Morgunblaðið - 20.07.1991, Blaðsíða 1

56 SIÐUR B/LESBOK
162. tbl. 79. árg. LAUGARDAGUR 20. JÚLÍ 1991_______________________________Prentsmiðja Morgunblaðsins
Sambandsherinn yfirgefur Slóveníu:
Króatar gagnrýna
heimkvaðninguna
Zagreb. Reuter.
STJÓRNVÖLD í Króatíu sögðust í gær óttast að hersveitir, sem á
að flytja frá Slóveníu, verði notaðar til árása í Króatíu. Franjo Tudj-
man, forseti Króatíu, krafðist þess að herinn yfirgæfi einnig Króatíu.
Reuter
Á vinafundi
Margaret Thatcher, fyrrum forsætisráðherra Bretlands, og Míkhaíl Gorbatsjov, forseti Sovétríkjanna, hittust
í gær í sovéska sendiráðinu í London og er óhætt að segja, að vel hafi farið á með þeirh. Thatcher hefur
aldrei farið dult með stuðning sinn við Gorbatsjov og hann hefur heldur ekki leynt aðdáun sinni á ,jám-
frúnni“ eins og sovéskir fjölmiðlir urðu fyrstir til að kalla hana. Gorbatsjov og Raísa, kona hans, fóru heim
til Moskvu í gær.
Marilo Nobilo, ráðgjafi Tudj-
mans, tók í sama streng í gær:
ANC krefst
afsagnar
ráðherra
Jóhannesarborg. Reuter.
AFRÍSKA þjóðarráðið krafðist í
gær afsagnar ráðherra í Suður-
Afríku sem hafa með lögreglu-
og öryggismál að gera. Astæða
þeirrar kröfu eru uppljóstranir
um að lögregla landsins hafi veitt
Inkatha-frelsisflokki Zúlúmanna,
helsta andstæðingi Afríska þjóð-
arráðsins (ANC), sem Nelson
Mandela er í forsvari fyrir, leyni-
legan fjárstuðning.
Adriaan Vlok, lögreglumálaráð-
herra Suður-Afríku, viðurkenndi í
gær að lögreglan hefði látið fé renna
til Inkatha-frelsisflokksins. í yfirlýs-
ingu ráðherrans sagði að lögreglan
hefði íjármagnað mótmælasamkom-
ur Inkatha árin 1989 og 1990 og
hefði á ótilgreindan hátt aðstoðað
Sameinað verkalýðssamband Suður-
Afríku (UWUSA), sem berst gegn
ANC. Yfirlýsing Vloks var gefin út
í kjölfar fréttar í vikublaðinu Weekly
Ma.il í gær um að suður-afríska lög-
reglan hefði greitt Inkatha-frelsis-
flokknum 250.000 rönd (rúmlega
5,5 milljónir ÍSK) vegna tveggja
samkoma í Durban í Natal-héraði.
Dagblaðið birti upplýsingar sem það
sagði vera úr leynilegu lögreglu-
skjali þar sem greiðslurnar hefðu
verið réttlættar og greint hefði verið
frá samtölum við Mongosuthu But-
helezi, forseta Inkatha-frelsisflokks-
ins.
„Við óttumst að þessar hersveitir
verði notaðar gegn okkur.“ Hann
og aðrir talsmenn Króatíustjórnar
gagnrýndu harðlega þá ákvörðun
forsætisráðs Júgóslavíu að flytja
alla júgóslavneska hermenn frá
Slóveníu. „Þessi lausn verður aðeins
til þess að flækja málið á meðan
hún er einskorðuð við Slóveníu,"
sagði Nobilo. „Semja ætti við öll
lýðveldin eða ekkert þeirra,“ hélt
hann áfram. „Ákvörðun forsætis-
ráðsins felur í sér einhliða aðskilnað
Slóveníu frá Júgóslavíu, en í sam-
komulaginu, sem Evrópubandalag-
ið náði fram, er aftur á móti gert
ráð fyrir að öll lýðveldin leysi málið
í sameiningu. Nú bíðum við eftir
því að afstaða bandalagsins komi
skýrt fram.“
Um 70.000 hermenn eru enn í
Króatíu, eða sex sinnum fleiri en í
Slóveníu.
Míkhaíl Gorbatsjov Sovétieiðtogi í viðtali:
Reuter
Tregítaumi
Roger Kayipipi sem er af frumbyggjaættum í Suður-Ástralíu hefur
undanfarin ár þreifað fyrir sér með ræktuh úlfalda en þeir eru frem-
ur sjaldséðir í Eyjaálfu eins og nærri má geta. Kayipipi gerir sér
vonir um að geta látið skepnur sína keppa í úlfaldakappreiðum við
Miðjarðarhafið þar sem þær eru upprunnar en heldur virðist hún treg
í taumi þessi.
Fleiri en kommúnistar koma
til greina í forsetaembætti
valdaferli Gorbatsjovs hefur hann
enn mikla yfírburði yfir aðra flokka.
