Morgunblaðið - 04.04.1979, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. APRIL 1979
Félagsmálaráðherra um flugmannaverkfallið:
yrði að bregðast við, og væri málið
nú til umfjöllunar hjá henni.
Frekari sáttaumleit-
anir tilgangslausar
Halldór Blöndal (S) hafði áður
en samgönguráðherra tók til máls,
óskað þess sérstaklega að hann
gerði grein fyrir afstöðu sinni til
tillagna félagsmálaráðherra. HBl
vitnaði og til framkominna kjara-
krafna FFSÍ, áfangahækkana
BSRB, BHM, bankamanna og
blaðamanna og óskaði eftir því, að
ríkisstjórnin gerði grein fyrir því,
hver stefna hennar væri í raun í
— Ríkisstjórnin hikandi i aðgerðum
MATTHÍAS Bjarnason (S)
kvaddi sér hljóðs utan dag-
skrár í Sameinuðu þingi í gær
spurðist fyrir um hugsanleg
viðbrögð ríkisstjórnar varð-
andi verkfallsaðgerðir Fél. ísl.
atvinnuflugmanna. Ég legg
ekki efnislegt mat á þá deilu,
sem upp er komin, sagði hann,
— en ljótt er, að verkfallsað-
gerðir hitna ekki einungis á
flugsamgöngum okkar út á
við, heldur koma þær samgöng-
ur við heila landshluta, sem
einkum treysta á flugsamgöng-
ur á þessum árstima, auk þess
sem ís lokar sjóleið til ýmissa
staða. Minnti hann á það, að
ríkisstjórnin hefði haft nægan
tíma til að grunda þetta mál,
og vitnaði til fyrri ummæla
félagsmálaráðherra á Alþingi
þetta mál varðandi fyrir 2
mánuðum síðan. Beindi hann
þeim tilmælum bæði til félags-
mála- og samgöngumálaráð-
herra, að þeir létu Alþingi í té
upplýsingar um hugsanleg við-
brögð rfkisstjórnarinnar í
þessu efni.
Magnús H. Magnússon
félagsmálaráðherra sgaði sérstaka
sáttanefnd hafa haldið 46 form-
lega fundi án þess að lyktir fengj-
ust. Hér væri og um óvenjulega
deilu að ræða, bæði varðandi
deiluaðila og deiluefni. Deilan
hefði ekki valdið teljandi truflun
til þessa en nú væri sýnt, að í til
hins verra stefndi. Deiluaðilar
hefðu báðir fellt tvær sáttatillögur
og annar aðilinn hina þriðju. Það
væri sitt álit að frekari sáttatillög-
ur væru tilgangslausar. Ennfrem-
ur að rétt væri að lögfesta sáttatil-
lögu nr. 2, sem gerði ráð fyrir
launajöfnuði í áföngum og samein-
ingu á starfsmannalistum flug-
félaganna. Hann hefði lagt til í
ríkisstjórninni að fresta með laga-
setningu verkfallsaðgerðum fram
yfir áramót. Þessi tillaga hefði
ekki hlotið fullnaðarafgreiðslu í
ríkisstjórninni.
Ragnar Arnalds samgöngu-
Fiskvernd eða kjördœmahagsmunir:
Þingmenn Alþýðu-
bandalags veitast að
sjávarútœgsráðherra
Sverrir Hermannsson (S)
mælti í gær fyrir tiliögu nokk-
urra sjálfstæðisþingmanna
þess efnis, að framkvæmd vcrði
tafarlaus könnun á atvinnu- og
efnahagslegum áhrifum tak-
markana á íiskveiðum íslend-
inga. Vitnaði hann í framsögu
til umræðna, sem orðið hefðu á
Alþingi um takmörkun á
þorskveiðum. Gagnrýnt hefði
verið að senda u.þ.b. 30 stór og
burðarmikil loðnuskip í hrygn-
ingarstofninn hér syðra, til
veiða með þorskanetum. Spurð-
ist hann fyrir um. hvort rétt
væri að fjölmörg netaveiðiskip
legðu ólöglegum fjölda neta í
sjó. Þá spurðist hann fyrir um,
hvort byrjað væri að vinna
þorsk í' fiskmjölsverksmiðjum
hér syðra; hvort saltskortur á
Snæfellsnesi hefði leitt til þess,
að byrjað væri að verka þorsk
með úrsalti. Hvort farið væri
að verka þorsk í skreið, þó að
markaður væri ekki glæsileg-
ur, því öðruvísi hefðist ekki
undan að vinna aflann? Sótt
virtist af offorsi með netatross-
um i hrygningarþorsk og eng-
ar hömlur settar. Spurði hann
ráðherra, hvort virkilega væru
engin áform um að grípa f
taumana og t.d. minnka neta-
trossur, fyrirskipa fækkun á
þeim. Ennfremur, hvort ekki
yrði framkvæmd könnun á rétt-
mæti þeirrar gagnrýni sem
fram hefði komið á framkvæmd
netaveiði þorsks.
