Morgunblaðið - 21.06.2004, Blaðsíða 2

2 C MÁNUDAGUR 21. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Efnisyfirlit
Aðalsalan ....................................... 3
Akkurat ....................................... 45
Ás .................................................. 27
Ásbyrgi ......................................... 18
Bifröst .......................................... 19
Borgir ......................................... 6–7
Brynjólfur Jónsson .................. 56
Draumhús ............................. 50–51
Eignaborg .................................... 25
Eignalistinn ................................ 34
Eignamiðlunin .......................... 8–9
Eignamiðlun Suðurnesja ......... 22
Eignaumboðið .............................. 31
Eignaval ....................................... 47
Fasteignasala Mosfellsbæjar . 38
Fasteign.is ..................................... 11
Fasteignamiðstöðin .................. 52
Fasteignasala Íslands ................. 3
Fasteignastofan ........................ 23
Fasteignamarkaðurinn ...... 20–21
Fasteignamiðlun Hafnarfjarðar
........................................................... 15
Fjárfesting .................................. 54
Fold ............................................... 53
Foss ................................................ 13
Garðatorg .................................... 49
Garður .......................................... 22
Gimli ................................................ 5
Heimili .......................................... 35
Híbýli ............................................ 48
Hof ................................................... 4
Hóll ........................................ 26–27
Hraunhamar ........................ 32–33
Húsakaup ..................................... 39
Húsavík ........................................ 55
Húsið Smárinn ........................... 43
Húsin í bænum ........................... 46
Höfði ..................................... 36–37
Kjöreign ........................................ 10
Klettur .......................................... 12
Lundur .................................. 28–29
Miðborg ................................ 24–25
Skeifan .......................................... 14
Stakfell ........................................ 42
Valhöll ................................... 40–41
Þingholt .................................. 16–17
HÚS eru ekki merkt höfundum sín-
um eins og bækur eða málverk og yf-
irleitt vitum við lítið um ýmis ágæt
verk arkitekta, nema ef til vill Guð-
jóns Samúelssonar. Flestir vita að
meðal verka hans eru Þjóðleikhúsið,
Háskóli Íslands, Hallgrímskirkja og
Landakotskirkja, svo nokkur dæmi
séu nefnd. Ekki þarf ýkja langan
göngutúr til þess að ná utan um þenn-
an kjarna úr lífsverki Guðjóns. Um
flesta aðra arkitekta gildir að verk
þeirra á höfuðborgarsvæðinu standa
svo dreift, að annaðhvort þarf að vera
á röltinu í marga daga, eða vera á bíl,
til þess að sjá þau, bera þau saman og
íhuga hvernig tíminn hefur farið með
þau. Þessi leit að framúrskarandi
verkum tekur að sjálfsögðu til alls
landsins og getur orðið skemmtilegt
viðfangsefni. Byggingarlist er hluti af
umhverfinu, hluti af menningunni og
kemur okkur öllum við.
Telja má að sjötti og sjöundi ára-
tugur síðustu aldar hafi verið frekar
magurt skeið í byggingarlist á Íslandi
og sumir vilja láta áttunda tuginn
fljóta þar með. Ástæðurnar eru marg-
víslegar; framan af er skammt liðið
frá heimsstyrjöldinni og við tekur
leiðinlegt hafta- og skömmtunartíma-
bil. Starfandi arkitektar voru þá að-
eins lítill hópur á móti því sem nú er,
tækifærin færri og ljóst að sparnaður
varð að vera í fyrirrúmi.
Þetta er samt tímabilið sem Sig-
valdi Thordarson arkitekt fékk til að
ljúka sínu lífsverki og það gerði hann
með glæsibrag. Ég minnist þess frá
því ég hóf að skrifa um húsagerðarlist
um 1960 að mikil virðing var borin
fyrir Sigvalda og raðhús í Kópavogi
voru beinlínis kennd við hann; þau
hétu þá Sigvaldahús og nafnið var
gæðastimpill.
Sigvaldi Thordarson var Húnvetn-
ingur og Norður-Þingeyingur að upp-
runa, en fæddur á Ljósalandi í Vopna-
firði árið 1911; þar bjuggu foreldrar
hans, Þórður Jónasson og Albína
Jónsdóttir. Þegar tekið er tillit til þess
að Sigvaldi lézt 1964, aðeins 53 ára
gamall, má segja að hann fengi fá ár
til að sýna hvað í honum bjó, en gerði
það svo enn er að því dáðst. Skýringin
á því að ekki liggur fjöldi verka eftir
svo framúrskarandi arkitekt felst í
þeim skamma starfstíma sem hann
hafði til ráðstöfunar.
