Morgunblaðið - 17.07.1958, Blaðsíða 1

Bandaríkjamenn og Bretar reiðubúnir til
að senda her til Jordaníu

Rússar segjast grípa til sinna ráða —
á írak er árás á okkur — segir Nasser
London, Beirut, Washing-
ton og MoskVu, 16. júlí.
Einkaskeyti frá Reuter.
★ Enda þótt ekki hafi verið
hleypt skoti af í Beirut síðan
— og í brezka þinginu brýndi
stjórnarandstaðan vel fyrir rík-
isstjórninni að fara varlega í
sakirnar og blanda Bretum á
engan hátt í deilurnar fyrir botni
bandarísku landgönguliðarnir I Miðjarðarhafs.
voru settir þar á land í gær, ríkir
mikil óvissa um framtíðarþróun
málanna fyrir botni Miðjarðar-
hafsins.
ic Fregnir frá Amman herma,
að forystumenn Bagdadbanda-
lagsríkjanna þriggja, íraks, Xyrk
lands og Pakistan, sem nú sitja á
rökstólunum, hai'i sent Hussein
Jórdaníukonungi orðsendingu,
þar sem hann var eindregið hvatt
ur til þess að leita hernaðarað-
stoðar Bandaríkjanna til þess að
tryggja öryggi lands síns.
Ráðstjórnin birti sam-
tímis tilkynningu þess efnis,
að hún mundi ekki geta setið
hjá aðgerðarlaus við þá stór-
felldu ógnun við heimsfrið-
inn, sem landganga Banda
ríkjamanna í Líbanon hefði
verið. Krafðist Ráðstjórnin
þess ,að Bandaríkjaher yrði
samstundis fluttur frá Líban
on, að öðru kosti mundi Ráð
stjórnin gera nauðsynlegustu
ráðstafanir til tryggingar
heimsfriðinum.
★ Um sama leyti var og til-
kynnt, að Selwyn Lloyd, utanrik
isráðherra Breta mundi fara flug
leiðis vestur um haf til viðræðna
við Dulles síðarihluta dags i dag
if Miklir liðsflutningar fara
fram á Atlantshafi, Miðjarð-
arhafi, svo og í Evrópu. —
Bandaríkjastjórn hefur gefið
út fyrirmæli til alls handa-
rísks herafla á norðurhveli
jarðar að vera við öllu búinn.
Þá er það haft eftir nokkuð
áreiðanlegum heimildum i
London, að Bretar muni ekki
hika við að senda Jórdaníu-
mönnum liðsstyrk þegar í
stað, ef Hussein konungur
færi fram á slíkt.
if Egyptaland, Ráðstjórnin og
Stjórn kínverskra kommúnista
hafa nú formlega viðurkennt
stjórn uppreisnarmanna í írak,
en engar öruggar fregnir um á-
standið þar í landj hafa borizt —
og er útvarpsstöð uppreisnar.
manna í höfuðborginni nær eina
fréttaheimildin, sem um er að
ræða. Sagði útvarpsstöðin í dag,
að bæði konungur, ríkisarfi og
fyrrum forsætisráðherra landsins
hefðu verið líflátnir.
ic Samkvæmt fregnum, sem
bárust seint i kvöld, mun Ben
Gurion, forsætisráðherra ísraels,
hafa farið fram á það við Vestur-
veldin, að þau létu israelsmönn-
um af hendi nútíma vopn til þess
að verja land sitt, ef á þyrfti að
halda — og samkvæmt því, er
Reutersfréttastofan segir, hefur
þess verið farið á leit af hálfu
Vesturveldanna, að þau fái að
flytja herafla til Jórdaníu — um
ísrael, ef til kæmi. Síðar í kvöld
var af hálfu Vesturveldanna bor-
ið til baka, að um slíka málaleit-
un hefði verið að ræða — og
frá Hvíta húsinu var tilkynnt, að
engar ákvarðanir hefðu verið
teknar um að senda her til Jór-
daníu eða Tyrklands.
'tr Þá hafa og horizt fregnir
þess efnis, að Nasser, einræð-
isherra í Egyptalandi, hafi í
kvöld sagt landgöngu Banda-
ríkjamanna í Líbanon of-
beldisárás — og allar árásir
á Irak, eða íhlutanir í mál-
efni landsins, yrðu taldar
beinar árásir á Egypta — og
mundu Egyptar og banda-
menn þeirra bregða skjótt
við.
if Rætt var um atburðina í ör-
yggisráðinu í dag og fordæmdi
fulltrúi Ráðstjórnarinnar aðgetð
ir Bandaríkjamanna harðlega.
Lodge, fulltrúi Bandaríkjanna,
kvaðst vænta þess, að gæzlulið
S.Þ. yrði bráðlega nægilega
styrkt til að gegna hlutverki sínu
í Líbanon.