• Kjartan Jóhannsson sjávar-
útvegsráðherra taldi tillögu
sjálfstæðismanna um könnun á
hugsanlegum afleiðingum af
veiðitakmörkunum góðra gjalda
verða og tók vel í hana. Varð-
andi vetrar- og vorvertíð syðra
væri það að segja, að fylgst væri
með framvindu mála og til
greina gæti komið, að grípa inn í
með takmörkunum í vor. Jafn-
framt lét ráðherra í það skína,
að lagaheimildir kynni að skorta
til slíkra aðgerða.
• Stefán Jónsson (Abl) sagði
svör ráðherra hvergi nærri full-
nægjandi. Það stangaðist og á,
að gefa annars vegar undir
fótinn með veiðitakmarkanir í
vor en hengja hins vegar hatt
sinn á það, að til þess skorti
lagaheimildir. Gagnrýndi hann
þá fiskveiðistefnu, sem fram
kæmi í því að heimila innflutn-
ing á skipum til þorskveiða, en
neita um innflutning á skipum
til úthafsrækjuveiða og kol-
munnaveiða. Taldi hann rangt
að sækja svo í hrygningarstofn
hér syðra, að ekki væri hægt að
hafa undán að vinna aflann í
verðmætasta útflutning. Nú
fengjust fréttir af siglingum
með óunninn afla, saltfiskverk-
un á ótryggan markað og að
fiskur væri „hengdur niður" yfir
hraungjótur.
• Ólafur Ragnar Grímsson
(Abl) sagði illt, að flytja þyrfti
tillögur um könnun, sem sjávar-
útvegsráðherra hefði átt að
framkvæma, áður en form veiði-
takmarkana var ákveðið. Gjörð-
ir ráðherra lyktuðu af pólitík, að
„kjördæmishagsmunir" hans
sætu í fyrirrúmi. Hann vildi fá á
hreint, hvort sjávarútvegsráð-
herra hygðist halda áfram þeim
vinnubrögðum að leggja ekki
mál af þessu tagi fyrir ríkis-
stjórn og Alþingi, heldur taka
sér einhvers konar alræðisvald.
Spurðist hann fyrir um, hvort
rétt væri, að kaup á úthafs-
rækjutogara og kolmunnaskipi
hefðu fallið á atkvæði sjávarút-
vegsráðherra í ríkisstjórn. Ef
svo væri, skyldi hann ekki fram-
kvæmd þeirrar stefnu, að beina
veiðum í vannýtta fiskstofna.
ókleift væri að standa með
ráðherra í þessu máli eða verja
gerðir hans.
• Fleiri þingmenn tóku til
máls, m.a. Gunnlaugur Stefáns-
son (A), sem sagði gagnrýni á
sjávarútvegsráðherra byggjast
á gömlum fordómum gagnvart
Suðurnesjum.
ráðherra sagði óskynsamlegt, að
setja lög til að fresta ákvæðum
varðandi kaup flugmanna, eða
lögfesta ákveðna sáttatillögu, eins
og staða samningamála væri í
landinu í dag. Hins vegar væri hér
vandi á höndum, sem ríkisstjórnin
launamálum út þetta ár.
Matthías Bjarnason (S) lýsti
óánægju sinni með, hve ríkis-
stjórnin væri svifasein og raunar
sjálfri sér sundurþykk í þessu
máli, sem snerti svo marga. Krafð-
ist hann þess að ríkisstjórnin
hefðist eitthvað að í málinu áður
en þingmenn færu í páskaleyfi.
