Morgunblaðið - 12.11.1995, Blaðsíða 30

"30 SUNNUDAGUR 12. NÓVKMBER 1995
MOMUNBLABIB
MAGNÚS
D. ÓLAFSSON
+ Magnús Daníel
Ólafsson fædd-
ist á Kambshóli í
Hvalfjarðarstrand-
arhreppi 20. janúar
1924. Hann lést á
Landspítalanum 1.
nóvember síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru Ólafur Dan-
íelsson og Þórunn
Magnúsdóttir. Arið
'> 1924 fluttu þau að
( Hurðarbaki í Hval-
fjarðarstrandar-
hreppi. Systkini
Magnúsar eru: Sig-
ríður, Ingólfur, Öskar, Stein-
unn og Arni.
Eftirlifandi kona Magnúsar
er Kristín Jónsdóttir, f. 15.
febniar 1921. Börn þeirra eru:
1) Ólafur, f. 31. janúar 1956.
Börn hans eru Brynjar, f. 21.
maí 1975, og Magnús Daníel,
f. 6. desember 1980. Kona Ólafs
er Lilja Sigmundsdóttir og dótt-
ir hennar er Valgerður Gréta,
f. 6. febrúar 1987. 2) Emilía,
f. 20. nóvember
1957. Börn hennar
eru Védís, f. 7. mars
1977, og Hallgrím-
ur, f. 25. febrúar
1988. Stjúpsonur
Magnúsar er Birgir
Birgisson, f. 24.
mars 1946. Kona
hans er Guðrún
Gunnarsdóttir.
Börn þeirra eru
Kristín, f. 18. júlí
1964, Valdís, f. 9.
júní 1967, og Helgi
Bjarni, f. 17. janúar
1972. Magnús átti
þrjú barnabarnabörn. Magnús
stundaði nám við Héraðsskól-
ann i Reykholti árin 1942-44.
Hann stundaði ýmis störf, en
1948 hóf hann störf við Hval-
stöðina í Hvalfirði og starfaði
þar til ársins 1995, lengst af
sem verkstjóri.
Útför Magnúsar fer fram frá
Fossvogskirkju á morgun,
mánudaginn 13. nóvember, og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
LÁTINN er í Reykjavík Magnús
D. Ólafsson, verkstjóri í Hvalstöð-
^ inni í Hvalfirði. Þegar Ólafur sonur
hans hringdi í mig og tjáði mér að
nú væri Magnús allur, flögraði hug-
urinn ósjálfrátt upp í Hvalfjörð.
Minningar allt frá æsku minni
runnu í gegnum hugann. Það var
nú aldeilis ævintýri fyrir ungan
snáða eins og mig að fá að fara
með pabba inn í Hvalfjörð. En það
Sem situr þó mest í huga mínum
—frá fyrstu ferðinni þangað ér svip-
mikill maður með úfið hrafnsvart
hár, skipandi fyrir með þróttmiklum
rómi, teinréttur í jakkafötum, kvik-
ur í spori og einstakur hláturinn
var eins og punkturinn yfir þessa
eftirminnilegu persónu. Það var
auðséð að þar fór maður sem vald-
ið hafði á þessum stað. Þar var
formaðurinn sjálfur, Magnús D. í
eigin persónu og einhvem veginn
fannst mér strax að þama væri
réttur maður á réttum stað. Og
fjögurra ára gamall snáðinn fylltist
virðingu fyrir þessum manni, virð-
ingu sem haldist hefur fram til
þessa dags. Þótt snáðinn væri lítill
í loftinu, tók Magnús eftir honum
-Þg létt klapp á kollinn var eins og
upphafspunlrtur vináttu sem þróað-
ist upp frá því. Þar strax ákvað ég
að á Magnúsarvaktina skyldi ég
stefna, og varð sú blessunarlega
raunin.
Það er nú svo að umhverfi for-
eldra okkar, verður stór hluti af
þeim veruleika sem við ölumst upp
við. Hvalur hf. og Hvalfjörðurinn
verður svo samofíð lífinu, að það
er eins og það renni saman við blóð-
ið í æðum manns. En Magnús var
svo tengdur við staðinn að það er
næstum óhugsandi að hugsa um
staðinn og manninn, hvorn án ann-
ars.
Sjálfsagt er það erfítt fyrir
'Ökunnuga að gera sér í hugarlund
mannlífið og samfélagið í Hvalnum.
