Morgunblaðið - 17.07.1958, Blaðsíða 6

e
MOnCVVBT AÐIÐ
Fimm'fudagur 17. júlí 1958
Brautarholtskirkja á Kjalar-
nesi aldar gömul
verk. Var og öll vinna að kalla
unnin endurgjaldslaust, önnur en
sú, sem iðnaðarmenn þurfti til.
Við þetta hafa sóknarmenn og
aðrir unnendur kirkjunnar þó
ekki látið sitja, því að henni
hafa að undanförnu borizt marg-
ir forkunnar-fagrir og dýrmæt-
ir munir. Fyrir skömmu fékk
kirkjan að gjöf lýstan kross, sem
reistur var á turni hennar. Vegna
afmælisins bárust henni og þess-
ar gjafir: Skírnarfontur mikill og
fagur úr marmara, messuhökull,
SUNNUDAGINN 15. júní s. 1.
var fjölmenni saman komið við
Brautarholtskirkju á Kjalarnesi,
þar sem haldið var hátíðlegt ald-
arafmæli kirkjunnar. Biskupinn
herra Ásmundur Guðmundsson
prédikaði við guðsþjónustu í
kirkjunni, og þjónaði hann ásamt
sr. Garðari Þorsteinssyni prófasti
fyrir altari eftir prédikun. Sókn-
arpresturinn sr. Bjarni Sigurðs-
son á Mosfelli, talaði og í kirkj-
unni. Þar rakti hann í stuttu máli
sögu Brautarholtskirkju og gat
þeirra presta, sem þjónað hafa
við hana s. 1. öld. Nýstofnaður
kirkjukór undir stjórn Gísla
Jónssonar í Arnarholti annaðist
söng.
Eftir messu bauð sóknarnefnd
kirkjugestum til kaffidrykkju að
Klébergi. Þar voru rausnarleg-
ar veitingar fram reiddar, marg-
ar ræður fluttar og sönggleði
mikil. Hófinu stjórnaði formaður STÓRSTÚKA íslands I.O.G.T.
sóknarnefndar, Ólafur Bjarnason héit 58. þing sitt í Hafnarfirði,
í Brautarholti. j dagan 20.—23. júní. Þingið hófst
Ekki er fullkunnugt um, hve meg guðsþjónustu í fríkirkjunni
altarisklæði og altarisdúkur, 7
arma ljósakóróna og 10 vegg-
lampar af sömu gerð, 2 sjö álma
Ijósastikur á altari og 3 Biblíur.
Fer ekki milli mála, að þessi
fámenni söfnuður hefir hér lagt
kirkju sinni svo ríflega, að til
fyrirmyndar hlýtur að teljast.
Kirkjan var að kalla eignalaus,
þegar hafizt var handa um kostn-
aðarsamar endurbætur. En þær
voru ekki aðeins unnar án þess
stofnað væri til skulda, heldur
hafa kirkjunni sem fyrr greinir
áskotnazt margir fagrir og verð-
mætir munir, sem varðveitast
munu um ókomin ár.
nær Brautarholtskirkja hefir ver-
ið vígð. Hinn 11. júlí 1857 ritar
Jón Pétursson háyfirdómari, sem bæjarklaustri, en sr. Óskar Þor
þá var eigandi Brautarholts, j láksson dómkirkjuprestur þjón-
prófastinum, Ólafi Pálssyni dóm- 1 agj fyrjr altari.
kirkjupresti, bréf, þar sem hann I . _ , , . ._
Arí messu lokinn var gengið
tjáði honum, að hann hyggist láta
gjöra nýja timburkirkju i stað
torfkirkjunnar, sem sé léleg orð-
in. Beiðist hann leyfis prófasts að
mega flytja kirkjustæðið úr
kirkjugarðinum og fram fyrir
hann. Er ljóst af bréfabókum
prófasts, að kirkjan hefir verið
fullsmíðuð á ofanverðu ári 1857
eða öndverðu ári 1858. Kirkjunni
hefir ekki verið breytt í neinu
verulegu síðan, en mun jafnan
hafa verið vel við haldið.
Kirkjusmiðurinn var Brynjólf-
ur Þorvarðarson, er skömmu
seinna fluttist að Bakka á Kjalar-
nesi, en þar búa nú sonar sonar
synir hans. Eyjólfur smíðaði 4
kirkjur, og standa Þingvalla-
kirkja og Úlfljótsvatnskirkja enn
auk Brautarholtskirkju.
