Morgunblaðið - 24.01.1993, Síða 20

! 20
J
-
MOR^U^LAÐÍD áUNNUDÁGÍÚK ÍH JAÍ^ÚAR 'l993 ._
■ NÝTT SKIPULAG FYRIR SKÓLAVÖRÐUHOLTIÐ
HÁBORG ÍSLENSKRAR MENNIN6AR
Á ÁRUNUM eftir fyrri
heimsstyrjöldina komu
fram hugmyndir um mikl-
ar byggingar á Skóla-
vörðuholti. Þar bar hæst
hugmyndir Guðjóns
Samúelssonar húsameist-
ara ríkisins um „Háborg
íslenskrar menningar“.
Þungamiðjan í háborg
Guðjóns var kirkjubygg-
ing á há-holtinu er umluk-
in væri samtengdum
byggingum, er m.a. hýstu
háskóla, stúdentaheimili
og safnahús, auk íbúða.
Svo mikla trú höfðu menn
á, að tillagan næði fram
að ganga, að stúdentar
voru í sjálfboðavinnu
famir að taka grunninn
að stúdentagarðinum þar
sem Templarahöllin reis
síðar.
Tillöguuppdráttur að Háborg íslenskrar menningar frá 1924. Stúdentagarður og Háskólabygg-
ing sjást austanmegin torgsins, fjærst á myndinni. Dómkirkja landsins á stalli á miðju. Safnahús-
ið er sunnan við torgið. Vestanvert loka vegleg íbúðarhús torginu og greina má þar bogagöng
við enda Skólavörðustígsins. í norðvesturhorni var Listvinahúsið þegar komið. En norðanvert
við torgið, til vinstri, eru samkomuhús, leikhús eða fundahús og undan norðausturhorninu barna-
skóli.
Það kann að hafa kynnt
undir áhuga manna á há-
borginni, að á Skólavörðu-
holti höfðu um þetta leyti
risið tvær byggingar, er féllu vel að
hugmyndinni um háborg íslenskrar
menningar; Hnitbjörg, vinnustofa og
heimili Einar Jónssonar og Listvina-
húsið efst á Frakkastíg, er vék fyrir
nýbyggingu Iðnskólans árið 1963.
En atvikin höguðu því þó svo, að þær
stofnanir sem Guðjón í fyrstu hafði
áætlað að risu á Skólavörðuholti,
fluttu vestur á Mela, þar sem meira
landrými var fyrir hendi.
Hugmynd Guðjóns Samúelssonar
frá 1924, sem birt er hér, var þó
ekki alveg ný af nálinni, því Sigurð-
ur Guðmundsson málari (d. 1874) lét
sig dreyma um stórhýsi og opinberar
byggingar á þeim stað. Á námsárum
sínum 1916 gerði Guðjón Samúels-
son teikningu af stórhýsum á Skóla-
vörðuhæðinni, þar sem hann gerði
ráð fyrir þjóðminja- náttúrugripa-
og málverkasafni og datt í hug að
vel væri viðeigandi að reisa þar kirkju
líka. Sú teikning var birt í Óðni. En
hið stórbrotna skipulag að háborg
íslenskrar menningar á Skólavörðu-
holti gerði hann 1924, er hann var
orðinn húsameistari og átti sæti í
skipulagsnefnd. Hugmyndir Guðjóns
áttu sér sterkar rætur í klassísku
borgarskipulagi. Höfuðstofnunum
mennta og andlegs lífs væri stefnt
saman á hæsta stað í borginni, líkt
og forðum höfðu gert Grikkir og síð-
ar Rómveijar.
ÞEGAR MEST Á REYNIR...
o
o