Morgunblaðið - 27.03.1975, Blaðsíða 34

82
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. MARZ 1975
sonar, sem hafði á boðstólum sitt
af hverju, allt frá grænsápu og
rúsínum upp í silkistranga, eins
og hún orðaði það.
Verzlunarstörfum hafði hún
ekki kynnzt, utan þess að hún fór
14 eða 15 ára gömul með Önnu
systur sinni til Reykjavikur. Þær
gengu upp Laugaveginn og
keyptu sér í svuntu hjá Söru í
Vöruhúsinu, sem síðar átti Sokka-
búðina. — Hún var svo fín í
peysufötunum sínum, með marga
hringi, og svo fjarska þægileg i
framkomu, segir Elísabet. Henni
fannst mikið til um hana. En það
var þó ekki lokamarkmið Elisa-
betar að afgreiða einhvers staðar.
Hún ætlaði að komast í skóla og
byrjaði strax í Eyjum að fara í
kennslutima í islenzku, dönsku
og orgelleik. I Vestmannaeyjum
gat hún safnað sér fyrir skólavist
í húsmæðra- og heimavistarskóla i
Noregi. En mágur hennar aðstoð-
aði hana. Þetta var gott tækifæri,
sem nýttist vel og enn á hún vin-
konur frá skólaárunum í Noregi
og Finnlandi. I Noregi dvaldi hún
á annað ár.
Þegar Elísabet kom til baka,
undi hún ekki i Vestmannaeyjum,
vildi komast til Reykjavíkur. Til
þess tók hún fyrstu vinnu, sem
hægt var að fá. Hún átti að ganga
um béina i borðstofunni í Iðnó,
þar sem voru kostgangarar, m.a.
helztu piparsveinar bæjaíins.
Ekki var hún þó hrifin af því
starfi, og þegar húsmóðirin bað
hana um að hjálpa sér við mat-
seldina, greip hún það fegins
hendi. Matráðskonan hafði farið
um vorið. Reyndar sá hún ein með
aðstoðarstúlkum um matreiðsl-
una vegna lasleika húsmóðurinn-
ar. Það gleymdist þó að bæta við
kaupið, en Elísabet hafði ekki orð
á þvi, þar eð hún var lausráðin og
ætlaði sér að fara við fyrsta tæki-
færi. Þarna unnu stúlkurnar frá
kl. 8 á morgnana til 8 á kvöldin,
með tveggja tíma fríi um miðjan
daginn, og voru svo að smyrja
brauð fram á nótt, þegar böll voru
aó vetrinum. Þegar auglýst var
eftir stúlku í verzlun, greip hún
tækifærið og sótti um, enda hafði
hún meðmæli frá Árna Sigfús-
syni, og var svo heppin að fá
stöðuna, þó margar væru um boð-
ið. En um leið missti hún herberg-
ið, sem fylgdi starfinu í Iðnó, og
stóó uppi vegalaus um kvöld. Hún
knúði dyra í húsi einu, þar sem
vinkona hennar leigði, en var i
burtu. Hún bað konuna um að fá
að sofa í herberginu hennar. Það
var velkomið og hún fékk að
leigja þetta herbergi í einn mán-
uð.
Duusverzlun hafði mikil umsvif
á þessum árum. Elísabet réðst
þangað 1922. Hún fór í vefnaðar-
vöruverzlunina, sem var í húsinu
meó fálkunum á í Hafnarstræti.
Þar var Geysisverzlun í vestur-
endanum, vefnaðarvörudeild
Duus i miðju húsi, þar sem Is-
lenzkur heimilisiðnaður er nú, og
í austurendanum Johnson &
Kaaber, sem áttu húsið. Glervöru-
deild Duus var svo í Natan &
Olsen húsinu vestan við þetta hús
og undirgangur i gegn, niður að
sjónum. En í húsinu við Aðal-
stræti, þar sem Geysir er nú, voru
skrifstofur og nýlenduvöruverzl-
un niðri, en Ingvar Ólafsson og
frú hans, Ásta Zoega, bjuggu
uppi. Pakkhúsin voru svo í
Grjótaþorpinu. En Duus rak líka
útgerð og átti togara. Ingvar
Ólafsson átti fyrirtækið með móð-
ur sinni, Ásu Jakobsen Ólafsson,
systur Egils Jacobsen og ekkju
Ólafs Ólafssonar, sem hafði átt
verzlunina ásamt frænkum sín-
um, Ástu og Fríðu Duus. Meðan
Elísabet starfaði þar, sem var í
fimm ár, átti Duusverzlun 75 ára
afmæli — hafði byrjað í Keflavík
— og allt starfsfólkið fór í
skemmtiferð tii Þingvalla.