Friðsamt var í Beirut í gœrdag
Síðasti sólarhringur var hinn
friðsælasti í höfuðborg Líbanon
í margar vikur. Ekkj var hleypt
af skoti — og engar sprengingar
gerðar. Salem, foringi uppreisn-
armanna og leiðtogi stjórnarand
stöðunnar, sem háð hefur haría
baráttu gegn Chamoun forseta og
stjórn landsins síðan 9. maí- sl.
gaf út yfirlýsingu í dag, um að
uppreisnarmenn mundu hætta
bardögum. Ekki greindi frá því
í yfirlýsingunni, hvort hér væri
um að ræða stutt vopnahlé. eða
fullnaðaruppgjöf, en samt sem
áður var yfirlýsing hans talin
mikill sigur fyrir forsetanr.
Útvarpsstöðin í Kairo túlkaði
þessa yfirlýsingu á þá iund, að
uppreisnarmenn og hermenn
stjórnarinanr hefðu nú samein-
azt gegn bandarísku „heimsvalda
sinnunum" og mundi þess ekki
langt að bíða, að öll alþýða Líban
ons ásamt stjórnarhernum hæfi
baráttu við bandaríska herinn.
Það hefur Salem uppreisnarfor-
ingi staðfest, að sögn egypzka út-
varpsins.
Bandarísku hermennirnir urðu
ekkf fyrir neinni áreitni, er þeir
slóu hring um höfnina og settu
þar vörð. Þvert á móti virtist ai-
menningur frekar vinsamlegur í
garð hermannanna. Bandarískir
hermenn tóku sér og stöðu við
bandaríska sendiráðið og bústað
sendiherrans, en ekkj hafa þeir
enn haldið inn í hverfi það, sem
uppreisnarmenn hafa lengst af
haft á valdi sínu í bardögunurn
síðustu vikurnar.
Fjöldi bandarískra flugvéla
við Beirut. Nú munu á fjórða
þúsund Bandarikjahermenn vera
komnir til Líbanon og eru þeir
vel vopnaðir, studdir sKiiðdreka
sveitum og fallbyssuliði. Eisen-
hower forseti sagði í útvarps-
ræðu sinni í gær, að 5.000 her-
menn yrðu sendir til Iábanon, og
munu þeir, sem enn eiu ókomn-
ir, þegar á leiðinni.
^if Allur herinn viðbúinn
Fjöldi herflugvéla hefur kom-
ið til Beirut í dag. Flestaliar
hafa þær komið frá stöðvum
Bandaríkjamanna í Evrópu, en
liðsflutningar eru þegar hafnir
yfir hafið, frá Bandaríkjunum.
Nær 70 bandarísk herskip, stór
og smá, eru á Miðjarðarhafi aust
anverðu — og er eitt þeirra búið
fjarstýrðum eldflaugum. Þrjú
stór flugvélamóðurskip með 300
flugvélar eru þar og. Miklir liðs-
flutningar fara nú fram. Fyrst og
fremst er um að ræða flutninga
Bandaríkjahermanna til Líbanon,
en einnig hefur Bandaríkjastjórn
ákveðið að senda aukaherstyrk til
Frh. á bls. 15.
Þessa mynd tók ljósmyndari Mbl. á Grófarbryggjunni í gær,
Þar voru um 70 gljáfægðar, spánýjar Massey-Ferguson drátt-
arvélar, sem bændur munu fá í hendurnar næsfu dagana.
Þessir vélar höfðu bændurnir keypt og greitt 20. marz í vor.
En svo lengi tafðist afgreiðsla við kaup þeirra til landsins,
að begar þær komu, lagðist „bjargráðaskatturinn“ á þær. —
Verða bændur að leggja á borðið 16—17 þús. kr. til þess að
fá þær. —
Skotið var á brezka
sendiherrann í Bagdad
LONDON, 16. júlí: — Selwyn
Lloyd, utanríkisráðherra Breta,
skýrði svo frá í þinginu í dag,
að brezka stjórnin hef'ði ekki haft
neitt samband við sendiherra sinn
í írak eða starfsmenn hans, en
eftir öðrum leiðum hefði henni
borizt frásögn af því, er múgur
réðíst inn í brezka sendiráðið í
Bagdad, varð einum manni að
bana, og brenndi húsið.
Gœzlulið S. Þ. megnaði
ekki að leysa verkefni sitt
— sagði Eisenhower
WASHINGTON, 16 .júlí. —
Eisenhower Bandaríkjaforseti
ávarpaði þjóð sína í útvarpi í
gærkveldi og gerði grein fyrir því
vegna hvers Bandaríkjastjórn
hefði tekiö þá ákvörðun að senda
herafla til Líbanon samkv. beiðni
Chamoun, forseta landsins. Það'
hefði verið gert til verndar
sjálfstæði Líbanon. Atburðirnir
í írak hefðu haft í för með sér
mikla hættu — og menn hefðu
ekki sízt gert sér hana Ijósa,
eftir að uppvíst var um sams
konar áform í Jórdaníu.
