Morgunblaðið - 26.10.1980, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. OKTÓBER 1980
39
Jóhannes Páll II páfi ræöir viö Kalutsyan patríarka
grísk-orþódox-kirkjunnar.
í Konstantínópel um sameiningu
Austur- og Vesturkirkjunnar, sem
hafa verið aðskildar allt frá árinu
1054. Mikilvægi þessarar ferðar
hefur mjög farið framhjá
mönnum, en sjálfur mun Jóhannes
Páll líta á þennan fund með
patríarkanum sem eitthvert þýð-
ingarmesta skrefið fram á við í
kirkjusögu samtímans. Takist
honum að ná fram markmiði sínu
þrátt fyrir margs konar erfiðleika,
sem það mætir (einkum hvað
snertir orþódoxu kirkjuna í Rúss-
landi), þá gæti svo farið, að mikill
meirihluti kristinna manna sam-
einaðist að nýju í einni fylkingu,
og samkirkjuhreyfingin á meðal
mótmælendakirknanna fengi þá
nýtt vandamál til umhugsunar.
Nú þegar hefur verið komið á
fót nefnd 50 guðfræðinga frá
Austur- og Vesturkirkjunni, og
þingaði hún í fyrsta sinn í byrjun
sumars á eyjunum Patmos og
Rhodos. En hæpið er að búast við
skjótri eða auðveldri lausn á
klofningi, sem á sér jafn djúpar
rætur og þessi. Hitt er staðreynd,
að kaþólska og orþódoxa kirkjan
standa miklu nær hvor annarri
heldur en mótmælendakirkjum
nútimans. Hinu endanlega mark-
miði samkirkjuhreyfingarinnar
verður þó ekki náð fyrr en allir
þeir, sem játa guðdóm Krists og
verk hans mönnum til endur-
lausnar, hafa sameinazt aftur í
einni almennri, þ.e. kaþólskri
kirkju. Það markmið er vissulega
langt undan, en sameining róm-
versk-kaþólskra og grísk-orþó-
doxra gæti orðið þeirri hreyfingu
nauðsynleg hvatning, því að ekki
er fráleitt að hugsa sér, að sam-
starf mótmælenda við orþódoxa
menn í Alkirkjuráðinu hafi dregið
úr alvarlegri viðleitni þeirra fyrr-
nefndu til að nálgast rómversk-
kaþólsku kirkjuna. Páfinn mun
því sjá hér rétt, að árangursríkast
verði að stefna fyrst í austurátt í
sameiningarstarfinu. Þar eru líka
fleiri atriði, sem sameina, s.s. um
sakramenti kirkjunnar, postullega
vígsluröð biskupanna, viðhorfið til
mannsins og endursköpunar
þeirrar, sem á honum verður í
trúnni, dýrkun sællar Guðsmóður
og ákall helgra manna, svo að
nokkuð sé nefnt. Með samræmd-
um úrskurðum um þessi og önnur
sameiginleg trúaratriði, sem varð-
veitzt hafa í báðum kirkjudeildum
frá upphafi, og þó með mismun-
andi hætti, munu þær einnig
öðlast sterkari stöðu í samræðum
við mótmælendakirkjurnar, sem
snúið hafa baki við þessari arf-
leifð.
Brazilíuferðin:
þjóðfélagsmál í
brennidepli
Það er almennt álit fréttaskýr-
enda, að ferð páfa til Brazilíu hafi
tekizt framar vonum. Ástandið í
latnesku Ameríku, sem er að
mestu leyti kaþólsk að nafni til, er
vægast sagt alvarlegt. Herforingja-
stjórnir halda sem fastast við völd
sín í flestum löndum álfunnar, og
bilið fer enn vaxandi milli ör-
birgðar og ríkidæmis. Kröfur um
þjóðfélagslegar úrbætur hafa því
komizt æ meir á dagskrá og þá
ekki sízt á meðal kirkjunnar
manna. Hefur Jóhannes Páll páfi
sýnt það í þessu síðasta ferðalagi
sínu, að hann er óhvikull málsvari
lítilmagnans í þriðja heiminum og
gerir því kröfur á hendur valdhöf-
um um róttækar umbætur, sem
einnig má telja einu leiðina til að
skapa frið í þessum heimshluta.