Lög um þjóðaratkvæði:
„Hoggið á hnút
þrýstihópanna’9
Vilmundur Gylfason og
Sighvatur Björgvinsson, þing-
menn Alþýðuflokks, hafa lagt
fram á Alþingi tillögu, sem felur
ríkisstjórn, ef samþykkt verður,
að undirbúa löggjöf um þjóðar-
atkvæðagreiðslur. í löggjöfinni
verði ákveðið að einfaldur meiri-
hluti Alþingis geti ákveðið
þjóðaratkvæðagreiðslu um þá
spurningu cða þær spurningar,
sem Alþingi ákveður. Sett verði
timamörk þannig, að þjóðar-
atkvæðagreiðsla verði að fara
fram eigi síðar en tveimur
mánuðum frá því að Alþingi
tekur slíka ákvörðun. Alþingi
geti ákveðið, hvort þjóðar-
atkvæðagreiðsla verði bindandi
eða leiðbeinandi.
I niðurlagi greinargerðar með
tillögunni segir orðrétt:
„Oskýr valdmörk hins kjörna
ríkisvalds annars vegar og forustu
þrýstihópa hins vegar hafa skapað
mikla óvissu í efnahagsmálum á
undanförnum árum og áratugum.
Ákveðin löggjöf um þjóðar-
atkvæðagreiðslur, þar sem
einfaldur meirihluti Alþingis get-
ur ákveðið með tiltölulega skömm-
um fyrirvara að viðhafa þjóðar-
atkvæðagreiðslu, sem yrði þá í
reynd eins konar skoðanakönnun,
sem Alþingi aftur skuldbindi sig
til þess að fara eftir, gæti höggvið
á margan hnútinn, sem upp hefur
komið í samfélaginu á undanförn-
um árum.
Þróun margra fjöldasamtaka
hefur verið í þá veru, að upphaf-
lega eru þau samtök hins venju-
lega manns, tiltölulega einföld í
sniðum og með ljós og mörkuð
verkefni. Þegar stundir líða fram,
breytist hins vegar svipur og
yfirbragð. Þá geta þessi sömu
fjöldasamtök fjarlægst upphaflegt
markmið sitt með miklum hraða.
Þá verða þau að valdakerfi með
flóknu þrepalýðræði, miklu skrif-
stofuhaldi og margslungnu kosn-
ingakerfi. Slíkar flækjur hafa
iðulega leitt til firringar; það
verður félagslegur óravegur frá
hinum venjulega félagsmanni til
forustu- og valdahóps. Fráleitt er
auðvitað að alhæfa um slíka þró-
un, en fullyrða má hins vegar, að
slíkrar þróunar sér víða stað.
Hlutverk ríkisvaldsins, til dæm-
is að því er tekur til stjórnar
almennra efnahagsmála, hefur
orðið býsna óljóst, meðal annars
vegna þessarar þróunar. Það er
skoðun flutningsmanna að skýr og
einföld löggjöf um þjóðaratkvæði
höggvi að hluta á þennan hnút.
Vitneskja þrýstihópa um það, að
sú leið er til að skjóta umdeildum
málum til þjóðarinnar, beint og
milliliðalaust, ætti að gera öllum
skylt að huga að fjöldavilja í ríkari
mæli en gert hefur verið. Eins yrði
það til bóta, að viðkvæm deilumál
yrðu leyst með þessum hætti — til
skemmri eða lengri tíma eftir
atvikum.“
Alþingi í gær:
Efnahagsfrumvarpið
komið til neðri deildar
EFRI deild Alþingis samþykkti í
gær efnahagsfrumvarp forsætis-
ráðherra (13 atkvæði gegn 6) í
því formi sem það var, eftir aðra
umræðu í deildinni (þá voru
samþykktar 11 breytingartillög-
ur frá meirihl. fjárhags- og við-
skiptanefndar), með einni breyt-
ingartillögu til viðbótar.
Hin nýja breytingartillaga felur
það í sér að „við ákvæði til
bráðabirgða á eftir 51. gr, aftan
við næstsíðasta málslið I, ákvæðis
(sem hefst á orðunum „Verðbætur
samkvæmt" og lýkur á orðunum
„verðbætur á laun“) bætist: Að því
er varðar félagsmenn í BSRB og
BHM fer þó eftir samkomulagi
því, sem gert hefur verið við
fj ármálaráðuneytið."
