Morgunblaðið - 03.04.1960, Blaðsíða 3

Sunnudagur 3. aprfl 1960
MORGUNBLAÐ1Ð
3
Sr. Jón Auduns, dómprófastur:
María móbir Krists
Litli kanínuunpinn kann vel viö sig í lófa drengsins.
Sex kanínur
SEjuTJARNARNESIÐ er lítið
og lágt / lifa þar fáir og hugsa
smátt, o. s. frv. Þannig orkti
í>órbergur, áður en hann
komst í kompaní við allífið.
Seltjarnarnesið virðist hafa
orðið honum tákn flatneskj-
unnar í sálarlífi manna —
enda segja hinir miklu meist-
arar, að umhverfið móti smá-
mennin. Þórbergur var ekkert
smámenni eins og allir vita.
En tók hann ekki eftir út-
sýninu af flatneskjunni, sá
hann ekki t. d. Snæfellsjökul-
inn, sem blasir við nesinu í
dýrð himsins. Nei, það hefur
sennilega verið þoka, þegar
meistri Þórbergur orkti um
flatneskjuna og kryddaði hana
ódauðlegum „húmor“ sínum
— ekki sóiskin og heiðríkja
eins og núna, þegar ég þeysi
út á nesið í svörtum reiðskjóta
frá B. S. R.
Nú heldur líklega einhver,
að mér sé' fúlasta alvara og
ég ætli að fara að yrkja ó-
dauðlegt ljóð um útsýnið frá
flatneskjunni — kannski
meira að segja atómljóð. Nel,
guð forði mér frá slíku. Ég
ætla aðeins að hitta tvo kan-
ínustráka á nesinu og spjalla
við þá og kanínurnar þeirra
— ef þær kunna mannamál.
★
Fyrst hitti ég ráðsmanninn
á Nesi — en þar bjó áður
Bjarni Pálsson, fyrsti land-
læknir á íslandi.
— Strákarnir, þeir eru ekki
hér núna. Ragnar er að vinna
í ísbirninum og Ólafur er í
skóla, sagði ráðsmaðurinn. —
Ragnar hefur verið hjá mér
á sumrin, og ég hef leyft hon-
um að hafa hér kanínur í stað-
inn fyrir að iðka villidýrs-
eðlið á götunum. Hann er hér,
þegar aðrir drengir fara í bíó
— tel hann hafa gott af þessu.
— Hvað hefurðu margar
kýr? spurði ég.
— Hundrað og fjörutíu.
★
Loksins náði ég í strákana,
og við gengum yfir túnið,
þangað sem Ragnar hefur
kanínurnar sínar — en Ólafur
var búinn að selja sínar og
var þögull.
— Það er búið að slóða-
draga, segir Ragnar.
— Ja, það verður góð lykt
af skónum mínum, þegar ég
kem aftur niður á blað, segi
ég og glotti. Þarna er svo kan-
ínukofinn — tveggja hæða og
umgirtur.
— Ég smíðaði hann sjálfur,
segir Ragnar og er ekkert
grobbinn. Það eru dúfur uppi,
en kanínurnar eru niðri. Ein
dúfan liggur á núna.
— Hvernig er samkomuiag-
ið milli íbúana?
— Það er gott — óþarfi að
rífast um hitann. Ragnar tek-
ur lykil upp úr vasanum og
— Hana, segir Ragnar og
stjakar við öðrum karlinum
með fætinum.
— Þessi vill alltaf ráðast á
þann gamla, segir hann til
skýringar.
• — Er hann afbrýðisamur?
— Já. — þegar maður klór-
ar þeim undir hökunni, þá
verða þeir vitlausir — þú
veizt.
En ég vissi það ekki.
Kanínurnar eru hinar ró-
legustu og brátt eru þær örin-
um kafnar við að naga rófur,
sem Ragnar útbýtir þeim.
— Þær eru voða þrifnar,
segir hann. Maður hreinsar
bara eitt hornið — og þá gera
þær allt þar. Svo hreinsar
maður út öðru hverju.
— Ég hugsa að ég fái mér
bráðum kanínur aftur, segir
í dag er Boðunardagur Maríu,
eini Maríudagur kirkju vorrar
og minningardagur þess, að eng-
illinn boðaði henni, að móðir
lausnara mannanna ætti hún að
verða.