Sigvaldi fór hina verklegu leið að
markinu. Eftir Iðnskólapróf í Reykja-
vík 1933 lauk hann sveinsprófi í húsa-
smíði 1934 og síðan lá leiðin til Dan-
merkur þar sem hann innritaðist í
Det Tekniske Selskabs Skole. Það
hefur verið góður undirbúningur fyrir
akademískt nám sem hófst 1938 við
Arkitektaskóla Listaakademíunnar.
Því námi lauk hann 1940, en Danmörk
var hernumin þá og framtíðin mjög
óviss. Svo fór að Sigvaldi varð einn af
Petsamoförunum sem komust til Ís-
lands eftir mikilli krókaleið, en utan
hélt hann aftur síðar og lauk sínu
lokaprófi.
Eftir heimkomuna 1940 setti Sig-
valdi upp teiknistofu ásamt Gísla
Halldórssyni arkitekt. Stuttur milli-
kafli á ferli hans voru árin 1948–1951
þegar hann tók að sér forstöðu
Teiknistofu SÍS og teiknaði þá Bif-
röst, samkomustað samvinnumanna
og hótel, sem nú nýtist Háskólanum á
Bifröst.
Frá 1951 til æviloka rak Sigvaldi
eigin teiknistofu í Reykjavík. Meðal
beztu verka hans er stöðvarhús
Grímsárvirkjunar frá 1955–1958 og
þá ekki sízt stíflan, sem er eiginlega
umhverfislistaverk. Þar er inntaks-
mannvirkið formað eins og „pavillion“
og tengt við land með bogadreginni
brú. Ég mæli með því að taka krókinn
þangað frá Egilsstöðum þegar fólk
ekur hringinn í sumar.
Frá sama tíma er fjölbýlishús við
Skaftahlíð, sem Sigvaldi teiknaði fyrir
starfsmenn Stjórnarráðsins. Á þeim
tíma var húsið ekki nefnt annað en
Sigvaldablokkin og er kannski enn.
Eftirtektarvert er að þarna, eins og á
öðrum verkum Sigvalda, eru litir sem
urðu einkennismerki hans og kallaðir
Sigvaldalitir. Á móti stórum, hvítum
flötum teflir hann saman minni flöt-
um, annars vegar bláum og hins veg-
ar okkurgulum. (Gult okkur er list-
málaralitur, gult með örlitlum blæ af
jarðlit.) Það er ánægjulegt að sjá – og
raunar einnig sjálfsögð kurteisi við
höfundinn – að þessir litir einkenna
hús Sigvalda enn í dag.
Stigagöngum kom Sigvaldi fyrir
við skilveggi íbúðanna og lét einungis
eina íbúð opnast á hverri hæð.
Af öðrum byggingum eftir Sigvalda
má nefna Félagsheimili í Neskaup-
stað, Sjúkrahús á Sauðárkróki, Or-
lofsheimili ASÍ við Hveragerði og
Hallveigarstaði í Reykjavík. Síðast en
ekki sízt vil ég nefna einbýlishúsin
Ægisíðu 90, sem Sigvaldi teiknaði fyr-
ir Othar Ellingsen, og Vesturbrún 4,
sem var íbúðarhús Sigurðar Thorodd-
sen verkfræðings. Bæði húsin eru
dæmi um frábæran arkitektúr og
bæði eru þau enn með Sigvaldalitum.
Með þessum pistli vil ég heiðra og
hylla Sigvalda; hann er einn af mörg-
um snillingum okkar sem látizt hafa
fyrir aldur fram. Dætur hans tvær
halda merkinu uppi: Albína og Guð-
finna Thordarson eru báðar starfandi
arkitektar.
Árölti með augun opin
„Sigvaldahús“ við Hrauntungu í Kópavogi.
Eftir Gísla Sigurðsson,
rithöfund og blaðamann
Einbýlishúsið Vesturbrún 4 í Reykjavík, sem Sigvaldi teiknaði fyrir Sigurð
Thoroddsen verkfræðing.
 Fjölbýlishús við
Skaftahlíð sem Sig-
valdi teiknaði 1955 og
markaði þá tímamót í
gerð fjölbýlishúsa.
Ljósmynd/Gísli Sigurðsson
 Inntaksmannvirki og stífla
Grímsárvirkjunar sem Sig-
valdi teiknaði 1955–58.
Svipast um eftir Sigvalda
Fasteignablað Morgunblaðsins Kringlunni 1, 103 Reykjavík, sími 5691100, Útgefandi Árvakur hf.
Umsjón Guðlaug Sigurðardóttir, gudlaug@mbl.is, sími 5691323 og Magnús Sigurðsson, magn-
uss@mbl.is, sími 5691223, Auglýsingar sími 5691111 netfang augl@mbl.is Bréfsími 5691110 Prent-
un Prentsmiðja Árvakurs.