Morgunblaðið - 11.07.1985, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. JÚLl 1985
Rósa Guðný, Þór og Barði í hlutverkum sínum í Birninum.
TJEKOV MEÐ MAT
Leiklist
Jóhanna Kristjónsdóttir
Leikhópurinn Lyst-auki sýnir í
veitingahúsinu Gauk á Stöng: Björn-
inn-Brandari í einum þætti eftir Ant-
on Tjekov. Þýðing: Kári Halldór
Þórsson. Leikarar: Barði Guðmunds-
son, Rósa Guðný l*órsdóttir og Þór
Tulinius.
Fitjað hefur verið upp á ýmsum
nýjungum í samkvæmis- og menn-
ingarlífi okkar hin síðustu ár. Um
það þarf ekki að hafa mörg orð né
endurtaka fyrri staðhæfingar.
Margt af þessu hefur tekizt mæta-
vel. Leiksýningar hafa verið færð-
ar í meiri nánd við áhorfendur,
líklega hefur verið riðið á vaðið í
sýningum í Félagsstofnun stúd-
enta. Nú bíður Gaukur á Stöng
upp á „kjöt með leikþætti" —
raunar má fá fisk ef vill. Og þrír
nýútskrifaðir leikarar úr Leiklist-
arskólanum flytja Tjekov. Þáttur
skrifaður 1888. Björninn snýst um
unga og fagra ekkju, sem hefur
syrgt eiginmann sinn af stakri
samvizkusemi í sjö mánuði og var
hann þó ekki neinn fyrirmyndar-
eiginmaður. Hjá henni er þjón-
ustufólk hennar og hún ætlar ekki
að koma út fyrir hússins dyr í
bráð. Svo kemur skuldunautur
eiginmannsins á vettvang að
rukka af henni tólf hundruð rúbl-
ur. Slær þá í brýnu milli þeirra og
endar með að ákveðið er að þau
heyi einvígi. En meðan ekkjan fer
að ná í pístólurnar hefur aðkomu-
maðurinn uppgötvað að honum
hugnast kvenmaðurinn í meira
lagi. Og meira en það. Hann vill
eiga hana, þrátt fyrir vonda
reynslu sína í þeim málum; hann
hefur ekki orðið ástfanginn í fimm
ár. Eftir hróp og stunur, yfirlýs-
ingar og sálarangist fellur svo allt
í Ijúfa löð — í bili.
Það hafa verið ýmsar kenningar
uppi um kímni í verkum Tjekovs
og túlkun verka hans með tíman-
um breyst. Það er ekki nema allt
ágætt um það að segja. Að mínum
dómi liggur kímni Tjekovs ekki í
háum köllum eða æðisgengnum
svipbrigðum. Kímni Tjekovs er á
lágu nótunum — hún er innhverf
og þannig kemst hún til skila. Þór
Tulinius nær að slá rétta nótu í
byrjun að mínu viti sem þjónn
frúarinnar og leikur hans bæöi
agaður og snjall. Rósa Guðný og
Barði höfðu fullhátt, sýndu geð-
sveiflurnar af einum of miklum
gauragangi, svo að kímnin og
kvölin urðu ekki sannfærandi. Hér
er kannski brandari á ferð, en það
er ekki sama og farsi. Vel á
minnst tangóatriðið, það var
skrítin uppákoma atarna. Ekki er
tekið fram hver er leikstjóri.
Framsögn leikaranna þriggja er
ákaflega skýr og góð, þessi ár-
gangur Leiklistarskólans nú
finnst mér raunar um margt í sér-
flokki bæði hvað varðar óvenju
góða og áheyrilega framsögn og
góðar hreyfingar. Maturinn
bragðast ágætlega, kjötið hefði
mátt vera örlítið meira steikt. í
matreiðslu getur verið vandratað-
ur meðalvegurinn ekki síður en í
leikrænni túlkun. Ágætt framtak
leikara og forstandsmanna veit-
ingahússins sem áhugamenn um
leikhús og mat mættu gefa gaum á
næstunni.
Fyrirliggjandi í birgðastöð
PLOTUR
(ALM93)
Sæ- og seltuþolnar.
Hálfhart efni í þykktum frá 0.8 mm -10 mm.
Plötustærðir 1250 mm x 2500 mm.
SINDRA
STALHF
Ðorgartúni 31 sími 27222
Áskriftarsíminn er 83033
Ríkidæmi
einfaldleikans
Myndiist
Bragi Ásgeirsson
ÍSLENZK náttúra er fjölskrúð-
ug og rík af andstæðum, svo sem
allir vita, og þó er hér vægt til
orða tekið, því að fjölbreytileik-
inn er eiginlega takmarkalaus.