Sá vegur er langur, sem ligg-
ur frá fátæklega smiðshúsinu í
Nazaret, þar sem María var
kona og móðir, er annaðist upp-
eldi átta barna Matt. 13, 55),
og upp í hásæti himnadrottning
arinnar, upp í sess guðsmóður
sjálfrar. En þangað hefur til-
beiðsla kynslóðanna hafið Maríu,
móður Jesú.
Að skilningi lúterskra manna
er Maríudýrkun rómversk-ka-
þólskra fráleit og fjarstæða ýms
ar kenningar þeirra um hana,
eins og það, að hún hafi ekki átt
jarðneskan föður og stigið í jarð
neska líkamanum upp til himna,
ir“, sem voru hérna vinnu-
menn þá, hafi étið þær.
— Hvað áttu margar dúfur?
— Sjö, en það eru bara tvær
hérna. Komdu inn og sjáðu
þessa, sem liggur á.
Og ég verð að beygja mig
til að komast inn og gæta þess
að stíga ekki á kanínuung
ana. Þarna liggur dúfan, hrær
ingarlaus og lætur sig kannski
dreyma um, hvernig börnin
hennar muni líta út, þegar
þau hafa brotið skurnina, sem
er á milli þeirra og heimsins.
Ég var feginn, þegar ég kom
út úr kofanum og sá aftur
Snæfellsjökulinn.
— Hér er rólegt, segir Ragn
ar.
— Kunnið þið ljóðið eftir
Þórberg Þórðarson um Sel-
tjarnarnesið, strákar?
— Hvernig er það?
■— Seltjarnarnesið er lítið og
er hún dó. En rómv.-kaþólskum
mönnum er hins vegar svipað i
huga enn og Jóni Arasyni var,
er hann kvað þá einna versta af
lúterskum villum, a8 þeir „skip-
uðu af skaparans móður að
biðja“.
og tveir strákar
opnar heljarstóran lás, sem er
fyrir dyrunum.
— Þetta er fengelsi.
— Heldurðu að það þíði
nokkuð að láta þær hafa lyk-
ilinn, svarar Ragnar snúðugt.
— Ég er orðlaus.
— Þær gætu hlaupið út í
buskann, segir Ólafur. Ég
missti eina svoleiðis einu
sinni, hún var ungafull. Ég
hugsa að hún hafi drepizt.
-— Léztu hana hafa lykilinn?
— Nei, segir Ólafur og hlær.
Ragnar er nú búinn að opna
dyrnar og íbúar neðri hæð-
arinnar blasa við augum: sex
kanínur, þrjár fullorðnar og
þrír ungar. Einn unginn er
kolsvartur — og kerlingin er
grá, hinar eru allar hvítar,
karlarnir tveir og ungarnir,
sem eru kvenkyns.
Ólafur, upp úr eins manns
hljóði og horfir á kanínurnar.
— Hvað kosta svona kan-
ínur?
— Sumir selja þær á hundr-
að krónur, segir Ragnar.
— Hvaða gagn er svo af
þeim?
— Þær eru skemmtilegar,
segir Ólafur.
— Það er hægt að selja af
þeim skinnið á sextíu krónur,
skýtur Ragnar inn í — og
sumir éta þær.
— Hafið þið étið kanínu-
kjöt?
— Nei, segja þeir báðir sam
tímis.
— En „baununum" þykja
þær góðar, segir Ragnar eftir
dálitla umhugsun. Það hurfu
einu sinni tvær kanínur frá
mér — og ég held að „baunarn
lágt/lifa þar fáir og hugsa
smátt, o. s. frv.
— Já, þetta — en ég hef nú
aldrei séð neinn skvetta úr
koppi á túnin hér, segir Ragn-
ar. Er þetta eftir Þórberg?
Þannig týna ljóðin höfund-
um sínum. En skildi Seltjarn-
arnesið nokkurn tíma losna
við þetta ljóð?
i. e. s.
I
Ragnar og Ólafur með
kaninurnar. —
Slæmur frágangur
við ræsi og brýr
GRUNDARHÖLI, Hólsfjöllum, 1.
apríl: — í hlákunum í vetur
grófst víða í sundur nýji vegur-
inn hér um Fjöllin og er athyglis
vert, að hann hefur eingöngu
grafizt í sundur við brýr og ræsi
Er því augljóst, að illum frá-
gangi er um að kenna. Hlaðið er
grjóti upp að brúm og ræsum og
jafnvel kringum röraræsi, en
sandi og mold ýtt að grjótinu.
Vatnið á greiðan gang gegnum
grjótihleðsluna, sandurinn hrynur
niður milli steinanna og skolast
burt. Vegurinn hangir upp á
frostskán 'einni saman en fellur
svo niður, þegar þiðnar.