Ulbricht herðir enn tökin
BERLIN, 16. júlí: — Walter Ul-
bricht, var endurkjörinn aðalrit-
ari a-þýzka kommúnistaflokks-
ins, og styrkti þar að auki að-
stöðu sína og alger yfirráð í
flokknum með því að láta víkja
fjórum fyrrverandi mcðlimum
miðstjórnarinnar frá, en þeir
hafa verið grúnaðir um að vera
óhliðhollir Ulbricht, enda játuðu
þeir í ,sjálfsgagnrýningarræðum‘
hefur þegar lent á flugveliinum I sínum frammi fyrir flokksþing-
inu, sem 2260 fulltrúar sátu að
þeim hefði ýmislegt orðið á. Eft-
ir þetta er talið, að Ulbricht hafi
töglin og hagldirnar g öllum
flokknum og andstöðu gæti ekki
innan hans svo orð sé á gerandi.
Tveir þeirra fjögurra, sem ekki
hlutu endurkosningu í miðstjórn
ina Selbmann, aðstoðarforsætis-
ráðherra, og Wandel, sendiherra
landsins í Kína og fyrrum ritari
miðstjórnar flokksins.
Kvaðst Bandaríkjaforseti hafa
gert sér fulla grein fyrir hætt-
unum, sem ákvörðunin um beina
hernaðaraðstoð Bandaríkjanna
hefði í för með sér, en aðstoðin
hefði ekki brtjtið í bága við sátt-
mála S. Þ. og án hennar hefði
Líbanon framvegis ekki verið í
tölu sjálfstæðra ríkja. Fyrir at-
beina ráðamanna í Damaskus og
Kairó hefði látlausum áróðri yer-
ið haldið uppi til þess að reyna
að hafa áhrif á gang málanna í
Líbanon- og jafnframt hefðu þessi
öfl gert sig sek um beina íhlutun
þar sem um vopnasmygl inn í
Líbanon hefði verið að ræða.
Ljóst væri, að gæzlusveitir S. Þ.
hefðu ekki verið þess megnugar
að gæta þess að Egyptum og Sýr
lendingum héldist slíkt ekki uppi
— og þess vegna hefðu Banda-
ríkjamenn verið fúsir til að koma
stjórn landsins til hjálpar, þegar
aðstoðar var leitað. Bandaríkja-
stjórn vildi með aðgerðum sín-
um ljá S. Þ. allan þann stuðn-
ing, sem á hennar færi væri að
veita — og kvaðst forsetinn von-
ast til að gæzluliði S. Þ. yxi svo
fiskur um hrygg, að það gæti
eitt annazt þau störf, sem það
hefði verið kvatt til.
Sagðist Lloyd svo frá, að 24
manns hefðu dvalizt í sendiráðs-
byggingunni, þegar atburðurinn
átti sér stað — daginn sem upp-
reisnin var gerð í írak. iimn
venjulegi irakski lögregluvörður
stóð utan við bygginguna að
venju. Hafi herforingi komið til
sendiráðsins og sagt, að .irakski
herinn mundi gæta byggingarinn
ar, lét átta hermenn eftir — og
hélt á braut. Skömmu síðar réð-
ist hópur manna til inngöngu í
sendiráðið, en hvorki lögregla né
hermennirnir reyndu a'ð hindra
för fólksins. Sagði Lloyd, að marg
ir árásarmanna hefðu verið vopn
aðix — og einkennisklæddur her-
maður hefði m.a. skotið á brezka
sendiherrann, sem hefði flúið til
skrifstofu sinnar. í sömu mund
skutu árásarmennirnir Patrick
Graham,sem annaðist yfirumsjón
með nushgldi öllu í ser.diváðinu,
og hiaut hann þegar bana af. Þá
kveikcu árásarmenn í nokkrum
hlutum sendiráðsbyggingarinnar
— og hótuðu að kveikja einnig
í sknfstofuálmunni, sem sendi-
ráðsfólkið hafðí flúið í, ef það
kæmi ekki allt út óvopnað. Sendi
ráðsmennirnir gengu þá út og
hermaður fylgdj þeim gegn um
mannþröngina — til hótelsins,
sem fólkið dvelst nú í. Ráðherr-
ann sagði að lokum, að svo virt-
ist sem sendiráðsfólkið hefði
mjög takmarkað ferðafrelsi — og
ekki hefði verið hægt að hafa
samband við neinn úr hópnum.
Kairoútvarpið skýrði svo frá í
dag, að tilhæfulaust væri, að inn
fæddir hefðu kveikt í brezka
sendiráðinu í Bagdad, Bretar
hefðu gert það sjálfir. Þeir hefðu
verið að brenna leyndarskjöl,
bálið hefði orðið fullmikið og
sendiráðsmenn ekki getað heft
útbreiðslu eldsins.