Á hveiju vori breyttist Miðsandur
undir Brekkukambi í hið myndar-
legasta þorp, þar sem fólk af öllum
stærðum og gerðum kom víða að
til vinnu. Þarna bjó fólkið yfir
vertíðina og mikil vinna, glaðværð
og rómantík réðu ríkjum. Fjöllin og
náttúra fjarðarins tóku vel á móti
þessum árvissu farfuglum. Og þar
stóð formaður okkar og fóstri, eins
og við kölluðum hann, í hlaði og
vísaði okkur til híbýla okkar. Eftir-
væntingin lá í loftinu og alltaf var
M.D.Ó. jafnóþreyjufullur að bíða
eftir fyrsta hvalnum og var nú al-
deilis stuð á honum þegar hvalbátur
birtist úti á fírðinum og kallað var
hraustum rómi „hann er kominn
innfyrir". Þá var nú næsta vers að
bíða eftir skipuninni: „Komum
fram, strákar," og þá var skálmað
fram bryggjuna og hver tók sér
sína stöðu. Formaðurinn tók alltaf
á móti springnum, og síðan tók
kappið við. Hlutimir áttu að gerast
hratt og vel. Verðmæti voru í húfi
og ekki skyldi standa upp á Magn-
úsarvaktina frekar en fýrri daginn.
Slíkur var hann. Trúmennskan,
samviskusemin og kappið voru hon-
um í blóð borin. Þegar hann fann
inn á slíkt hið sama hjá sínum
mönnum var hann hvað ánægðast-
ur.
Fyrir einhveija hefur Magnús
virkað hijúfur maður við fyrstu
kynni. Sannarlega var hann ekki
allra, en þeim sem komust nær
honum, mætti hlýtt hjarta; Það seg-
ir sína sögu að þeir sem tóku tryggð
við hann unnu með honum árum
saman. Sumarvinnan á námsárun-
um breyttist í hugsjón, og menn
úr öllum stéttum þjóðfélagsins
mættu á Magnúsarvakt, sem jafn-
ingjar. Þar knýttust bönd vináttu
sem endist ævina á enda.
Tryggð Magnúsar sýndi sig vel
í veikindum föður míns heitins.
Heimsóknir á sjúkrabeð hans ásamt
einlægum og eftirminnilegum sam-
tölum við okkur fjölskylduna sýndu
djúpa og einlæga vináttu sem ríkti
þeirra á milli. En þeir höfðu unnið
náið saman lungann úr sinni starfs-
ævi. Vinnusemina og trúmennsk-
una áttu þeir sameiginlega, voru
og líkir til atgervis. Eftirminnilegir
voru hinir árlegu rengis- og kjöttúr-
ar þeirra, þegar þeir keyrðu út
glaðning til fólks á hveiju hausti í
lok vertíðar, og voru þá víða aufúsu-
gestir. Báðir voru stoltir af sínu
fyrirtæki og sínum störfum. Þeir
tóku lífíð með hröðu tempói og voru
ekki að geyma verkin til næsta
ERFI DRYKKJ U R
• Glœsilegir salir
• Gómsœtar veitingar
• Góð þjónusta
Upplýsingar í síma 588 2300
t ( I I i I l 11 I
6 r a i d H i t ( I
MINNINQAR
dags. Meira að segja var banalega
beggja á sömu lund hröð og skörp.
Móðir mín og systkini vilja færa
þakklæti í þessum orðum fyrir vin-
áttu og tryggð Magnúsar í garð
okkar. Magnús hafði einstakt lag á
því að sjá hið broslega í fari ann-
arra. Hann var afar vel máli farinn,
kjamyrtur og skýrmæltur. Sagna-
maður var einnig í honum og húm-
orinn þá jafnan við höndina. Nafn-
giftir hans á öllum húsakosti hval-
stöðvarinnar eru litaðar af þeim
grunni. Skýr og fögur rithönd hans
var og eftirtektarverð.
Síðast sá ég Magnús þremur
dögum fyrir andlátið. Við áttum
langa stund saman, sem er mér
ómetanleg. Nokkuð ljóst var hvert
stefndi, en bjartsýnin var þó enn
til staðar. Varð okkur tíðrætt um
okkar kæra stað í Hvalfírði og enn
bar hann þann draum í bijósti sínu
að geta kallað í okkur strákana sína
og tilkynnt okkur að vaktir skyldu
settar klukkan tuttugu núll núll.