Fyrstur þjónaði við nýju kirkj-
una sr. Helgi Hálfdánarson síð-
ar prestaskólakennari. Auk hans
hafa 10 prestar þjónað við þessa
aldargömlu kirkju lengri eða
skemmri tíma. Má þar til nefna
skáldmæringinn sr. Matthías
Jochumsson, sem vígðist til
Kjalarnesþings vorið 1867 og
þjónaði þar til hausts 1873. Hann
bjó sem kunnugt er að Móum.
Sr. Hálfdán Helgason prófastur
að Mosfelli þjónaði við þessa
kirkju lengur en nokkur annar
eða um 30 ára skeið.
Sem fyrr segir hefir kirkjunni
ekki verið breytt í neinu veru-
legu, en viðhaldi hennar hefir
alla tíð verið sinnt vel. Nú sein-
ustu misseri hefir rækileg við-
gjörð farið fram. Nýr grunnur
hefir verið steyptur undir hana,
hún verið máluð smekklega í
hólf og gólf og ný rafhitun lögð'
í hana. Þá hefur kirkjan verið
klædd nýju járni utan, svo að
nokkuð sé nefnt. Girðing um
grafreit hefur verið endurnýjuð
og nýtt sáluhlið smíðað. Öll þessi
vinna er vönduð og vel af hendi
leyst, enda er kirkjan traust og
hlýlegt hús.
Söfnuðurinn er fámennur, þar
sem til hans teljast aðeins 26
heimili. Engu að síður hefir við-
gjörð og endurnýjun kirkjunnar
verið innt af hendi án þess að
stofnað væri til skulda. Má enda
segja, að flest heimili sóknarinn-
ar hafi látið meira og minna af
hendi rakna til að gjöra kirkj-
una svo vel úr garði, sem raun
ber vitni. Gjafir þeirra margra
eru stórhöfðinglegar. Þá hafa og
nokkrir gamlir Kjalnesingar og
aðrir unnendur kirkjunnar lagt
fram drjúgan skerf.
Alls hafa kirkjunni þannig
borizt að gjöf yfir 57 þúsundir
króna í peningum, auk þess sem
sóknarmenn gáfu yfir 50 dags-
Ný og öflug sókn gegn
sívaxandi áfengishöli
Frá Stórstúkuþinginu í Hafnarfirði
Þar sem reynslan hefur sýnt, að
allar tilslakanir varðandi sölu
áfengis, hafa aukið vínneyziu í
landinu, skorar stórstúkuþmgið
á ríkisstjórnina og aðra þá aðila,
sem hér eiga hlut að máli, að
veita ekki leyfi til nýrra áfengis
staða hvorki í Reykjavík né ann
ars staðar á landinu. Þá telur
þingið eftirlitinu með smygli og
leynivínsölu ennþá stórlega á’oóta
vant.
Stórstúkan skorar á ríkisstjórn
ina að beita sér fyrir þvi, ða sett
verði ó næsta Alþingi lög eða
lagaákvæði um skipun árengis-
varnalæknis.
Skal hann fara með yfirstjórn
drykkjumannahæia í landinu i
læknisfræðilegum efnum, svo og
í Hafnarfirði. Prédikaði séra Gísli
Brynjólfsson próf-astur að rvirkju
fyiktu liði til Góðtemplarahúss-
ins í Hafnarfirði og þingið sett.
Þinginu stjórnaði Benedikt S.
Bjarklind, stórtemplar.
Mættir voru 66 fulltrúar frá
46 stúkum.
Á þinginu ríkti mikill áhugi
fyrir að hefja nýja og öfluga sókn
gegn hinu sívaxandi áfengisböii,
sem segja má að nú ógni tilveru
og framtíð þessarar fámennu annara stofnana, sem styrks
þjóðar. Harmaði þingið, að hátt-
virt Alþingi skyldi ekki sam-
þykkja bann við áfengisveiting-
njóta að opinberu fé og starfa
fyrir drykkjusjúklinga.
Stórstúkuþingið skorar einnig
um ríkisins og rikisstofnana og á fjárveitinganefnd hins háa Al-
skorar á framkvæmdanefnd að þingis að veita fé til framhalds-
beita sér fyrir því, að málið verði; byggingargóðtemplarahússi Vest
tekið upp á næsta þmgi. Einnig mannaeyjum, vegna brýnnar
var samþykkt áskorun á bæjar-
stjórn Reykjavíkur og aðrar bæj
arstjórnir að veita ekki áfengi á
kostnað almennings.
nauðsynjar á sjómannastofu, sem
ætlað er rúm í húsinu.
Þá lýsti stórstúkuþingið
ánægju sinni yfir fjölgun tóm-
Myndin var tekin af þeim Ingrid Bergman og Lasse Schmidt
er þau komu um helgina flugleiðlk til Svíþjóðar frá Höfn.
