Morgunblaðið - 06.04.1986, Blaðsíða 36

MORGHNBLAÐIÐ.SUNNUDAOflR g.:APRÍLil986
VS6
Hinn viðfelldni kjaftaskur
Klaus Rifbjerg í Norræna húsinu
eftirLisu
Schmalensee
Vegna hinnar árlegu
kynningar á dönskum
bókmenntum í Nor-
ræna húsinu í dag,
sunnudag, kemur Klaus Rifbjerg
og les úr ljóðum sínum, ræðir um
stöðu bókaútgáfu og nýjar bók-
menntir í Danmörku.
Klaus Rifbjerg þarf varla að
kynna nánar sem rithöfund, því
það finnst ekki sú bókmennta-
grein sem hann hefur ekki unnið
við. Hann hefur skrifað ljóð
(þekktust eru líklega „Amager"-
ljóð), smásögur, skáldsögur og
leikrit, hann hefur líka verið at-
hafnasamur innan blaðamennsku,
gagnrýnendastarfa, ritstjómar-
tímarita, kvikmynda, óperutexta,
útvarps- og sjónvarpsleikrita og
revía. Ein af þekktustu skáldsög-
um hans, „Den kroniske uskyld"
(frá 1958) er ennþá lesin i
menntaskólum bæði hér og f
Danmörku, vegna hinnar lúmsku
upprifjunar bókarinnar á manni
sem getur ekki fullorðnast og
samtímis haldið sakleysinu. Bókin
inniheldur ævintýrakennd lögmál
sem við þekkjum frá goðsögninni
um syndafallið og enn hefur svo
mikið aðdráttarafl, að nú 27 árum
eftir að bókin kom út, hefur hún
verið kvikmynduð.
Annars er þekktasta verk hans
hér á íslandi líklega skáidsagan
„Anna ég Anna“ (frá 1969), þýdd
áíslensku 1970.
Klaus Rifbjerg er orðinn nokk-
urs konar goðsögn „Stóri Klaus"
kalla sumir hann, og ekki bara
vegna hæðar hans. Það er enginn
rithöfundur í Danmörku, sem
hefur gefíð út jafnmargar bækur
og hann hefur á eftirstríðsárun-
um. Og sérstaklega á áttunda
áratugnum (t.d. kom út á einu
ári ljóðasafn, ferðabók frá Spáni
og skáldsaga. Voru þá ákveðnar
danskar „fínkulturelle“ persónur
sem gáfu til kynna að sumt hefði
hano betur látið kyrrt liggja
(„magn er ekki endilega það sama
og.gáeði").
Alveg var sama hvemig sögur
Eifbjerg sagði, hvort sem maður
var sammála honum „móralskt"
eða ekki, þá var því ekki að neita
að hann sagði vel frá.
Klaus Rifbjerg
í „Lena Jörgensen, Klintevej
2650 Rödovre" (frá 1971) segir
hann frá uppgötvun miðaldra hús-
móður á gimdum sínum, þrám
hennar og töfrum, svo fólk fékk
fleiri atriði með en þau sem komu
fram í skrifum hóps kvenna innan
rauðsokkahreyfíngarinnar eða
„Konur eldri en 40“. Jafnvel „leið-
inlegustu" (já, maður má víst ekki
segja það núna — en það var
allavega sagt þá, á blómaskeiði
kvennahreyfíngarinnar 1971)
leiðinlegustu persónuna sem
maður gat skrifað um, heimavinn-
andi miðaldra konu af lægri stétt-
um, blés Rifbjerg lífi í (auðvitað
með að láta hana hitta sjálfa sig
á Spáni).
Aðalatriðið í goðsögunni sem
hann hefur skapað um sjálfan sig
er líklega það að hann er ósvífínn.
Hann hefur sérstaklega ögrað
hinum þröngsýnu innan borgara-
stéttarinnar og öllu því í samfélagi
okkar sem telur sig vera orðið
fullvaxið og þurfí þess vegna ekki
lengur að spyrja spuminga.
En stundum kemur hann einnig
við kaunin á „okkur" sem lítum
á okkur sem skynsamt fólk, frjálst
og þolinmótt eins og þegar hann
allt í einu, t.d. í bókinni „Marts
’70“ (frá 1970) sýnir fram á veik-
leika hjá fólki sem við bemm
virðingu fyrir og sem við eiginlega
lítum á sem heilagar persónur.