Um þetta fjallar meðfylgjandi
grein úr Sunday Times, en þó í
mjög lauslegum dráttum. Væri
full þörf á því að gera afstöðu
kirkjunnar til þjóðfélagsmála ít-
arlegri skil hér í blaðinu, en það
verður að bíða seinni tíma.
Jón Valur Jensson
á þennan hátt getur einnig orðið
til þess að aftra því, að menn
leiti slíkra umbóta undir áhrif-
um stjórnmálastefnu, sem skirr-
ist ekki við að grípa til ofbeldis
og beint eða óbeint að brjóta
niður grundvallar-mannréttindi
og það frelsi, sem nauðsynlegt er
mannlegri virðingu."
Með öðrum orðum sagt: hóf-
söm umbótastefna er eina leiðin
til að hindra uppgang hinna
róttækari manna innan kirkj-
unnar — frelsunarguðfræð-
inganna svokölluðu —, en rök-
semdir þeirra fyrir nauðsyn
valdbeitingar og byltingar eru
Marxismi í hnotskurn. Túlkun
þeirra á hjálpræðishugtaki Bibl-
íunnar er sú, að það sé lausn
undan kúgun og ranglæti.
Þetta langa ferðalag páfans
um Brasilíu hefur nánast allt
verið rækilega undirbúin og áh-
rifarík kynning á einu meginatr-
iði, þ.e. afstöðu kirkjunnar til
stjórnmála. Hér má greina tvo
aðalþætti í boðskap hans.
Málsvörn fyrir
hina undirokuðu
í fyrsta lagi hefur páfinn
stöðugt ítrekað þá grundvallar-
reglu, að kirkjunni beri að
hvetja til þjóðfélagsumbóta.
Taumlaust frelsi fyrir hið kapí-
taliska markaðskerfi, sem leiðir
af sér geypilega misskiptingu
auðsins, er ógn við þjóðfélagið
enda ómannlegt í eðli sínu.
Hann sagði við verkamenn í
Sao Paulo: „Að vonast til þess,
að lausn á vandamálum eins og
vinnulaunum, félagslegu öryggi
og starfsskilyrðum komi af
sjálfu sér eins og hátindurinn á
vexti efnahagslífsins, er ekki
raunsætt, og því getum við ekki
tekið það gilt. Efnalegt ástand
verður því aðeins lífvænlegt, að
það sé mannlegt — skipulagt
fyrir manninn og af honum."
Og í Rio de Janeiro, þar sem
hann talaði á ráðstefnu suður-
amerískra biskupa, mælti hann:
„Þegar haldið er áfram að undir-
oka manninn, fordæmir kirkjan
það. Þetta er hluti hinnar spá-
mannlegu þjónustu hennar."
Til að kóróna þetta töluðu
verk páfans ekki síður sínu máli
en ræðurnar, eins og svo oft áður
á utanferðum hans. í Sao Paulo
stóð hann í ræðustól við hlið
verkamanns, Waldemars Rossi,
sem tvívegis hefur verið hand-
tekinn og pyntaður af lögreglu
stjórnarinnar vegna meintrar
byltingarstarfsemi.
Gegn pólitiskri
umtúlkun kristinnar
trúar
Á hinn bóginn snoppungaði
páfinn áhangendur frelsunar-
guðfræðinnar, þá kirkjunnar
menn sem vilja umfram allt gefa
sig að því að koma á laggirnar
s.k. frumhópum í kirkjunni til að
fást við félagslegar framkvæmd-
ir, þar sem fólkið hjálpar sér
sjálft. „Það er rangt skilið,"
sagði hann í predikun í höfuð-
borginni, „að hlutverk kirkjunn-
ar verði afmarkað við það eitt að
fást við félags- og stjórnmálaleg
efni, heldur er það í því fólgið að
boða það, sem Guð hefur opin-
berað um sjálfan sig og tilgang
mannlífsins."
