Morgunblaðið - 30.11.1995, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 30. NÓVEMBER 1995 47
MINNINGAR
„Ég gifti mig þegar ég verð 100
ára.“ Halli hafði mikla réttlætis-
kennd. Sagði oft að hann væri eini
„kommonistinn á landinu" og fram-
sóknaríhaldið væri það versta sem
yfir þessa þjóð hefði gengið. Oft
hefur hann notið þess að stríða
bræðrum sínum, bændunum, svolít-
ið, en þeir voru hallir undir Fram-
sókn. Hann gat mjög auðveldlega
fengið menn til að segja sína mein-
ingu, en skaut síðan góðlátlega jnn
háðskum glósum. Þannig náði hann
umræðunni á fullt skrið og svo hló
hann að allri vitleysunni sem menn
gátu látið út úr sér.
Halli var svo lánsamur að fá
aðstöðu í kjallara dvalarheimilisins
fyrir smíðar sínar. Hann hafði sitt
sérstaka handbragð. Hann var lista-
smiður. Flest skyldmenni hans eiga
smíðisgripi eftir hann, s.s. aska,
skálar, kistla, blómasúlur og skúlp-
túra. Hann hafði ótrúlega skapandi
I og fijóa hugsun alveg fram undir
það síðasta. Hann hvatti alla sem
höfðu áhuga á listum áfram og var
mjög stoltur yfir því að hann ætti
myndir eftir mörg „barnabörnin“.
Sálarstyrkur Halla og hreinlyndi
var mikið. Ég var svo lánsamur að
fá að vera með honum í nokkrum
bæjarferðum. Fór með hann á sýn-
ingar, heimsóknir og nokkrum sinn-
um bauð ég honum út á veitinga-
hús. Það eru mjög eftirminnilegar
J stundir. Honum fannst það nú held-
I ur fínt en naut þess vel að borða,
fá mátulega mikið af vini og taka
vel í nefið. Mér er síðan mjög eftir-
minnileg síðasta heimsóknin sem
við fórum til Önnu, systur Halla.
Hún var á Grund. Við gengum inn
til hennar. - Anna hafði alltaf ver-
ið mér mjög góð. Þegar ég var
drengur og kom við hjá henni í
sælgætisgerðinni Víkingi, minntist
hún þess að ég hefði sagt: „Ég kom
I nú bara í heimsókn.“ Þá hló hún
• og maður fékk góðan mola. Anna
var nánast komin út úr þessum
heimi. Þama sat ég með þeim systk-
inum í hárri elli. Þegar við kvödd-
umst, hallaði Halli sér að systur
sinni og sagði: „Jæja, Anna mín,
þetta verður í síðasta sinn sem við
hittumst hér.“ Sem og varð. Elli
kerling var gengin ansi nærri. Halli
1 tók á lífinu eins og það var.
i Halii frændi var líka vinur okk-
a ar. Honum var annt um að okkur
' liði vel. Hann hafði mjög gaman
af því að hitta fólk. Vera með í líf-
inu. En eins og oft vill verða, þá
eru daglegu verkin mörg og oft
verður ræktarsemin við þá sem
okkur þykir virkilega vænt um og
standa manni nærri minni en maður
vildi sjálfur. Nú hafði ég ekki séð
Sísí áttum saman, þegar hún var
að passa mig þegar ég var lítil. Sísí
var sú besta, hún var alltaf að gefa
mér styttur, nælur, bangsa og alls-
konar hluti sem hún bjó til og ég
mun nú eiga í minningu um hana.
Ég hlakkaði alltaf til að fara í heim-
sókn til hennar alveg síðan ég man
eftir mér og þar til ég fór síðast til
hennar, en samt innst inni fann ég
að ferðirnar til hennar mundu ekki
verða fleiri einn daginn. Og nú er
komið að því, nú fæ ég ekki framar
að njóta nærveru hennar og það er
mjög sárt að hugsa til þess. En ég
mun nú ekki gleyma henni heldur
hugsa og heimsækja hana þar sem
hún mun hvíia, og hver veit nema
ég muni finna nærveru hennar þar.
Elsku Sísí, þú varst mín besta
frænka, þú áttir alltaf einhvern
hluta í mér og munt alltaf eiga þenn-
an hluta í mér. Sísí, þú varst mjög
indæl og góð kona.
Elsku Gréta og íjölskylda. Megi
Guð styrkja okkur í sorg okkar allra
sem þekktum og þótti vænt um
hana Sísí okkar.
Sísí, ég veit að þú munt vaka
yfir okkur, vonandi líður þér vel
núna og megi guð blessa þig.