Harðar umræður urðu í deild-
inni, sem lauslega verða raktar á
þingsíðu Mbl. síðar, en fram kom í
máli forsætisráðherra, að
breytingartillagan væri fram kom-
in til að taka af tvímæli, að staðið
yrði við samkomulag við þessi tvö
félög. Þetta tekur aðeins til þess-
ara tveggja aðila, sagði forsætis-
ráðherra, en ekki annarra. Hins
vegar gildir áfram sú aðalregla, að
þessi lög, ef samþykkt verða, há
ekki samningsfrelsi á vinnu-
markaðinum, svo önnur félög geta
gert „nýja samninga við sína
vinnuveitendur“.Forsætisráðherra
svaraði hinsvegar ekki fyrirspurn
um, hvort opinberir starfsmenn
héldu umsaminni áfangahækkun,
ef þeir felldu gerða samninga við
fjármálaráðuneytið við atkvæða-
greiðslu.
Fram kom hörð gagnrýni á, að
kaupa þyrfti mannréttindi, þ.e.
félagslegar umbætur, sem þjóð-
félagið teldi sig hafa efni á, með
„eftirgjöf umsaminna kauphækk-
ana“ og verzlun með „samnings-
rétt“ í skiptum fyrir „umsamdar
áfangahækkanir".
Tillaga í ríkisstjórn:
3v2 milljarður
lánsfjár til
aukinna út-
flutningsbóta
STEINGRÍMUR Hermannsson
landbúnaðarráðherra upplýsti í
umræðum um Framleiðsluráð
landbúnaðarins í neðri deild Al-
þingis í gær, að hann hefði lagt
fram í ríkisstjórn tillögu þess
efnis, að hún beitti sér fyrir
lánsheimild með ríkisábyrgð til
ráðsins, að fjárhæð 3Vh milljarður
króna, til að bæta bændum tekju-
skerðingu vegna ónógra útflutn-
ingsbóta á fjárlögum. Tekjuskerð-
ing bændastéttarinnar væri áætl-
uð 5,2 milljarðar króna og nægði
lánið til að greiða % þeirrar
tekjuskerðingar. Lánið á að end-
urgreiða á 5 árum: í fyrsta lagi
með útflutningsbótum, sem ekki
verður þörf fyrir að nota, en lög
heimila, enda verði njarkvisst
stefnt að samdrætti í umfram-
framleiðslu búvöru. í öðru lagi
með jarðræktarframlögum, sem
ekki reynast nauðsynleg af sömu
ástæðu, og í þriðja lagi með
fjárveitingum á fjárlögum fyrir
því, sem á vantar.
Pálmi Jónsson (S) vildi fá á
hreint, hvort þessi yfirlýsing væri
gefin í nafni ríkisstjórnarinnar í
heild, því að ella hefði hún tak-
markað gildi.
I viðtali við ráðherra kom fram
að þingflokkar Alþýðubandalags
og Framsóknarflokks hefðu lýst
stuðningi við þessa leið, sem í
tillögu hans fælist.
Kjartan Jóhannsson sjávarút-
vegsráðherra og Vilmundur Gylfa-
son (A) andæfðu hins vegar — í
umræðu — þessum lántökuhug-
myndum, meðan heildarstefna í
landbúnaði væri enn ekki mörkuð.
FIMM nýir þingmenn tóku sæti
á þingi í dag í fjarvistum aðal-
þingmanna: 1) Jón Ásbergsson,
Sauðárkróki, í fjarveru Eyjólfs
Konráðs Jónssonar, 2) Þorbjörg
Arnórsdóttir, í fjarveru Lúðvíks
Jósepssonar, 3) Jón Kristjáns-
son, Egilsstöðum, í fjarveru
Tómasar Árnasonar fjármála-
ráðherra, 4) Bjarni Guðnason
prófessor í fjarveru Finns Torfa
Stefánssonar og 5) Gunnar Már
Kristófersson, í fjarveru Eiðs
Guðnasonar. Þingmenn, sem
fjarverandi eru, fóru utan í
opinberum erindagjörðum.