Þetta hafa málararnir lengi
vitað og svo allir þeir sjáendur,
sem lagt hafa leið sína um landið
þvert og endilangt með ljós-
myndavélina í farteskinu.
Flestir láta sér þó nægja að
mála hinn víða sjónhring og
taka myndir af sögufrægum og
fögrum stöðum. Þó hefur þetta
verið að breytast smám saman,
og menn hafa fyrir löngu farið
að festa á filmu tign öræfafeg-
urðarinnar og fegurð hins smá-
gerða, — ásamt því að beina
ljósopinu að óvæntum sjónar-
hornum. Á þetta bæði við áhuga-
sem atvinnuljósmyndara, inn-
lenda og erlenda. Þessa hefur séð
stað á fjölda Ijósmyndasýninga á
undanförnum árum svo og í bók-
um, blöðum og tímaritum.
Einn af þeim, er hér hafa vak-
ið athygli fyrir næmt auga og
vönduð vinnubrögð, er svissneski
ljósmyndarinn Max Schmid.
Hann hefur tekið ljósmyndir á
íslandi síðan árið 1968 og hafa
margar þeirra birst í tímaritinu
Iceland Review, Atlantica og
Storð. I fyrra kom svo á vegum
útgefenda þessara tímarita og
Bókaforlags Odds Björnssonar á
Akureyri út bók með ljósmynd-
um Max Schmid frá Akureyri.
Nú er komin út ný íslandsbók
frá Iceland Review, sem nefnist
lceland — The Exotic North á
ensku en Island — Exotik des
Nordens á þýsku. Hefur hún að
geyma næi 100 ljósmyndir í lit-
um, sem Max Schmid hefur tekið
á ferðum sínum um landiö í
rúman áratug ásamt stuttum
inngangstexta, sem er hugleið-
ingar gerandans um athafnir
sínar, landið, náttúru þess og
furður.
Ekki þarf að fletta bókinni
lengi til þess að fá staðfestingu á
því, að gerandinn er hvorki að
skrásetja né kortleggja landslag,
heldur að lifa sig inn í listrænan
áhrifamátt þess og festa á filmu.
Hann hefur jafn mikla unun af
óvæntum sjónarhornum sem
formfegurð hins hreina einfald-
leika. Af hinum miklu víðáttum
sem hinu smágerða. Af hinu
hrjúfa sem hinu blíða. Max
Schmid reynir þannig að lifa sig
inn í fjölbreytni íslenzkrar nátt-
úru, ríkidæmi hennar í ótal
myndum og andstæðum forn-
munum. Hughrifin, sem hann
verður fyrir frá náttúrunni, eru
honum allt og þannig notar hann
ljósopið á líkan hátt og málar-
inn, sem leitar að huglægum
áhrifum umhverfisins frekar en
útlínum þess. Það er eins og
hann hafi tekið orð Rilkes bók-
staflega, er hann segir: „Hið
smáa er jafnlítið smátt og hið
stóra er stórt. Það gengur mikil
og eilíf fegurð um veröld alla og
henni er réttlátlega dreift yfir
stóra og smáa hluti."
Skáldið var hér að höfða til
þess, að flest fólk heldur á hlut-
unum í höndum sér til að fremja
einhverja vitleysu í stað þess að
athuga hvern hlut og í stað þess
að spyrja um þá fegurð, sem
honum heyrir til. Og því er það,
að flest fólk veit alls ekki, hve
fagur heimurinn er og hvílík
dýrð opinberast í hinum
minnstu hlutum, í sérhverju
blómi, steinvölu, trjáberki eða
birkilaufi.
Og víst er það, að flestir beina
sjónopinu að einhverju er stað-
festir sjónminni þeirra, frekar
en til að sjá og skynja dýpri lif-
un. Og á þann hátt munda flestir
einnig pentskúfinn úti í náttúr-
unni, að það staðfestir frekar
sýn ytri byrðar og sjónhrings
fjarlægðarinnar en fegurðar
nálægðarinnar allt um kring.
— Bók Max Scmid er mjög
falleg, ljósmyndirnar margar
frábærar og eiginlega er eini
ókostur hennar frá mínum bæj-
ardyrum séð sá, að hún er ekki
alfarið helguð hinu sérstæða,
óvenjulega og óþekkta. Nóg höf-
um við t.d. séð af almennum
landslags- og Heklugosmyndum
áður, og hér kann ég betur við
myndina af Strokki, — hún lýsir
einnig miklum umbrotum, þótt í
hnotskurn sé.
Max Schmid hefur víða farið
og tekið myndir í Noregi, Suð-
ur-Ameríku, Nýja Sjálandi og
Ástralíu, en ísland hefur þá sér-
stöðu, að hann litur á það sem
sitt annað heimili. Ljósmyndirn-
ar í bókinni bera þess vitni.