Hárið líkist hvítum snjó,
höndin stirð og fætur,
ennþá leynist ylur þó
innst við hjarta rætur.
(Margrét Jónsdóttir)
Hvíl þú í friði, þín,
Elísa María.
Halla síðasta árið. Ég hugsaði oft
til hans. Ekki alls fyrir löngu sótti
að mér og ég fann neftóbakslyktina
hans og þá vissi ég að ekki væri
langt eftir.
Með miklu þakklæti og virðingu
kveð ég Halla. Eftir kynni við slíka
menn getur maður betur tekið á
eigin lífi, reynt að taka hlutunum
eins og þeir eru, vera heiðarlegur
gagnvart sjálfum sér, umburðar-
lyndur, vinnusamur, segja sína
skoðun og vinna sér virðingu og
vinsemd af eigin verðleikum. Gera
það besta úr þeim möguleikum sem
maður hefur.
Ég þakka öllum sem hafa verið
nálægir Halla á hans löngu lífsleið.
Mín von er sú að sálin hans Halla
fái nú þann sterka „líkama" sem
hún á skilið og hann fái tækifæri
til að takast á við „stór“ listaverk.
Þorvaldur Ingi, fjölskyldan
Svalbarði 3.
Velgerðarmaður og vinur okkar
hjóna, Hallsteinn Sveinsson er lát-
inn í hárri elli, eftir viðburðaríkt
æviskeið.
Fyrstu bemskuminningar mínar
er bundnar Halla. Foreldrar mínir
höfðu fengið hann til þess að smíða
nýtt íbúðarhús á Flóðatanga. Hann
var þá nýstiginn upp úr erfíðum
veikindum, hafði farið í höfuðaðgerð
og var með djúpan skurð bak við
annað eyrað. Einnig var hann veikur
í maga og nærðist mest á allskyns
grösum, sem við systkinin tíndum í
hlaðvarpanum svo sem arfa, njóla,
hvönn og gott ef ekki túnfífla líka.
Meltingartruflanir og höfuðverkur
urðu fylgikonur hans alla tíð.
Halli var smiður af guðs náð.
Hann sá smíðisgripi úr margskonar
efni, viðarbútum, járnadrasli og
kýrhornum. Ég man að hann spurði
eitt sinn með þeirri glettni sem
honum var eiginleg, hvort ekki
væri brátt komið að förgun á fal-
lega hyrndri kú, sem var þá á besta
mjólkurkúaaldri. Smíðisgripir hans
sjást víða á heimilum frænda hans
og vina.
Halli kom með framandi sjónar-
mið í friðsælt bændasamfélagið í
Stafholtstungunum. Hann var rót-
tækur sósíalisti og slík sjónarmið
áttu ekki upp á pallborðið hjá bænd-
um á tímum rita Laxness um ís-
lenska bændasamfélagið. Sósíalist-
ar þóttu varla í húsum hæfír og
ættu helst að sendast í einu lagi til
Rússlands. Þeir hófsamari tóku ekki
alveg svona djúpt í árinni og sögðu
þegar mest gekk á: „Þetta eru nú
menn eins og við.“ Þrátt fyrir þessa
skoðun Halla á þjóðmálum var hann
víðast aufúsugestur. Hann hafði
mjög gott' skopskyn og talaði í sér-
stökum hálfkæringi og ekki var
alltaf auðvelt að vita við hvað hann
átti. Gamansemi hans og glettin
tilsvör gerðu hann að nærverugóð-
um manni.
Eftir að hafa stundað smíðar í
Borgarfirðinum í nokkur ár flutti
Halli suður til Reykjavíkur og hélt
áfram smíðum. Hann kom sér upp
verkstæði þar sem hann gerði við
mublur og smíðaði hluti úr margs-
konar efniviði, m.a. smíðaði hann
mikið af römmum fyrir listamenn.
Hann fór að safna málverkum aðal-
lega eftir samtíma málara, sem
hann hafði trú á og átti orðið mjög
gott safn málverka, þegar hann gaf
Borgarnesbæ safnið. Við fengum
stundum lánuð málverk hjá Halla
og var alltaf eftirsjá að verkunum,
þegar hann fékk þau til baka.
Eftir að Halli flutti upp í Borgar-
nes hélt hann áfram smíðum sínum.
Hann verðlagði vinnu sína af mik-
illi hógværð og lét ekki markaðslög-
mál ráða neinu um verðið á sínum
góðu gripum. Hann notaði við-
skiptafræði Björns í Brekkukoti og
seldi vöru á því verði sem kostaði
að framleiða hana. Hann var
neyslugrannur og eyddi ekki í
óþarfa, nema ef vera skyldi í neftób-
ak, sem hann brúkaði óspart.