Fullvíst er, að þau séu nú í hjónabandshugleiðingum.
stunadheimila í landinu og telur
æskilegt, að sem flest félags-
samtök stuðli að þessari þróun.
í framkvæmdanefnd storstúk-
unnar voru þessir menn kosnir:
Stórtemplar: Benedikt S. Bjark
lind, lögfræðingur, Reykjavík.
Sórkanzlari: Ólafur Þ. Krist-
jánsson, skólastjóri, Hafnarfirði.
Stórvaratemplar: Ragnhiidur
Þorvarðardóttir, frú, Reykjavík.
Stórritari: Jens E. Níelsson,
kennari, Reykjavík.
Svórgjaldkeri: Jón Hafliðason,
fulltrúi, Reykjavík.
Stórgæzlumaður ungmenna-
starfs: sr. Árelíus Níeisson sókn
arprestur. Rvík.
Stórgæzlumaður unglingastarfs:
Gissur Pálsson rafvirkjameistari,
Rvík.
Stórgæzlumaður löggjafarstarfs:
shrifar úr
daglega lífinu
FYRIR nokkru gat ég þess í sam
bandi við ferðalög á hestum,
meira til gamans en að það bein-
línis væri í frásögur færandi, að
ég hefði sjálfur brugðið mér á
hestbak, og haft þá klaufalegu til
burði við að halda hestinum á
töltinu, að ég hefði verið auraur
í öxlunum daginn eftir. Svo sak
laust sem það nú virðist, að gera
gys að sjálfum sér, gaf það tileíni
til eftirfarandi bréfs, sem mér
barst frá Sigurði Jónssyni frá
Brún:
„Velvakandi segir í Morgun-
blaðinu 11. júlí frá ferð sinni inn
að Stöng í Þjórsárdal, ellefu
tíma reið er það, að því er virðist
ekki mikið álag á mann né hest.
reiði minnar yfir saklausum
pappír fyrr en nokkuð var liðið
frá lestrinum. Það hefur sín fyrir
heit að salta bræði sína. Eftir
stundarbil hafði ég áttað mig á
því að ekki myndi stætt á því
að stefna manninum fyrir
skepnuníðslu á grundvelli grein-
ar hans. Hann kynni að vera svo
óvanur að halda um tauma og
bera hendur sínar að öðru en
ritvél að óvíst væri um misþyrm-
ingu á hestinum hefði verið að
■gera, þetta gat verið þolleysi
mannsins og ekkert siður þótt
hann gerði sér ekki ljóst sjálfur
að lítið hefði verið tilefni lúans.
Þó er þetta atyhglisverð frá-
saga og ætti að komast á vitund
Áður voru þrettán til sex án tím-i sem flestra þeirra, sem hugsan-
ar ekki óalgengur vinnutími hjá
vinnuharðari bændum, en vota-
bandsflutningar og kaupstaðar-
ferðir víðast hvar drjúgum tíma
írekari.
Samt varð mér það fyrst fyrir,
þegar ég las greinarstúf þennan
legt er að freistist til að lána sér
ókenndum mönnum hesta til
ferðalaga. Hér er góður kostur
manna, sem bæði hafa afl og
æfingu í átökum til þess að geta
misboðið hesti með tökum, ekki
einu sinni eða sjaldan, heldur
að bálreiðast yfir meðferðinni á hvað ofan í annað klukkustund-
hestinum, sem blaðamaðurinn
reið. Mér datt í hug hvernig
tanngarður og munnvik skepn-
unnar hefðu verið viðkomu eftir
taumatök þau ög rukkamr um
gang, sem hefðu getað valdið
eymslum í öxlum riddarans og
þeim svo miklum, að hant: kvart
aði fyrir alþjóð manna í víð’esnu
blaði um þjánmgar sínar við rit-
vélina daginn eftir.
En þarna gat ég ekkert gert til
úrbóta, meira að segja kom ég
því ekki við að úthella skálum
um saman, dag eftir dag, ef í það
færi, og ef þeir eru eins ínnrættir
og blaðamaðurinn sagðist hafa
vérið, nefnilega ráðmr í að kúga
hestinn til mýktar vegna rasssær
ishættu án þess að vitað verði
um athygli á afleiðingum verk-
anna fyrri en að öllu búnu, þá
þarf ekki að öfunda hestana und
ir þeim af líðaninni. En sem bet-
ur fer veit ég ekki um knáleika
blaðamannsins og veit því ekki
heldur þrátt fyrir greinina hvort
þra hafa meiðslj á orðið, þar sem
hún segir ekkí svo ótvírætt sé
annað en það, að höfundur henn-
ar getur engrar umhyggju fyrir
öðru en sínum eigin rassi.
