Hótel Garði Jón Böðvarsson, skóla-
meistari og núverandi ritstjóri Iðnsögu íslands.
Einhverju sinni þegar við, ásamt fleirum, sátum
að næturlagi og drukkum kaffi, eða svölluðum,
ég man það ekki, þá heyrðist okkur kallað á
hjálp. Við þustum þegar út og sjáum þá að það
er verið að grafa heilmikinn skurð fyrir skólp-
ræsi sem náði niður í Skerjafjörð. Upp úr þessum
skurði, sem var a.m.k. tveggja metra djúpur,
heyrum við eitthvert vein og þegar að skurðin-
um er komið sjáum við mann ofan í honum, all-
an forugan. Við gátum náð honum upp og þá
kom í ljós að þetta var Steingrímur Þorsteinsson
prófessor. Hann var vanur að ganga alltaf sömu
leið heim til sín á kvöldin og var talsvert utan við
sig og tók ekki eftir skurðinum og féll í hann.
Komst ekki upp hjálparlaust. Það tókst mikill
vinskapur með honum og Jóni eftir þetta og mér
er það minnisstætt að í skriflegum prófum kom
hann alltaf til mín og sagði nokkur hlýleg orð.
Hann var þá prófstjóri og þetta hvatti mig og
örvaði í prófunum. Annars þegar minnst er á
próf er rétt að geta þess að þegar ég kláraði lög-
fræðina voru bæði munnleg og skrifleg próf og
munnlegu prófin, fimm að tölu, voru öll sama
daginn. Eftir það þriðja var maður hættur að
muna eigið nafn. Ármann Snævarr, sá heiðurs-
maður, hafði hins vegar sérstakt lag á að róa
stúdenta og ég er viss um að hans hlutur í minni
prófeinkunn hefur verið töluverður þess vegna.
Þetta var eitthvað það erfiðasta sem ég hef kom-
ist í. Mikil manndómsraun."
BISKUPAVEISLA
„Eftir að ég lauk lögfræðinni fór ég að vinna
sem aðalfulltrúi hjá borgarstjóraembættinu, var
ekki í þeirri deild sem fékkst við fjármál heldur
ýmislegt annað og eitt af því var meðal annars
að skipuleggja veislur á vegum embættisins og
ein þeirra var í tengslum við Skálholtshátíð. Það
komu einir fjórir norrænir biskupar til landsins
og borgarstjóri, sem var þá Geir Hallgrímsson,
hélt öllu þessu fína fólki veislu í Hótel Valhöll á
Þingvöllum. Það var mikið búið að spekúlera,
hvað ætti að borða, hvar hver ætti að sitja og
hverjir myndu halda ræður o.s.frv. Nema undir
borðhaldinu stendur upp danskur maður, reynd-
ar mikill íslandsvinur, og heldur langa tölu, utan
dagskrár. Hann vitnaði stöðugt í biblíuna og allt-
af sama tilvitnunin: Kast dit bred pá vandet.
Þetta var heldur bagalegt og vegna þess hve
ræðan var löng ákvað borgarstjóri að bjóða upp
á koníak með kaffinu sem ekki var áætlað og þá
sagði Gunnlaugur Pétursson borgarritari: Kast
dit brod pá vandet og du fár koniak tilbage. —
Þegar starfstíma mínum hjá borgarstjóraem-
bættinu lauk fór ég til Kaupmannasamtakanna
og var þar í þrjú ár. Það var erfitt, enda logaði
allt í illdeilum um sígilt deilumál, opnunartíma
verslana, og ég tel að það hafi staðið félags-
starfseminni þá mjög fyrir þrifum. Þá tók ég til
við að praktísera lögfræði, opnaði stofu og rak
mín mál.“
VINÁTTA VIÐ SVERRI
Þú kynnist Sverri Haraldssyni á þessum árum.
„Ég kynntist Sverri Haraldssyni líklegast ’65
eða 6, þegar ég hjálpaði honum að setja upp
sýningar og sömuleiðis við að byggja hús í Mos-
fellssveit, þar sem þau hjónin fengu vinnuað-
stöðu. Þetta var upphafið að því að ég fékk
þennan brennandi áhuga á myndlistinni. Við
vorum þarna með búskap, einar tuttugu hænur,
en svo kom Sverrir til mín og sagðist ekki vilja
hafa hænurnar áfram nema ég gæti skaffað
raddbandalausar hænur. Það gat ég ekki og því
lagðist þetta af. Ég starfaði með Sverri allt til árs-
ins 1973. Þá lauk því samstarfi enda vorum við
líklegast búnir að fá nóg hvor af öðrum. Sam-