Verzlunarstjóri var Jakob Jóns-
son, og á skrifstofunni með hon-
um og Ingvari var Jóhanna Han-
sen, sú eina af starfsfólkinu, sem
enn er á lífi. Hans Hoffmann og
Kristinn Magnússon voru í ný-
lenduvöruverzluninni, Sigrún
Eiriksdóttir í glervörudeildinni
í Reykjavík —
Búðarstúlka
Dreymdi fyrir óhöpp
unum hjá Duus
AFGREIÐSLUSTÚLKURNAR í Haraldarbúð
fengu alltaf nýja vinnukjóla á hverju ári, og
þeir voru fínir, eins og sést á þessum fjórum
myndum. Á tveimur þeirra er Elísabet Árna-
dóttir, á myndinni neðst til vinstri í silkikjóln-
um frá þjóðhátiðarárinu 1930. Á hinum tveim-
ur myndunum eru afgreiðslustúlkurnar hjá
Haraldi fyrir utan búðina. Efst til vinstri eru:
Þuríður Kjaran, Bíbí Kjaran, Guörún Árna-
dóttir, Hólmfríður Gísladóttir og Laufey
Eiríksdóttir. Neðst til hægri eru Maja Bern
höft, Guðrún Árnadóttir, Laufey Eiríksdóttir,
Elísabet Árnadóttir og Rósa Gísladóttir.
Þegar sú ákvörðun hafði verið
tekin um páskablað Mbl., að
blaðamennirnir ællu viðtöl við
fólk um aðra hlið á viðfangsefn-
um þess en þá, sem menn þekkja
almennt, eða rifjuðu upp með því
einhvern atburð eða tíma úr lífi
þess, þá minntist ég þess að einni
stétt kvenna hefðu lítil skil verið
gerð. Þar á ég við búðarstúlkurn-
ar fyrr á öldinni, þegar það var
eitt hið eftirsóknarverðasta starf,
sem stúlkur gátu fengið, aó kom-
ast I einhverja af stórverzlunun-
um. Og búðarstúlkurnar þar settu
vissulega sinn svip á bæinn. Því
leitaði ég til einnar þeirra, Elísa-
betar Arnadóttur, sem var
deildarstjóri í vefnaóarvörudeild
hinnar kunnu Duus-verzlunar i
Hafnarstræti, afgreiddi um skeið
hjá Ingibjörgu Johnson í Lækjar-
götu og var svo síðast og lengst í
Haraldarbúð i Austurstræti, eða
þar til hún gifti sig. En Elísabet
er nú próíastsfrú í Reykjavík, gift
séra öskari Þorlákssyni dóm-
prófasti.
Faðir Elisabetar, Arni Eiríks-
son, útvegsbóndi i Gerðakoti á
Miðnesi, hafði mikinn metnað fyr-
ir dætur sínar sjö, og hafói hugsað
sér að veita þeim sem bezta
menntun. A.m.k. áttu þær að fara
í Flensborgarskóla. Og hann byrj-
aói snemma að kenna þeim að
lesa, sat með þær milli hnjánna
við námið, þegar hann var ekkí á
sjó. En hann drukknaði á sexær-
ingur hans fórst, þegar Elísabet
var 11 ára gömul. Báturinn var
kominn inn undir stundið, er boði
reis og færði bátinn í kaf. Þar
fórust meó honum fimm menn,
sem allir voru i heimilinu. Þar fór
kærasti elztu dóttur hans frá
fyrra hjónabandi, frændi hans,
fóstursonur Árna, og tveir sjó-
menn í veri hjá honum. Elísabet
hafði verið send inn í Keflavík
vegna meiðsla á fæti og lá í rúm-
inu hjá vinafólki, sem sagði henni
tiðindin. Þetta breytti nokkru um
framtið þeirra systra, en þrjár
þeirra voru yngri en Elísabet. Þó
fjárhagurinn leyfði móður þeirra
ekki að senda dæturnar i burtu,
segir Elisabet að þær hafi verið
svo lánsamar að njóta óvenju
góðrar kennslu í barnaskólanum,
þar sem frænkurnar Sigurbjörg
Einarsdóttir og Guðrún Einars-'
dóttir frá Sandgerði kenndu.
Ekkjan, Elín Olafsdóttir, stóð
uppi með dæturnar sjö og bætti
raunar á sama ári við ungri
frænku sinni, sem hún tók á móti
í fæóingu og var umkomulaus.
Efnin voru aó vísu allgóð á þeirra
tíma mælikvarða, og hún hélt
áfram að búa og tók vermenn,
Aðalverzlunarhús Duus
verslunar. Nýlendurvöru-
verzlunin og skrifstofan
voru á neðri hæðinni, en
eigandinn bjó uppi. í hús-
inu á móti, við Vesturgötu,
var glervöruverzlun og
vefnaðarvöruverzlunin í
Johnson & Kaaber húsinu
við Hafnarstræti, en þar
var Elísabet Árnadóttir
deildarstjóri.
sem reru fyrir búíð á ýmsum bát-
um. Ein dóttirin, Ólafía, fór i
Kvennaskólann í Reykjavík og
giftíst ung til Vestmannaeyja,
Árna Sigfússyni, sem þar rak
verzlun og hafði um skeið útgerð.
Þangað fóru svo systurnar hver af
annarri, til að kynnast öðru. Elísa-
bet fór 18 ára gömul að heiman og
vann í 4 ár í verzlun Árna Sigfús-
Viðtal við
Elísabetu
Árnadóttur