Morgunblaðið - 25.09.1974, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. SEPTEMBER 1974
19
„Hinu neita ég ekki, að gaman
þykir mér að lesa markaskrár”
Samtal við Gísla
bónda á Saurum,
elzta gangnamann
Miðfirðinga
ÞEGAR blaðamaður Mbl. var
staddur I Miðfjarðarrétt fyrir
skömmu, á aðalréttardaginn,
veitti hann athygli lágvöxnum
rosknum manni sem var manna
duglegastur að reka féð úr
safnréttinni f almenninginn.
Sparaði hann hvorki röddina
né hendurnar við reksturinn.
Þá var hann ekki sfður dugleg-
ur að draga f dilka, ekki sitt
eigið fé heldur annarra, þvf sitt
fé hafði hann að mestu heimt
kvöldið áður. Þá voru reknar f
rétt um 3 þúsund kindur sem
gangnamenn af svokölluðum
Kjálka á Aðalbólsheiði (heiðin
skiptist f Tungu og Kjálka)
höfðu smalað, en þeir töfðust
ekki vegna þoku eins og aðrir
Miðfirðingar. Á Kjálkanum
átti umræddur maður nær allt
sitt fé, en hann heitir Gfsli
Magnússon og er bóndi á Saur-
um f Miðfirði. Það var honum
ekkert vandamál að draga ann-
arra manna fé f dilka, þvf
markagleggri menn finnast
vart þar um slóðir, sögðu okkur
kunnugir menn, þótt Gfsli
gerði sjálfur lftið úr þeirri
kunnáttu. Þeir hinir sömu
tjáðu blaðamanni, að Gfsli væri
elztur þeirra Miðfirðinga sem
smöluðu heiðar á þessu hausti,
og þvf var ekki úr vegi að rabba
stuttlega við hann.
Fór fyrst í göngur 1922
„Jú, það mun rétt vera, að ég
sé sá elzti í göngunum að þessu
sinni, en ég er 65 ára gamall
núna. Þetta er 45. eða 46. haust-
ið sem ég fer i göngur, og alltaf
hef ég smalað sömu heiðina,
Aðalbólsheiði. Mér er það enn í
minni er ég fór í fyrsta skipti í
göngur á heiðar upp haustið
1922.“
— Hvernig gengu leitir í
þetta sinn?
„Þær gengu vel hjá okkur
sem vorum á Kjálkanum, þokan
var dimmari hjá þeim sem
gengu á vestari heiðarnar, svo
þeir urðu að liggja yfir einn
dag. Nú, svo má ekki gleyma
því, að við höfðum röggsaman
leitarstjóra, Jóhannes
Kristófersson á Finnmörk, sem
sá um að hlutirnir væru í réttu
lagi.“
— Hvernig voru heimturnar
hjá þér?
„Þær voru góðar eins og hjá
öðrum, því leitarveður var gott.
Ég átti nær allt mitt fé á heið-
inni sem ég smalaði. Ég átti um
200 fjár á fjalli, en á-fóðrum
yfir veturinn hef ég um 120
fjár. Ég hef alla tíð búið að
Saurum, og hef verið talinn fyr-
ir búi frá því móðir mín dó
1952, en hún tók við búinu þeg-
Gfsli bóndi á Saurum kannar markið á einni kollóttri f Miðfjarðar
rétt.

B ‘1
ar faðir minn dó. Nú búum við
tvö á Saurum, ég og Þórdís syst-
ir mín, og ekki getur það nú
talizt stórbúskapur sem við
stundum þar.“
Mæðiveikin breytti
miklu
— Er annar bragur á göngun-
um nú en áður fyrr?
„Mikil ósköp, þær hafa
breytzt eins og annað. Nú geta
menn talast við í kalltækjum,
og á allra síðustu árum hafa
þyrilvængjur verið notaðar við
seinni leitir. Það er vissulega
mikill munur að fá nýjustu
tækni, en þyrilvængjurnar
leysa samt ekki þarfasta þjón-
inn af hólmi, því eins og hér
fyrrum fara allir leitarmenn
ríðandi á hestum inn til heiða.
