Morgunblaðið - 07.07.1991, Side 15

Leikur Ijóssins er streymir inn í hraunhvelfinguna. Ef vel er að góð Sligi reistur upp í hliðargosrós. Til að komast Noró-austasti Þríhnúkurinn, en þar er Þríhnúka-
má sjá mann síga í línu, niður um opið. alla leið upp varð að bolta tvo stiga við vegginn gígur. Greina má gígopið efsttil hægri á kollinum.
á víxl og íikra sig þannig upp í 45 metra hæð.
Mynd af Einari K. og Birni á fjórum mismunandi stöðum á botni aðalhvelfingarinnar.
Þar fyrir utan er hér um að ræða til-
tölulega litla eldstöð, svo átökin hafa
verið takmörkuð, að sögn Áma.
- En er svona lagað einstakt fyrir-
bæri?
„Það þekkist að eldstöðvar hafi tæmt
sig á þennan hátt, en ekki er mikið
um það. Ég hef reyndar sjálfur fundið
þrjá svona gíga sem sennilega eru
óþekktir af öðrum, 25-40 metra að
dýpt. Það sem gerir hraunhvelfinguna
í Þríhnúkagíg einstaka í sinni röð er
því fyrst og fremst stærðin.
Við gerðum okkur ekki grein fyrir
hversu óhemju stórt þetta í raun réttri
var fyrr en við fórum að vinna úr
mælingunum sem gerðar voru í gígn-
um,“ segir Árni. „Samkvæmt útreikn-
ingum okkar mundi Víðgelmir, hraun-
hellir sá er íslendingar telja stærstan
í heimi, rúmast allur í aðalhvelfmgu
Þríhnúkagígs; og er þá ótalið rúmmál
hliðarganga og gosrása út frá henni.
Af þessu leiðir að hellirinn í Þríhnúkag-
íg er sennilega stærsti hraunhellir í
heiminum. Aðalhraunhvelfmgin er
margfalt stærri en nokkur þekkt
hraunhvelfing, og er mér heldur ekki
kunnugt um aðra dýpri hraunhella."
- Hver er sagan á bak við hellinn
og hvernig uppgötvaðist hann?
„Ég veit ekki hvenær hann uppgöt-
vaðist, en ég geri ráð fyrir að gangna-
menn eða aðrir hafi vitað af honum
gegnum tíðina þó ég hafi ekki heyrt
um það frekar.
Hins vegar var fyrsta tilraunin til
að síga í gíginn gerð árið 1958, en
hætt var við eftir nokkra tugi metra
þegar slokknaði á ljóskeri sem var
haft meðferðis til að meta hættu á
koltvísýringseitrun. Félagar úr hjálp-
arsveitum lóðuðu síðan dýpið árið 1967
eða ’68, en hættu við tilraunir til að
síga í hann vegna erfiðra aðstæðna.
Það var erfitt að koma að tækjum
og línum á þessum tíma, áður en Blá-
fjallavegirnir voru opnaðir. Eftir að
Bláfjöllin opnuðust upp úr 1970 fór
Einar Ólafsson að sýna fólki hella á
þessum slóðum, sem þann hafði sjálfur
fundið, og í leiðinni benti hann fólki á
Þríhnúkana og minntist á gatið.“
- Hvemig tókst svo til með síðasta
leiðangur ykkar íjórmenninganna?
„Ætli það megi ekki segja að á heild-
ina litið hafí leiðangurinn tekist vel,
þó auðvitað hafi eitt og annað ófyrir-
séð komið uppá. Það lá mikil undirbún-
ingsvinna að baki þessari ferð. Bæði
þurfti að velta fyrir sér framkvæmd-
inni og hvemig væri best að standa
að henni, og síðast en ekki síst að út-
vega hjálparmenn auk allra þeirra tóla
og tækja sem nauðsynleg voru til þess
ama. Það var heilmikið mál að verða
sér úti um sigbúnað og ljósabúnað, og
kunnum við Skátabúðinni og Rönning
hf. bestu þakkir fyrir ómælda aðstoð
í þeim efnum. Þá viljum við þakka
Hjálparsveitum skáta í Reykjavík og
Kópavogi fyrir aðstoð og afnot af tækj-
um, sérstaklega reyndist þar Páll
Sveinsson okkur vel.
Frá upphafi var það einnig ætlun
okkar að kvikmynda leiðangurinn, en
þar sem hellirinn var enn ókannaður
að nokkru leyti gerðum við ráð fyrir
að það yrði vandkvæðum bundið. Það
tókst þó ótrúlega vel, enda vomm við
með sem svaraði 2.500 watta halógen-
lýsingu. Því var vel ratljóst í hellinum,
en myndbandstökuvélarnar áttu í meiri
erfíðleikum^pg enn er eftir að sjá
hvemig hin ehdanlega útkoma verður.
Ætlunin er að reyna að setja saman
sjónvarpsþátt um leiðangurinn, og ef
allt gengur að óskum verður hann
sýndur á vetri komanda.
Reyndar týndist aðalfilman sem ég
tók í framköllun eða pósti, og þykir
mér það mikill missir. Ég vil því nota
tækifærið og lýsa eftir henni, því ef

einhver hefur fundið eða fengið fílmuna
(200 ASA, 36 myndir) í hendur bið ég
hann vinsamlegast að hafa samband
við mig.“
- Hvað tekur nú við?
„Svæðið er einstakt í sinni röð og
ég tel bráðnauðsynlegt að friða Þrí-
hnúkana. Auk þess er rétt að koma
upp nokkmm upplýsinga- og aðvörun-
arskiltum umhverfís gígopið, því það
getur verið hættulegt ókunnugum, þó
aldrei hafí orðið þar slys. Á vetuma
getur fennt yfír það alveg eða að hluta,
og þar sem gönguleiðir skíðamanna
liggja þarna nálægt og útsýni yfír
Reykjavík er eitt það besta sem völ er
á, er ástæða til að vara fólk við hæt-
tunni sem af gígnum stafar.
Auk þess má ætla að eftir þá kynn-
ingu sem nú hefur átt sér stað megi
búast við aukinni umferð fólks um
þetta svæði, og er rétt að brýna fyrir
fólki að fara varlega og ganga vel um.
Hér er um að ræða stórmerkilega og
um leið stórhættulega náttúrumyndun
sem ber að umgangast með tilhlýði-
legri virðingu."