Merkilegt er að sama kvöld og hann
lést heyrði ég í fréttum að hvalveið-
ar gætu mögulega hafíst á ný. Það
hefði glatt hinn aldna höfðingja
meira en flest annað.
Lát akker falla, ég er í höfn.
Ég er með frelsara mínum.
Far vel þú æðandi dimma dröfn.
Yor rrottinn bregst eigi sínum.
Á meðan akker í Æginn falla,
ég alla vinina heyri kalla
sem fyrri urðu hingað heim.
(Þýð. Valdim. Snævarr.)
Nú er hann kominn í höfn á frið-
arlandi og gott er að hugsa sér að
þegar okkar hinsta landtaka verð-
ur, að þá bíður formaðurinn tilbúinn
til að taka á móti springnum.
í dag, er ég rita þessi orð, var
ég við hvílubeðinn hans hinsta og
klappaði á kollinn hans í kveðju-
skyni. Á annan veg en fram fór við
okkar fyrstu kynni. Var það sem
innsigli á vináttu og kærleika sem
engan enda tekur.
Eg og fjölskylda mín sendum
okkar einlægustu samúðarkveðjur
til Kristínar, Ólafs, Emmu, Birgis
og þeirra fjöískyldna. Ég minnist
vinar míns Magnúsar með virðingu,
þökk og hlýju. Blessuð sé minning
Magnúsar D. Ólafssonar.
Einar Örn Einarsson,
Keflavík.
Hann Magnús í Hvalnum er lát-
inn. Margur mun kannast við
Magnús D. Ólafsson, Njálsgötu
31a, undir því nafni. Magnús vant-
aði tæpa þijá mánuði upp á sjötíu
og tveggja ára aldur er hann lést.
Hann ólst upp við alla algenga
vinnu til sjós og lands og þótti hand-
bragð hans gott við það sem hann
tók sér fyrir hendur. Hann hóf vinnu
hjá Hval hf. á fyrstu vertíð og var
hann á skurðplani í hvalstöðinni í
Hvalfírði. Þar vann hann óslitið uns
hætt var starfsemi í árslok 1994.
Fyrst framan af var það aðallega
vertíðarvinna sem hann stundaði
hjá Hval hf. og vann hann þá mik-
ið milli vertíða við höfnina hjá Eim-
skipafélagi íslands, en einnig vann
hann við hreingemingar uns hann
varð fastamaður allt árið við hval-
stöðina.
Ég kynntist Magnúsi árið 1958
er ég komst í vinnu á skurðplaninu
í hvalstöðinni og lenti á sömu vakt
og hann. Þá var Magnús flensari á
vaktinni og tókst með okkur ágæt-
ur kunningsskapur og vinátta. Árið
1961 varð Magnús verkstjóri á plani
með aðra vaktina og var ég hjá
honum þar til ég tók við vaktstjóm
á hinni vaktinni. Unnum við síðan
óslitið saman uns hætt var starf-
semi í hvalstöðinni. Magnús var
ákveðinn í skoðunum og fastur fyr-
ir. Hann var gleðskaparmaður ef
svo bar undir og kastaði gjarnan
fram vísum eða flutti kvæði þegar
við átti, enda átti hann létt með
að yrkja. Magnús var mjög hjálp-
samur og greiðvikinn og minnast
hans margir með þakklæti fyrir
ýmis viðvik. Ungir jafnt sem aldnir
hvalmenn og starfsfólk Hvals hf.
munu minnast hans með hlýhug og
óskum við honum góðs byijar og
góðrar heimkomu úr hans hinstu
siglingu um lífsins ólgusjó.
Fjölskyldu Magnúsar votta ég
innilega samúð mína.
Andrés Magnússon.
Við Magnús D. Ólafsson hittumst
fyrst í rútunni til Hvalfjarðar í byij-
un júní 1950. Ég þrettán ára strákl-
ingur, sem átti að verða aðstoðar-
maður í ketilshúsinu í Hvalnum, en
hann fulltíða maður, sem var að
fara til starfa á planinu. Það var
svo fyrst þremur árum síðar sem
nánari kynni tókust með okkur, en
ég komst þá á planið. Þar störfuðum
við saman um tíu ára skeið, hann
sem flensari og síðan verkstjóri frá
1961. Sjö þessara ára deildum við
því fræga herbergi „Kreml" ásamt
fleiri valinkunnum mönnum. Það er
óhætt að segja að hann hafí verið
minn helzti uppalandi og leiðbein-
andi um störfín á planinu og hann
var vissulega góður leiðbeinandi.