1 einu slíku tilfelli, lá hér við
stórslysi. Þetta mætti auðveld-
lega fyrirbyggja með því að
hlaða grassnyddu utan á grjót-
hleðsluna til að loka henni. Er
vonandi að það verði gert eftir-
leiðis og menn láti reynsluna
þannig kenna sér. — Víkingur.
í rómv.kaþ. háguðrækni er hin
sögulega María, smiðskonan,
margra barna móðir, horfin. —
Menn dýrka háa hugsjón, sem
María er gerð að fulltrúa fyrir,
hugsjón hreinleikans, miskunn-
seminnar, kærleikans. Þess
vegna hefur Maríudýrkunin sval
að trúarlegri lotningarþörf millj
ónanna og jafnframt veitt inn-
blástur listamönnum og skáldum
til þess að skapa mörg fegurstu
listaverk, sem orðið hafa til á
Vesturlöndum.
Og ef vér trúum því, að há-
leit fegurð hafi blessunarrík
áhrif á mannssálina, er það víst,
að Maríudýrkunin, með lotningu
sinni fyrir kærleika, hinnar himn
esku móður, hreinleika hinnar
himnesku meyjar, hefur auðgað
mannssálirnar og snortið, vakið
margt hið bezta, sem í þeim býr.
Lotningin fyrir himnadrottn-
ingunni leið ekki undir lok á ís-
landi með Jóni Arasyni. Hundr-
að árum síðar safnaði meistari
Brynjúlfur gömlum Maríuvísum
og varðveitti þær, og orti sjálf-
ur þróttmikið kvæði: Til Hinn-
ar Blessuðu Meyjar. Séra Daði
Halldórsson frá Hruna orkti um
hana fagurt kvæði: Jómfrú Maríu
Ærukranz, og hefur þá sennilega
hvort tveggja vakað fyrir hon-
um, fögur minning um biskups-
dótturina í Skálholti og löngun
til að yrkja lof um guðsmóður.
Á efri árum sínum þýddi Helgi
Hálfdánarson, einn lúterskasti
guðfræðingur kirkju vorrar,
frægasta Maríusálm heimsins:
Stabat Mater, um Maríu við
krossinn. Og í nýju sálmabókina
er tekinn upp hinn gullfagri, ís-
lenzki miðaldasálmur: Heyrðu,
hjálpin skæra, himnaríkisblóm.
Þannig lifir með lúterskum
mönnum lotningin fyrir Maríu,
og hvers vegna?
Vegna þess, að hún var af
Guði Kjörin til að fæða í heim
frelsara mannanna. Vegna þess,
að í sálu þessarar ungu konu voru
þau verðmæti að hann trúði
henni fyrir háleitasta móðurhlut
verkinu á jörð.
Undir sama lögmál var Jesús
seldur og aðrir menn. Einnig fyr-
ir hann hlaut að skipta megin-
máli, hver móðir hans var, hvern
arf hann fengi frá hennir hverja
mótun í bernsku. Eitthvað af feg
ursta gróðrinum, sem síðar náði
fullum blóma í sálu hans, hef-
ur vaxið upp af fræjum, sem
móðir hans sáði til á samveru-
stundum móður og sonar heima
í Nazaret. Af þessu verður María
stærst. Við þessa vegsemd bætir
hásæti himnadrottningar engu.
Líkur benda til, að María hafi
verið mikilhæf kona. Þann arf
ber sonur frá móður, sem segir
til sín til æviloka. Eitthvað af
henni lifir í honum. Auk þess,
sem María var móðir Krists, ól
hún annan mikilhæfan son, sem
um er vitað: Jakob, einn vitrasta
mann og sterkasta persónuleika
frumkristninnar. Mun ekki einn-
ig hann hafa borið sinn arf frá
Maríu?
María, móðir Krists. Himria-
drottningin er hún í vitunc
sumra. Guðsmóðir í vitund ann-
arra. En í vitund kynslóðannc
lifir hún fyrst og fremst, senr
móðir, er mestu var trúað fyrii
af öllum mæðrum, þýðingar
mesta, dýrlegasta móðurhlutverl;
inu á jörð.
Margt af því, sem fram gekli
af munni honar hennar síðar, ei
oss trygging þess, að þau fra
muni aldrei með öllu deyja, seir
móðirin sáir í sálu barnsins síns
ef hún sóir af kæriíúka. í auð-
mýkt og trú.