Þrátt fýrir litlar tekjur kom hann
miklu í verk. Hann var potturinn
og pannan í því að steypa Sonator-
rek Ásmundar í varanlegt efni og
koma því upp á Borg á Mýrum.
Einnig var hann hjálparhella nafna
síns og frænda við að koma verkum
eftir hann, þ.e. Hallstein Sigurðs-
son, upp í Borgarfírðinum.
Eftir að Hallsteinn fluttist í Borg-
arnes kom hann gjaman til Reykja-
vikur ef eitthvað var um að vera í
listalífinu. Stundum kom hann þá
í heimsókn til okkar og oft með
skál, ask eða afsteypu af listaverki
vafið inn í gamlan Þjóðvilja og
spurði eitthvað á þessa leið: Haldið
þið að þið getið notað þetta? Eftir
að hann hafði þegið kaffisopa eða
fengið „bragð“ og við spjallað sam-
an um stund stóð, Halli á fætur og
sagði: „Erum við ekki búin að segja
það sem með þarf?“ tók hatt sinn
og kvaddi. Við Gerða eigum Halla
margt að þakka, ekki síst þá góðu
gripi sem hann smíðaði eða steypti
handa okkur.
Þrátt fyrir þrálát veikindi átti
Halli að mörgu leyti góða ævi.
Meðan honum entist heilsa vann
hann á verkstæði sínu. Hann hélt
sínum andlega styrk og sjón til loka-
dags og hafði ánægju af lestri góðra
bóka. Gott var að heimsækja hann,
hvort sem var á Upplandið eða á
dvalarheimilið í Borgarnesi. Mér
fannst ég alltaf hafa eitthvað til
hans að sækja og víst er að minn-
ingarnar um hann munu endast vel.
Olafur Jóhannesson.
Hallsteinn Sveinsson dvaldi hjá~
foreldrum sínum á Kolsstöðum til
ársins 1925 er þau fluttu í Eskiholt
í Borgarhreppi í Mýrasýslu. Þar var
hann til ársins 1943 er hann fór til
Reykjavíkur þar sem hann bjó til
ársins 1971. Þar fékkst hann meðal
annars við smíðar og útskurð.
Hann laut lítils háttar höfði og
skáskaut augum sem lýstu af
glettni í áttina til mín og yfir andlit-
ið færðust brosviprur iðandi af
kímni og ef til vill svolítilli kerskni:
„Ég veit ekki. Hvað finnst þér -
hvernig fínnst þér svona myndir?"
svaraði hann síðan spurningu minni
um álit hans á mynd sem við vorum
að virða fyrir okkur. Þannig kom
hann mér fyrir sjónir fyrst þegar
ég hitti hann og æ síðan þegar leið-
ir okkar lágu saman, hvort það var
í Safnahúsinu, heima hjá honum á
Dvalarheimilinu eða á ferðalagi til
Reykjavíkur að skoða sýningar eða
verk einhvers. Þá var stutt í glettn-
ina og skoplegar athugasemdir,
stundum var reyndar svolítill brodd-
ur í athugasemdunum, rétt til að
skerpa meðvitund okkar hinna um
hverfulleika alls sem fyrir okkur
ber og þess að til eru fleiri sjónar-
horn en okkar eigin. Við sem vinn-
um og höfum unnið í Safnahúsinu
í Borgarnesi eigum lengi eftir að
sakna þess sárt að fá ekki að heyra
hans skoðanir á mönnum og mál-
efnum.
Á árunum 1970 og 1971 varð
það að ráði að Hallsteinn fluttist
upp í Borgarnes á Dvalarheimili
aldraðra þar, sem þá var nýlega
byggt. Hann átti landskika í
Reykjavík sem Reykjavíkurborg
keypti af honum fýrir allháa upp-
hæð og greiddi fyrir með reiðufé
og ríkisskuldabréfum. Einnig átti
hann og tók með sér stórt safn lista-
verka sem hann hafði eignast á
árum sínum í Reykjavík, aðallega
á sjötta og sjöunda áratugnum.
Mörg verkanna hafði hann fengið
sem greiðslu fyrir viðvik eins og
smíði ramma um myndir listamanna
og önnur hafði hann fengið gefín
af öðrum tilefnum. Þetta voru verk
eftir marga okkar þekktustu og
ástsælustu listamenn og nægir þar
að nefna Þorvald Skúlason, Sverri
Haraldsson, Valtý Pétursson, Haf-
stein Austmann og svo bróður hans
Ásmund Sveinsson.