Einn þekktasti bókmennta-
gagnrýnandi Danmerkur varð
þannig aðhlátursefni sem fata-
sjúkur öfuguggi, og drottningin
hennar hátign Margrét II var sýnd
í nýju ljósi þar sem hún stóð í
heitu ástarsambandi við Olof
Palme forsætisráðherra Svíþjóð-
ar. Margir hneyksluðust, einnig
þeir sem ekki litu á sig sem beina
konungssinna, en samt sem áður
komst enginn hjá því að geta
hlegið við lestur bókarinnar og
lásu hana vel að merkja alla svo
að þeir gætu með sannfæringu
hneykslast á smáatriðum í bók-
inni.
Margrét drottning sagði blaða-
mönnum, að gefnu tilefni, að hún
hefði skemmt sér konunglega við
lesturinn.
„Maður verður að vera al-
mennilegur svo að stemmningin
verði hrá, en þó einlæg," sagði
Rifbjerg í viðtali í júní 1984, þegar
hann tók við stöðu forstjóra í út-
gáfufyrirtækinu Gyldendal. Þessi
setning er um leið táknræn fyrir
lffsstíl hans sem slíkan.
Skáldið settist í forstjórastólinn
1. nóv. 1984 og það verður að
viðurkennast að hann hefur senni-
lega rétt fyrir sér þegar hann
segist ekki hafa neinar veikar
hliðar í sambandi við að sitja sem
forstjóri bókaforlagsins. Yfírleitt
fínnst mönnum að forstjórastaða
og stjómkænska eigi að fara
saman og maður getur ímyndað
sér að einhveijir hafí efast um
hæfileika Rifbjergs í stjóm-
kænsku. Sjálfur sagðist hann hafa
eiginleika sem væm eins mikil-
vægir og stjómkænska, nefnilega
hæfíleikann til að halla sér upp
að sjálfum sér, framkvæma
ósjálfrátt og vera eins einlægur
og honum væri unnt: „Þvert á
móti held ég,“ sagði hann, „að sú
tækni, sem hefur leitt mig þangað
sem ég stend núna sé einfaldlega
sú að ég hef ávallt komið fram
eins og ég er klæddur. Ég hef í
rauninni alltaf verið heiðarlegur.
Jafnvel þó ég hafí átt á hættu að
vera barinn fyrir vikið."
Það er enginn vafi á því að
Gyldendal hefur komist í feitt.
Rifbjerg getur selt eigin bækur,
hann hefur unnið sem ráðunautur
hjá Gyldendal í mörg ár og ef
einhver þekkir hlutverk rithöfund-
arins jafn vel og ráðunautshlut-
verkið þá er það örugglega hann.
Hann sagði ennfremur í sambandi
við nýju stöðuna, að nú ætlaði
hann að koma á framfæri og selja
aðra höfunda en sjálfan sig, og
að hann liti svo á að væri nauðsyn-
legt að gera róttækar breytingar
á lífsháttum sínum annað veifíð.
Hann ætlar að selja bókmenntir,
sem hann skilgreinir þannig: Eitt-
hvað sem ekki er fyrir einn ákveð-
inn hóp, heldur eitthvað sem
höfðar til breiðs hóps lesenda,
þegar þær em bestar.
I dag kl. 15.00 í Norræna hús-
inu, fáum við að heyra hvers
konar bókmenntir em sendar til
Gyldendal-bókaútgáfunnar, hvað
er valið til útgáfu og hvers vegna,
hvort hið nýja lifandi tímarit, sem
helst enginn ætti að geta verið
án, sé orðið að vemleika og líka
að heyra hann lesa nokkur ljóða
sinna.
f síðasta mánuði vom birt í
dagblaðinu Information fímm ný
ljóð eftir Klaus Rifbjerg og kvæðið
„Menigheden" eða „Söfnuðurinn"
er hér þýtt sem dæmi um nýjustu
ljóðin hans.
