Íslenzk sagnablöð - 01.01.1816, Síða 16

SI
1816
32
vopna hle á vid PruíTa og RúflTa, cnn þú ei
fullkominn fridur fyrrenn um fumarid eptir,
þó án íerlegra nýúnga. Nokkru feinna
fékk Pruífa kóngr hertogadæmid Láenborg
(lauenburg), er liggr næíl Holfetulands land-
amxrum, hiá Eníkum (frá kdngsríkinu
Hannover) og hafdi fídan ný makaíkipti á
því vid Danakdng mót Svenfka Pomm-
qrn og Ry g e n, en. ílculdbatt fig til ad
borga mikid millilag í peníngum. pannig
hlaut Danmörk aptr frid vid allar þiódir í
vorri heimsálfu, en nokkraftund voru kaup-
för þefs únádud af þeim Tyrkneíku edr
fvokölludu Barbariíku ræníngium í fudur-
álfunni; fú misklíd endadift þd brádum ei
án töluverds keftnadar fyrir konúng vorn.
Eptir famkomulagi vid þá mdt Bóna-
parte fameinudu einvaldsherra, fagdi kóngr
vor þann i7da Janúarii 1814 Frökkum
ftríd á hendr (hvar til raunar vöru nægar
orfakir). 10,000 Dana fnéruft þannig í
lid bandamanna, er þd hlutu fædi og laun
á Englands koftnad, þángad til Hdnaparti
var útrýmt úr Fránkaríki. pegar ftrídid
vid hann brauzt út ad nýu 1815, lédu Danir
einnig Bretum herlid, og hlutu þarfyrir
peníngaftyrk. Ennþá liggia 5000 hermanna
vorra til at veria kaftala nokkra á Fránk-
aríkis landamærum algjörlega á , þefs
koftnad.
Nokkru ádur enn konúngr vor á fyrr-
tédan hátt neyddift til ad affala fér Nor eg,
haídi hann (1811) ftofnad þar med miklum
tilkoftnadi, háíkóla fyrir ríkid i Chrift-
jania þefs höfudftad, Nordmönnum til
mikillrar gledi. pefs þýngra féll þeim fú
mikla harmafregn 1814, ad þeirra lánga og
farfæla famband vid Danmörk væri ílitid til
fulls. Gddmótlega vildu þeir ekki gánga
til hlýdnis vid Svía og völdu því prins
Chriftián Fridrik af Danmörk brædr-
úng Danakonúngs, er nokkra ftund hafdi
verid ftidrnari þeirra, fér til konúngs.
Vegnaþefs ádr umgétna famkomulags mill-
um Svía, Breta, Rúfla og Prufía vidvík-
iandi afhendíngu Noregs til Svía kóngs, vildu
aungvar Nordrálfunnar þiddir kannaft vid
rétt edr gyldi þefsarar kosníngar og hdtudu
því at neyda Nordmenn med dflýandi her
ogíkipaliditilhlýdnis vidCarl i3da. Bretík-
ir og Sveníkir flotar hindrudu einnig alla
flutnínga til Noregs, hvar húngur og dýrtíd
gjördu almúgann vanmegna, en Sveníkt
herlid brauzt þá inn um midfumarsleitid
1814. í þeffum kríngumftædum tdku
yfirmenn Nordmanna ad tala fig íaman vid
höfdíngia Svia, og loks vard þad famkom-
ulag þeirra á medal, ad Noregr íkyldi
framvegis vera kóngsríki fyri fig, undir
ædftu umrádum Svía-konúngs, en þiódar-
innar ncfndar-menn á því ádr umgétna
Stdrþíngi, þd hafa mikla hlntdeild ílaga fetn-
ingum og íkatta álögum, Sídan þefsi fam-
einíng nefndra tveggia ríkia íkédi, hefr
Noregs farfæld ei farid vaxandi; Noríkir
bankófedlar, fem ádr voru í iöfnu gyldi vid
daníka, eru nú ei meir enn fimtúngs gyldi
mdtþefsum, þarámdt hafatollar og íkattar
vaxid, en kauphöndlunin utanlands ordid
miklu ördugri og ábataminni, enn fordum
í fridartidum.
Fiárhagr Danarikis er ei heldr hinn
æfkilegafti, vegna þefs ógnarliga íkada, er
þad hlotid hefir í því lánga fidftrídi. í til-
íkipuninni um nýan ríkisbánka þ. 5ta
ian. 1813- fráfagdi kdngr fér öll férleg
umrád hans. pefsi nýa penínga umfteyp-
íng er lögud eptir Islands áfigkomulagi
med tilíkipun af aota marzs 1815, um allt
þettad mun nægri útíkýríng bætaz hér apt-
an vid. Ádr hefi eg minnzt á, ad líkar
peníngaumbyltíngarhafa haft ftad í fumum