Íslenzk sagnablöð - 01.01.1816, Side 9

17
1816
18
Jretlandi, pýzkalandi og Fránkaríki,
érílagi eptir affetníngu Bdnapartes 1815*
víedal þeirra er bródir hans Jófep, fyrrum
cóngr á Spáni og margir hershöfdíngjar
>ródur hans.
ÍAmeríku áttiSpán ádr mörg lönd,
^au fyrrverandi keifaradarmi P er ú og Mex-
co áfamt fleiri lanzplátsum. pegar Karl
$dii fagdi af fér kóngsvöldum og JófepBó-
>aparte átti ad koma í hans ftad, vildu téd
önd ad nokkru leiti ei kannaft vid yfirrád
jpanfkra og fkiptu fér í ýmisleg frílönd.
SídanFerdínand 7*3i kom tilríkis 1814 hefir
hann fendt flota og herlid til ad undirkúga
þau ad nýu, en þetta fyrirtæki er ennþá
ekki fullkomlega framkvæmt. A eyunni
Hayti edrSt. Do míngó hafa fvartirhers-
höfdíngiar, af hvörjum annar hefir tekid
cóngsnafn, ftiptad tvö ríki. At fönnu er
ófridr iafnadarlega þeirra á milli, en hvör-
ugr vill þó géfa íig Fröníkum edaSpöníkum
á vald, fem eiga eyuna til helmínga eptir
Parífar-famníngnum 1814.
vifríku mörgu ríki hafa aungvum fér-
Iegum byltíngum mætt, fvoad ofs fé kunn-
ugt, nema hvad England hefir leitazt vid
ad aftaka þrælkun fvartra manna í Veftind-
íum og hvítra í ræníngjabælum fudrálfunn-
ar, eins og hér ad framan er ádrepid í þeís-
um tídindum.
Afíu fréttir eru ofs ad miklu leiti
ókunnar, og þær, er vær vitum, virdaft ei
fvo merkilegar, ad hér þurfi í rit ad færa.
Tyrkialönd áttu í ftrídi vid Rúfsland
frá 806 til 1812, þá fridr komft á med
^vi móti, ad Tyrkjar miftu nokkurn hluta
lands af Moldá og Befsarabía, allt ad ánni
Prút. Varla hefdu þeir floppid fvo vel í
þetta finn, hefdi Rúfsum ekki þá legid á
ber fínum öllum, til ad mæta á-ráfum Frakka.
Medan á þefsu ftrídi ftód, vorutveir keifar-
B
ar Selim og Múftafa ^di affettir og myrdt-
ir í upphlaupum hvör eptir annann. Mahú-
med (Mahómet) 2r famdi loks fridinn vid
Rúfsa.
Rúfslands fyrfta ftríd vid Frakka og
þefs endir 1807 er ádr umgétid í Fránkarík-
is tídindum. Merkilegt var þad , ad í
fridarfamníngnum í Tilfít tapadi þad aung-
vu, en vann einn hluta lands af gamla Pó-
len, er ádr tilheyrdi Prufsum, hvörjum til
hiálpar ftrídid var ad miklu leiti byriad.
Frá ftrídi Rúfsa vid Tyrkia er ádr ftuttlega
hcrmt. 1807 hófu þeir ftríd vid Svíaríki
og inntóku Finnland, fvo og nokkurn hluta
af Lapplandi og Nordrlandi, hvad allt þeir
hlutu til æfinlegrareignar í fridarfamníngn-
um i Fridrikshöfn 1809. 1812 íkédi hin
merkilega herförFrakka til Rúfslands, hvörr-
ar hraparlega endalykt er ádr umgétin.
1814 hlaut Alexander keifari í Parífar fridn-
um mikinn hlut af Pólen, hvörju hann
aptr gaf kóngsríkis nafn. Ariádr(i8i3)
hafdi hann endad þad lángvinna ftríd, er
Rúfsar höfdu átt vid Perfa fídan 1802, á
þann hátt, adRúfsland fékk til eylífrar eign-
ar öll þau Kákafiíku fiall lönd (hvörra þiód-
ir ádr ad miklu leiti höfdu verid Períum
íkattgyldar, þó fumar þeirra raunar hvörki
vilji kannaft vid þeirra edr Rúfsa yfirherra-
dæmi), og allar veftrftrandir hins Kafp-
iíka hafs, er ádr voru Períakóngi fullkom-
lega undirgéfnar.
Sv/ar/kis konúngr Gúftaf A d ólf 2r
fnérift brádlega, þá hann var kominn til
lögaldurs og ráda, eptir útbrot franíka ftríds-
íns ad nýu, í lid med Eníkum. Frakkar
tóku þefsvegna hertogadæmid Pommern
frá honum. 1807 vildu Rúfsar þvínga
hann til at femja frid vid Eníka, en
þá hann vildi þad ei, herjudu þeir á
Finnland og unnu þad brádlega, eins og