Breytingin frá stefnu þeirri,
sem páfinn tók á sinni fyrstu
opinberu ferð erlendis (Mexíkó,
janúar 1979), var því ekki jafn-
mikil og leit út fyrir að vera.
Einnig þá tugtaði hann frelsun-
arguðfræðingana til, en bar þó
lofsorð á ýmsar kröfur þeirra
fyrir málstað hinna fátæku.
Breytingin, sem fram kom á
Brasilíuferðinni, var sú, að páf-
inn ítrekaði bæði oftar og með
meiri áherzlu þennan seinni þátt
í málfiutningi sínum, þ.e. kröf-
una um bætt kjör þeirra, sem
minna mega sín í þjóðfélaginu.
Spenna og óvissa
i samskiptum rikis
og kirkju
Ekki löngu eftir að Jóhannes
Páll tók við embætti, sagði hann,
að „framtíð kirkjunnar verði
ákveðin í latnesku Ameríku," en
útskýrði mál sitt ekki frekar. En
það er í latnesku Ameríku, sem
spurningin um afstöðu kirkjunn-
ar til stjórnmála brennur
mönnum mest á vörum, því að
hvað eftir annað hefur róm-
versk-kaþólska kirkjan gert ým-
islegt í andstöðu við ríkisvaldið,
sem varla á sér hliðstæðu annars
staðar í alræðisríkjum heimsins.
Slíkir árekstrar hafa átt sér
stað um alla álfuna og jafnvel
leitt til blóðbaðs. í Guatemala
voru hátt í tuttugu prestar
drepnir á síðastliðnu ári. í E1
Salvador var Oscar Romero erki-
biskup ráðinn af dögum, og því
hefur verið fylgt eftir með fleiri
morðum, m.a. á ítölskum presti,
og ásökunum herforingja-
stjórnarinnar um að kirkjan
aðstoði skæruliða. I Chile hefur
Pinochet-stjórnin ákært Silva
Henriquez kardínála um sam-
særi til að steypa herforingja-
stjórninni af stóli.
Með yfirlýsingum sínum í ný-
lokinni Brasilíuferð hefur páfinn
gefið kirkjunni í S-Ameríku
endurnýjaða leiðsögn í allri
þessari baráttu.
(Stytt og endursagt eftir
Sunday Times 13/7. JVJ).
Sendið sögur eða ljóð
Nú langar okkur til að biðja ykkur að leggja höfuðið í
bleyti. Virðið myndina vel fyrir ykkur, látið hugann reika
um fréttir og frásagnir, sem þið hafið heyrt, séð eða lesið að
undanförnu. Notið ímyndunarafl ykkar og semjið stutta
sögu eða ljóð um þessa mynd.
Við vitum ekki nákvæmlega hvaðan hún er, enda skiptir
það ekki meginmáli. Kannski getið þið unnið þetta í
skólanum. Það þarf ekki að vera langt — stundum nægja
aðeins örfáar setningar. Dragið nú ekki að skrifa.
Heimilisfangið er:
Barna- og fjölskvldusíða Aðalstræti (i,
Morgunblaðsins, 101 Reykjvík.
Indíánahöfðinginn Stóri-Buffel settist fyrir utan tjald sitt
og fékk sér í pípu. En einhver tók mynd af honum og klippti
síðan úr henni part. í reitnum til hægri eru þrír bitar —
hver þeirra er sá, sem klipptur var úr myndinni?
Teikning: Ofurmenni, eftir Ingólf Snorrason. 6 ára. Stekkholti.
Selfossi.
Hér
er
skemmti-
leg
mvnd
af
Ingólfi
við
hestagirð-
ingu
í sumar