Þessar eignif, listaverk og fé, gaf
hann Borgarneshreppi og varð gjöf-
in upphaf að Listasafni Borgamess
sem var svo stofnað skömmu síðar.
Þama var um 120 listaverk að ræða
og vemlega fjárhæð. Upp frá því
hefur Listasafn Borgamess vaxið
og dafnað og Hallsteinn sífellt að
bæta við það og lætur nærri að
hann hafí gefíð safninu um 150
verk alls. Þess utan hafa verið keypt
verk og safninu hafa borist gjafir á
þeim ámm sem það hefur starfað
og má þar til dæmis nefna höfðing-
lega gjöf frænda og nafna Hallsteins
sem barst nú fyrir örfáum vikum
frá Hallsteini Sigurðssyni. Þá átti
hann einnig mikinn þátt í að sett
hafa verið upp útilistaverk hér í
Borgamesi, t.d. Óðinshrafninn í
Skallagrímsgarði og Sonatorrek á
Borg, sem bæði em eftir bróður
hans, Ásgrím Sveinsson. Hann beitti
sér fyrir því að þetta væri gert og
lagði fram fé til þess frá sjálfum sér
til þess, þannig að hann var að sinna
sínu áhugamáli hér allan þann tíma
sem heilsa hans leyfði.
En hvar em öll þessi verk, kann
einhver að spyrja. Útilistaverkin
veit fólk um, en ég er ekki viss um
að Borgnesingar og Borgfírðingar ^
geri sér grein fyrir að undanfarin
liðlega 30 ár hafa verk úr Lista-
safni Borgamess prýtt margar op-
inberar skrifstofur og stofnanir í
Borgamesi, t.d. Heilsugæslustöð-
ina, skrifstofur sveitarfélagsins,
skrifstofur Kaupfélags Borgfírð-
inga, sýsluskrifstofurnar og nokkr-
ar fleiri. Það má því segja að gjöf
Hallsteins hafi glatt augu okkar
sem á þessa staði höfum komið og
veitt okkur ánægju undanfarin ár.
Það er fyrir hans tilstilli að við
höfum haft íslenska myndlist í
kringum okkur öll þessi ár. Við eig-
um honum mikið að þakka sem ein-
staklingar og við eigum honum
einnig mikið að þakka sem samfé-
lag sem nú á slíkan fjársjóð sem
það safn er, sem hann færði okkur.
Við kveðjum nú mann sem markaði
djúp spor í sögu þessa samfélags
-eg þökkum af alhug fyrir það sem
hann gerði fyrir okkur.
Fyrir hönd stjórna Listasafns
Borgarness, Safnahúss Borgar-
fjarðar og bæjarstjórnar Borgar-
byggðar færi ég ættingjum Hall-
steins samúðarkveðjur og bið þann
sem ætíð stendur með okkur öllum
að vera þeim styrkur.
Guðmundur Guðmarsson.
• Fleiri minningargreinar um
Hallstein Sveinsson biða birtingar
ogmunu birtast í blaðinu næstu
daga.
- NÝJAR ÍBÚÐIR í GULLSMÁRA 5, KÓPAVOGI -
MIKIÐ ÚTSÝNI - FRÁBÆRT VERÐ - GÓÐUR STAÐUR!
Allar íbuöir meö óvenju íburöarmiklum og vönduöum mahóníinnréttingum
3JA OG 4RA HERB. ÍBÚÐIR AFHENDAST FULLBÚNAR
DÆMI UM AUPTILBOÐ
Dæmi: Kjör miöast við 70% húsbréf.
FJARFESTIN
Fasteignasala hf.,
Borgartúni 31, S. 562-4250
Hilmar Óskarsson, Pétur Þ. Sigurösson hdl.
✓ Baðherbergi með fallegum flísum.
✓ Sérgeymsla í kjallara. Lyfta.
✓ Góðar svalir.
✓ Húsið verður fullfrágengið að utan.
✓ Fullfrágengin lóð ásamt malbikuðum
bílastæðum.
Kauptilboö í 3ja herb. íbúö 7.200.000,-
Viö undirsk. kaupsamnings 400.000,-
Húsbréf 5.040.000,-
Eftir 6 mán. frá kaupsamn. 352.000,-
Eftir 9 mán. frá kaupsamn. 352.000,-
Eftir 12 mán. frá kaupsamn. 352.000,-
Eftir 15 mán. frá kaupsamn. 352.000,-
Eftir 18 mán. frá kaupsamn. 352.000,-
BYGGINGARAÐILI
BYGG
Byggingarfélag Gylfa og Gunnars
Komið og fáið
myndabækling