Hann var sjálfur verkmaður með
afbrigðum og féll sjaldnast verk úr
hendi; kunni „pásum“ illa enda ákaf-
lega samvizkusamur og áreiðanleg-
ur starfsmaður. Honum beit vel og
sérstaklega í rengisskurði svo það
var létt verk að halda í hjá honum,
sem ég gerði býsna oft. Magnús sá
um allar vírasplæsingar í Hvalnum
um fjölda ára og gerði það listavel.
Starfsandi á þessum árum var
mjög góður í Hvalnum (sem og síð-
ar), félagsskapur náinn og sam-
heldni mikil meðal vaktfélaga. Kapp
var þó með mönnum sem og milli
vakta og tók Magnús virkan þátt í
því en gætti þó ávallt forsjár. Hann
var mjög glöggur og minni hans var
viðbrugðið, en hann mundi t.d. fæð-
ingardaga, nafnnúmer og símanúm-
er nokkurra „kynslóða" vaktfélaga
sinna. Hann var fróður um menn
og málefni enda víðlesinn á bundið
og óbundið mál. Magnús var gaman-
samur og léttur í lund. Þegar menn
komu saman til fagnaðar var hann
manna reifastur og kvaddi sér
gjaman hljóðs þegar við átti. Flutti
hann mál sitt skörulega og krydd-
aði oft með bundnu máli.
Sem verkstjóri reyndist Magnús
mönnum sínum ávallt vel, greiðvik-
inn og hjálpfús, en ákveðinn og fast-
ur fyrir þegar því var að skipta.
Sama er að segja um samskipti
hans við aðra. Magnús var verk-
stjóri í aldarþriðjung, þar af á plan-
inu í um aldarfjórðung og eftir að
hvalveiðar lögðust af við viðhald og
eftirlit í hvalstöðinni þar til á síð-
asta ári þegar hann lét af starfí
fyrir aldurs sakir.
Að leiðarlokum minnist ég góðs
félaga og er þakklátur fyrir sam-
fylgdina við hann. Kristínu og öðr-
um ástvinum Magnúsar votta ég
innilega samúð.
Bjarni Þórðarson.
Magnús Daníel Ólafsson áður
verkstjóri í Hvalstöðinni. Hann ólst
upp við venjuleg sveitarstörf, stund-
aði sitt bamaskólanám og fór svo
til náms í héraðsskólanum í Reyk-
holti en það var algengt á unglings-
árum hans að ungt fólk í dreifbýli
léti sér nægja þá menntun sem hér-
aðsskólarnir veittu og reyndist hún
mörgum haldgott veganesti og mjög
hvetjandi til sjálfsnáms síðar. Magn-
ús reyndist góður námsmaður,
minni hans var afar traust og dugn-
aðurinn mikill að hveiju sem hann
gekk.
Hann gerðist síðan sjómaður, var
á togumm og lærði þar alla sjó-
vinnu. Sú kunnátta kom að góðu
haldi síðar meir er hann var kominn
til starfa í Hvalstöðinni. Þegar Hval-
stöðin tók til starfa réðst Magnús
þangað og starfaði þar allan þann
tíma sem hvalveiðar vom stundað-
ar. Lengst af starfstímanum var
hann verkstjóri á annarri vaktinni.
Því má segja að mestallt ævistarf
sitt hafí hann helgað Hvalstöðinni
og vann hann fyrirtækinu af dæma-
fárri trúmennsku. Þeir voru mjög
margir sem vom á Magnúsarvakt,
oft námsmenn sem fengu sumar-
vinnu í hvalnum og ýmsir mennta-
menn og frammámenn þjóðarinnar
lærðu að vinna þar. Vinnan í Hval-
stöðinni var erfíð og óþrifaleg og
oftar en ekki ákváðu starfsmenn
að aldrei skyldu þeir aftur koma á
vertíð, en margir komu þeir aftur
og ekki síst vegna verkstjórans síns.