Sé það tæmandi týsing er hross
eigendum gott að vita það og, son,
haga sér eftir því, sé aðeins um [ starfs. Undirbúnmg þess önnuð-
Haraldur S. Norðdahl, tollvörð-
ur, Rvík.
Stórfræðslustjóri: Eiríkur Sig-
urðsson, skólastjóri, Akureyri.
Stórkapellán: Indriði Indriða-
son, rithöfundur, Rvík.
Stórfregnritari: Gísli Sigurgeirs
son, bókari, Hafnarfirði.
Fyrrverandi stórtemplar séra
Kristinn Stefánsson, fríkirkju-
prestur, Rvík.
Heiðursfulltrúi: Jóhann Ögm.
Oddsson, forstjóri, Rvík, (kjör-
inn 1957).
Umboðsmaður hátemplars var
kosinn Stefán Kristjánsson, for-
stjóri frá Akureyri.
■k
Hinn nýi erindreki regiunnar,
Gunnar Dal, var kynntur þinginu
og flutti hann erindi um nýsxip-
un á starfsháttum góðtemplara-
reglunnar.
Stórstúkuþingið lýsti sérstakri
ánægju sinni yfir stofnun 'Sam-
bands íslenzkra ungtemp,ara,
sem stofnað var 1. sumardag
1958. í því eru nú 8 stúkur og
435 meðlimir. En góðtemplara-
reglan á öllu landinu telur nú
um 10.000 félagsmenn. Þakkar
stórstúkuþingið öllum, sem
hrundu stofnun ungtemplarasam
bandsins í framkvæmd, en aðal-
hvatamaður þess var Gissur Páls
stórgæzlumaður unglinga-
ónákvæman frásagnarhátt að
ræða, þá er samt athugandi að
aðrír gætu verið eins og hann
lýsir sér og slíka leigjendur hesta
ættu hestaeigendur að varast“.
Það er nú kannske ekki ástæða
til að hafa um þetta fleiri orð,
úr því að Sigurður ætlar ekki að
stefna Velvakanda fyrir skepnu-
meiðslin. Vafalaust hafa allir
aðrir skilið að ég var að gera gys;
að mínum eigin vesaldómi. En
þar sem ég hefi nú hugsað mér
að láta umrædd eymsli í öxlum
ekki fæla mig frá frekari hesta-
mennsku, þá er öruggara að gera
öllum hestamönnum ljóst, að
Velvakandi er hestum öldungis
hættulaus. Af reynslu minni í síð
ustu ferð, hef ég lært að haida
ekki taumunum svo hátt að ég
lyfti um leið axlavöðvunum, og
að ég er jafnvel reiðubúinn til
að láta hestinn brokka með mig
í 11 tíma — skítt með bominn
— ef blessuð skepnan skyldi hafa
illt af að tölta. Síðan lýsi ég því
yfir, að ég get fengið það skrif-
legt ef með þarf, að í umrætt
skipti sást ekki á hestinum. Aft-
ur á móti var ekki sjón að sj»
riddarann, þegar hann steig af
baki. Og skal það látið ósagt
hver hafi níðst á hverjum.
ust Sigurður Jörgenson, við-
skiptafræðingur, sr. Árelíus Niels
son og Einar Hannesson, skrif-
stofumðaur.
Þingstúka Haínarfjarðar ann-
aðist undirbúning þingsins, en
undirstúkur Hafnarfjarðar, Dan-
íelsher og Morgunstjarnan, héldu
þingfulltrúum veglegt samsæti.
k
Að þingi loknu bauð bæjar-
stjórn Hafnarfjarðar templurum
í skemmtiferð til Krýsuvíkur og
hélt þeim síðan samsæti í Al-
þýðuhúsinu.
Skoðað var einnig hið nýja og
myndarlega bókasafn Hafnar-
fjarðar og vísir að byggðasafni,
sem Hafnarfjarðarbær er að
koma á fót.
í sambandi við stórstúkuþingið
hélt unglingareglan ársþing sitt.
Samþykkt var þar m. a. að efna
til verðlaunasamkeppni um leik
rit við hæfi barna. Ákveðið var
að veita þrenn verðlaun, kr.
3000,00, kr. 1500,00 og kr. 750,00,
fyrir beztu leikþættina, sem regl
unnj berast. Handritum sé skilað
til Gissurar Pálssonar fyrir 1.
janúar 1959.