Við flokknum blasir þó hugsanlegur
klofningur á næstkomandi fímmtu-
dag þegar miðstjórn hans kemur
saman því búist er við því að harð-
línumenn muni ráðast harkalega
að þeirri lýðræðisþróun sem orðið
hefur. Júrí Prokofíjev, aðalritari
Moskvudeildar kommúnistaflokks-
ins og félagi í stjórnmálaráði flokks-
ins, sagði í gær að klofningur innan
flokksins væri óhjákvæmilegur og
að Gorbatsjov ætti að segja af sér
sem aðalritari. Það væri óhentugt
að Gorbatsjov gegndi því starfi jafn-
hliða forsetaembættinu. Annað
starfíð hlyti að sitja á hakanum og
í þessu tilfelli kæmi þessi samtvinn-
un niður á flokknum.
Á síðustu vikum hafa nýjar
stjórnmálafylkingar verið stofnaðar
til að mynda mótvægi við kommún-
istaflokkinn og Gorbatsjov hefur
verið jákvæður í garð þeirra. Marg-
ir hafa leitt að því getum að hann
muni innan skamms ganga til liðs
við nýja stjórnmálahreyfingu. Get-
gátur hafa verið uppi um að hann
muni segja sig úr kommúnista-
flokknum til að auka líkur sínar á
að ná kjöri til forsetaembættisins í
kosningum sem líklegt er að haldn-
ar verði þegar nýr sambandssátt-
máli Sovétríkjanna hefur verið sam-
þykktur.
Mannfall í Norður-írak
Genf. Reuter.
AÐ SÖGN talsmanns Sameinuðu þjóðanna (SÞ) tilkynnti friðargæslu-
sveit SÞ í Irak í gær að 500 manns hefðu fallið eða særst í bardögum
á milli Kúrda og írakshers I tveimur bæjum í Norður-írak. Massoud
Barzani Kúrdaleiðtogi segir hins vegar að um 100 manns hafi fallið
eða saerst í átökunum.
Kúrdi sem Reutere-fréttastofan
ræddi við í síma í gær sagði að ír-
askar sveitir hefðu hafíð skothríð á
hóp fólks sem var að mótmæla
skorti á matvælum og lyfjum í
bænum Irbil. Fulltrúi Kúrda í Genf,
Salah Jmhor, sagði að átök hefðu
brotist út í bæjunum Irbil og Sulai-
maniya vegna tveggja daga mót-
mæla fólks þar gegn hátíðahöldun-
um í tilefni 23 ára valdasetu Baat-
flokksins.
írakar hafa játað að þeir hafi
undanfarin ár reynt að smíða svo-
kallaða ofurbyssu og hafa þeir af-
hent Sameinuðu þjóðunum gögn um
málið. Vestrænar leyniþjónustur
hafa lengi haldið því fram að írak-
ar væru að smíða slíkt vopn sem
ætti að geta skotið sprengjuhleðsl-
um meira en þúsund km vegalengd
en Irakar hafa hingað til neitað því
að slíkt væri í bígerð.
Lundúnum. Reuter.
BRESKA sjónvarpsstöðin ITN
sýndi í gær viðtal við Míkhaíl
Gorbatsjov Sovétleiðtoga þar
sem hann sagði að byija hefði
átt á umbótum í Sovétríkjunum
fyrr og játaði jafnframt að hann
hefði stundum hagað sér „fljót-
færnislega" í baráttu sinni gegn
rótgrónum hefðum. Hann tók
ekki fyrir þann möguleika að
forseti Sovétríkjanna myndi í
framtíðinni ekki vera flokks-
bundinn í kommúnistaflokknum.
Sjónvarpsfréttamaður spurði
Gorbatsjov hvort hugsanlegt væri
að sá dagur rynni upp að forseti
Sovétríkjanna yrði ekki í kommún-
istaflokknum. Hann gaf ekki beint
svar, en hélt þó möguleikanum opn-
um - sagði að stjómvöld væm að
taka upp fijálsar kosningar og að
óflokksbundnir menn hefðu þegar
verið kosnir í æðstu valdastöður.
Skemmst er að minnast þess að
Borís Jeltsín sagði sig úr kommún-
istaflokknum í fyrra og var kosinn
forseti Rússlands fyrir skömmu.
Gorbatsjov vísaði til þessa í svari
sínu og sagði: „Aðrir en kommúnist-
ar hafa verið kjömir forsetar, en í
flestum tilfellum var um fyrmrn
kommúnista að ræða þannig að að
einhveiju leyti vom þeir áfram
kommúnistar." Hann bætti því við
að upp væm að rísa margir flokkar
í Sovétríkjunum og þeir myndu
keppa sín á milli í kosningum.
„Leyfum þeim sem sigrar og nær
að vinna sér fylgi að halda umbót-
unum áfram.“
Gorbatsjov sagðist enn hafa
tröllatrú á umbótaáætlun sinni en'
sagði að byija hefði átt fyrr á henni,
„fyrir 10 til 20 árum, e.t.v. enn
fyrr“.
Þótt völd kommúnistaflokksins
hafí farið minnkandi á sex ára