Það reyndi oft á þolinmæði og lang-
lundargeð verkstjórans þegar mest
var að gera og menn urðu skap-
styggir af vökum og erfiði en með
ljúfmennsku sinni tókst Magnúsi að
gera gott úr öllu. Það var Magnúsi
og starfsmönnum hans mikil skap-
raun þegar ofstækismönnum úti í
heimi, sem ekkert þekktu til raun-
verulegra áðstæðna, tókst að koma
á banni við hvalveiðum. Nú virðist
sem sé að rofa til og ef til vill hefj-
ast hvalveiðar að nýju. Því miður
fékk Magnús ekki að lifa og sjá það
verða að veruleika og í augum
starfsfélaga hans verður Hvalstöðin
aldrei söm og jöfn þó að starf hefj-
ist þar að nýju af því að besta félag-
ann vantar í hópinn.
Árið 1955 hóf Magnús sambúð
með Kristínu Jónsdóttur frá Neðri-
Hreppi í Skorradal. Þeim varð
tveggja bama auðið,_ Emilíu, kenn-
ara í Reykjavík og Ólafs, rafvirkja
sem nú býr í Danmörku og auk
þess gekk Magnús Birgi Birgissyni,
syni Kristínar, í föður stað.
Magnús var farsæll í starfi sínu
sem verkstjóri og skilaði góðu ævi-
starfí. Starfsfélagar hans þakka
honum samveruna og senda Krist-
ínu og bömum þeirra innilegar sam-
úðarkveðjur.
Hjalti Jónasson.
Að kvöldi 1. nóvember sl. barst
okkur sú frétt að gamall félagi og
náinn vinur, Magnús D. Ólafsson
verkstjóri í Hvalstöðinni, væri lát-
inn. Það var erfítt að horfast í augu
við þessa staðreynd. Magnús hafði
alltaf verið ímynd hreystinnar í aug-
um þeirra sem hann þekktu en nú
hafði sjúkdómurinn sem þjakaði
hann náð yfirhendinni. Magnús D.
Ólafsson, eða „formaðurinn" eins
og hann var oftast nefndur, var
fæddur að Hurðarbaki í Svínadal
20. janúar 1924. Hann fór ungur
til sjós og var á togurum meira og
minna þar til hann hóf störf við
Hvalstöðina 1948.
Það var í maí árið 1972 sem fund-
um okkar Magnúsar bar fyrst sam-
an. Miklar mannabreytingar urðu í
Hvalstöðinni og vom óvenju margir
nýliðar ráðnir til starfa þetta vor.
Ekki gmnaði okkur þá að við ættum
eftir að starfa undir stjórn Magnús-
ar svo lengi sem raun varð á. En
Magnúsi hélst einkar vel á mann-
skap og átti aldrei í erfiðleikum með
að manna vaktina vönum mönnum.
Magnús var gæddur slíkum
mannkostum að einstakt má teljast
og umhyggjan fyrir lítilmagnanum
var ávallt í fyrirrúmi. Átti það bæði
við um menn og málleysingja. Orð-
heldni, hreinskilni og greiðvikni voru
einkunnarorð hans í daglegum sam-
skiptum. Eins og foringja sæmdi
bjó hann í Valhöll en svo nefndust
vistarvemr hans í Hvalstöðinni. Var
hann höfðingi heim að sækja og
þangað var leitað með ýmis vanda-
mál og fékkst ætíð lausn á þeim.
Oft þótti okkur hann bæði strang-
ur og kröfuharður enda sjálfur hið
mesta hörkutól og hlífði sér í engu.
Aldrei var meira að gera en þegar
engin vinnsla var á planinu. Þá
þeyttist hann á milli plansins og
kampsins og hélt mönnum við efnið,
verkefnin vom næg. Þó hafði hann
alltaf á slíkum stundum tíma til að
rabba um liðna tíð og segja okkur
gamlar sögur úr Hvalnum eða frá
togaraárum sínum. Af mörgu var
að taka og frásagnarstíll Magnúsar
einstakur enda hafði hann gott vald
á móðurmálinu. Bestu sögugjar og
vísumar voru sagðar þegar hann
var að splæsa víra, umkringdur sín-
um mönnum.
Magnús bast sterkum vinabönd-
um við starfsmenn sína og hélst sú
vinátta eftir að hvalveiðar lögðust
af. í okkar hópi var hann hrókur
alls fagnaðar og sjaldan kom
„Magnúsarvaktin" saman til að
skemmta sér án þess að kallað
væri á formanninn. Síðast hitti vakt-
in hann í janúar 1994 í tilefni af
sjötugsafmæli hans. Hans mun
verða sárt saknað en minningin lifir.
Við erum þakklátir fyrir að hafa
átt því láni að fagna að hafa verið