En mestar breytingarnar Urðu
þegar mæðiveikin kom upp á
árunum, hún fór illa með
marga helvísk. Þegar hún kom
upp þurfti að girða milli Mið-
firðinga og Borgf irðinga f vestri
og Miðfirðinga og Víðdælinga í
austri. Taka varð féð og fella
það, en það var ekki annað að
gera, að mínu mati. Ekki er
annað að sjá en hreinsunin hafi
tekizt vel í okkar hólfi. Féð var
fátt fyrst á eftir, en því hefur
farið fjölgandi siðan og það sem
mestu máli skiptir er, að ekki
hefur orðið vart við mæðiveik-
ina aftur. Áður en mæðiveikin
kom og girðingarnar voru sett-
ar upp blandaðist féð meira, og
Framhald á bls. 20
Aðstaða fangavarða
á Litla Hrauni slæm
— segir Steindór Guðmundsson fyrrv. fangavörður
Steindór Guðmundsson við vinnu sína I frystihúsinu á
Stokkseyri.
Ljósm. Mbl.: Þórleifur Ólafss.
„Það er þreytandi starf að
vera fangavörður, og Litla-
Hraun er ekki hentugt til
þess konar starfsemi," sagði
Steindór Guðmundsson verk-
stjóri í frystihúsinu á Stokks-
eyri, þegar við hittum hann
þar að máli fyrir stuttu. Stein-
dór, sem ættaður er ú^
Hreppunum, en er nú búsett-
ur á Stokkseyri, var fanga-
vörður á Litla-Hrauni í 13 ár.
Þá var hann orðinn það
þreyttur á starfinu að hann
hætti, „enda ólíkt skemmti-
legra að meðhöndla fiskinn
en að skipa mönnum fyrir,"
eins og hann sagði
„Hvernig starf er fanga-
gæzlan?" spurðum við Stein-
dór fyrst.
„Það er vægast sagt þreyt-
andi og sérstaklega þó, þeg-
ar húsnæðið er óhentugt og
skiplagning öll í molum, eins
og á sér stað á Litla-Hrauni.
Reyndar var þetta húsnæði
aldrei ætlað til þessarar starf-
semi, en með fleiri bygging-
um, sem þarna hafa risið
hefur starfið versnað, því
ékkert hefur verið hugsað
um að hafa samræmi á hlut-
unum. Það hefði aldrei átt að
byggja viðbygginguna. Þvi
miður er það svo, að fæstir
vita hvernig aðstaða fanga-
varðanna er. Og að tala við
ráðamennina er eins og tala
fyrirtómum eyrum."
„Hefur þetta lélega skipu-
lag og þessi lélega aðstaða
bitnað á starfseminni?"
„Það verður að játast, og
margt af þvi sem gerzt hefur
á Litla-Hrauni má rekja til
þess."
„Hvað eru starfsmenn á
Hrauninu margir?"
„Að öllu venjulegu eru þeir
16 talsins. Þar af ganga 12
vaktir —- en síðan koma
verkstjóri, matsveinn, bíl-
stjóri og forstöðumaður."
„Hver finnst þér aðal-
munurinn á að stunda vinnu
við framleiðslustörf og fanga-
gæzlu?"
„Aðalmunurinn finnst mér
liggja í því, að maður fær
vissa ánægju út úr því að
vinna að framleiðslustörfum,
en út úr hinu fær maður
ekkert."
„Hvernig er að búa á
Stokkseyri?"
„Hér byggði ég hús 1 972,
og það gerði ég þar sem ég
tel að mikil framtíð sé í því að
búa á Stokkseyri. Þetta hefur
lika unga fólkið fundið, enda
er hér mikil uppbygging í
sambandi við sjávarútveg-
inn. Atvinna i frystihúsinu er
hér alltaf næg og í sumar
þurfti að fá fólk til vinnu frá
Selfossi og þannig var það
reyndar einnig í vetur "
„Hefur þá ekki orðið mikil
breyting á atvinnulífi hér
siðustu árin?"
„Jú, og það kemur bezt
fram i þvi, að fólk er hætt að
sækja vinnu út fyrir hrepp-
inn, en áður var það frekar
stór hópur, sem það gerði
Nú er hér mikið byggt og ein
7 íbúðarhús í smíðum fyrir
utan Viðlagasjóðshúsin 12
sem reist voru fyrir Eyjafólk-
ið. Það má hins vegar benda
á það, að félagslífið mætti
vera meira að mínu mati. Nú
á timum virðist enginn hafa
tima til að sinna því og einnig
vantar samstöðuna. Þvi mið-
ur þá er það svo margt, sem
nú glepur unga fólkið að það
gleymist að halda uppi
félagslifi. Það má kannski
segja, að þegar fólk er búið
Framhald á bls. 20
f'o/k — íolk —íolk — íolk
t