Höfundur er sendikennari við
Háskóla íslands
Söfnuðurinn
eftir Klaus Rifbjerg
Hin rómantíska trú á að
allt gæti og ætti að vera
öðruvísi og betra
t.d. ísveitinni
staðfestist af
laugardeginum mikla
skógarferðinni
og heimsókninni í skemmtigarðinn
meðnesti
og brjóstahaldaralaus
Hin rómantíska trúáað
alltgæti ogætti að vera
öðru vísi og betra
undirstrikast af
blómvendinum ívasanum
á sjúkraborðinu
ogflýtinum þegar
málmlokið er sett á
bekkenið
Hin rómantíska trú
öðlast sína ötulustu stuðningsmenn
meðal þeirra
sem alls engar skýjaborgir
eiga ogþurfa alltaf að litast um
eftir undankomuleið
Hin rómantíska kirkja
tekur aðeins raunsæismenn
En jarðarförin ferfram
íkapellu Eldridansaklúbbsins.
Þýö. Auður Leifsdóttir.
Ferming í Dómkirkjunni í dag
Ferming í Dómkirkjunni í dag, sunnudag 6. apríl
11 f.h.
Prestur: sr. Þórir Stephensen.
Fermd verða:
Drengir:
Bjami Sigurður Davíðsson, Einarsnesi 20.
Brynjar Agúst Sigurðsson, Marargötu 1.
Finnur Jörundsson, Bauganesi 6.
Georg Pétur Kristjánsson, Lindarbraut 20, Seltjn.
Hafsteinn Alexandersson, Vallarbraut 7, Seltjn.
Hilmar Þór Guðmundsson, Ljósvallagötu 20.
Höskuldur Kári Schram, Stýrimannastíg 15.
Ingvar Svavarsson, Bámgötu 38.
Jóhannes Guðmundsson, Framnesvegi 16.
Jóhannes Geir Númason, Rjúpufelli 25.
Jón Þorsteinn Guðmundsson, Óðinsgötu 11.
Kjartan Guðlaugsson Long, Nesbala 94, Seltjn.
RúnarMarinó Ragnarsson, Fífuseli 18.
Rúnar Júlíus Smárason, Nökkvavogi 32.
Sigmundur Páll Lámsson, Fífuseli 18.
Torfí Magnússon, Skeljagranda 7.
Viðar Magnússon, Háteigsvegi 54.
Öm Snorrason, Framnesvegi 27.
Stúlkur:
Anna Kristín Newton, Klapparstíg 44.
Auður Harpa Þórsdóttir, Bauganesi 26.
Bjamheiður Margrét Ingimundard., Bræðraborgarst. 1.
Elísabet Ingibjörg Þorvaldsdóttir, Skildinganesi 48.
Ema Ófeigsdóttir Hjaltested, Tjamarstíg 20, Seltjn.
Fríða Ingibjörg Pálsdóttir, Lindarbraut 18, Seltjn.
Helga Brynja Tómasdóttir, Markarflöt 30, Garðabæ.
Kristín Heiða Jóhannesdóttir, Einarsnesi 52.
Kristín Vilborg Sigurðardóttir, Vesturströnd 5, Seltjn.
Lilja Sóirún Guðmundsdóttir, Framnesvegi 16.
Margrét Gunnarsdóttir, Bauganesi 27.
Nína Björk Sigurðardóttir, Frostaskjóli 63.
Sigurþóra Steinunn Bergsd., Túnsbergi v/Starhaga.
Eigandi Cortex er Svana L. Ingvaldsdóttir lengst til vinstri á mynd-
inni auk Hebu Helgadóttur, Láru G. Agnarsdóttur og Bryndísar
Óskar Jónsdóttur.
Cortex - ný hársnyrtistofa
NÝ hársnyrtistofa hefur verið
opnuð á Bergstaðarstræti 28a og
hefur hún hlotið nafnið Cortex.
Starfsmenn Cortex störfuðu áður
á hársnyrtistofu Hótels Loftleiða.
Eigandi Cortex er Svana L. Ing-
valdsdóttir, en auk hennar starfa á
stofunni þær Heba Helgadóttir,
Sigríður Guðmundsdóttir, Lára G.
Agnarsdóttir, Ragnheiður Hjartar-
dóttir og Bryndís Ósk Jónsdóttir.
Boðið er upp á þjónustu bæði fyrir
karlmenn og kvenmenn.