Vísir - 14.08.1964, Blaðsíða 7

V í SIR . Föstudagur 14. ágúst 1964.
-K
jprændur okkar á Norðurlönd-
um hafa fengið að kynnast
náið þv( vandamáli, sem við er
að stríða austur á eyjunni Kýp-
ur. Fulltrúar þeirra hafa komið
þar mjög við sögu og horft á
síðustu stórviðburði, sem menn
óttuðust að gætu haft í för með
sér harðvítuga styrjöld milli
tveggja þjóða Atlantshafsbanda-
lagsins og ef Rússar hefðu þá
fengið tækifæri til að skerast í
leikinn, var ömögulegt að segja
fyrir um, hver ósköp og hðrm-
ungar það hefði getað kostað.
Flnnskur maður hefur nú um
margra mánaða skeið gegnt
starfi sem sáttasemjari S.Þ. á
Kýpur. Hann heitir Sakari
Tuomioja, og var fyrir nokkrum
án»n forsætisráðherra Finn-
lands. Og Hans Hækkerup dóms
máiaráðherra Dana gerði sér
ferð til Kýpur, þar sem hann
ræddi við Makarios erkibiskup,
bað hann að lægja ofsann og
hét á hann að stöðva hernaðar-
aðgerðir á eynni. Þá hefur það
komið í hlut norska fulltrúans
hjá Sameinuðu þjóðunum, að
kalla Öryggisráðið saman til
skyndifundar, þegar allt virtist
vera að fara í bál og brand, en
hótanir verði framkvæmdar eða
ekki.
Fn oft hafa þeir verið svo fá-
liðaðir, að árásarmenn hafa
engu skeytt nærveru þeirra, en
haldið áfram bardögum. Þess
eru mýmörg dæmi, að hinir
grísku herir hafi haldið áfram
árásum á tyrknesk þorp, lagt
þau í eyði, hrakið íbúana burt
fyrir augunum á gæzluliði S.Þ.
Fulltrúar S.Þ. hafa þá ekkert
getað aðhafzt annað en að lfkna
særðu fólki og vernda flótta-
fólk, sem flýr ofsóknir.
TTm helgina létu Tyrkir tii
skarar skríða og hófu harðn
eskjulegar loftárásir á bæi og
stöðvar grískra manna á norð-
urströnd eyjarinnar. Þessar
fréttir voru sannarlega ógnar-
legar, því að eftir fregnunum
að dæma, voru árásirnar ekki
gerðar einungis á hersveitir og
herstöðvar, heldur á almenn
íbúðahverfi, híbýl'i manna. Það
má að vísu búast við því að
hinir grísku Kýpurbúar hafi
ýkt eitthvað afleiðingar árás-
anna. Þeir segja að um 300
manns, aðallega konur og börn,
hafi látið lífið fyrir benzfn-
sprengjum Tyrkja. Tala hinna
látnu er e. t. v. ekki alveg svo
há, um það er ekki hægt að
fá nákvæmar fréttir. En þrátt
fyrir það að Kýpurmenn notuðu
Hér sést Makarios erkibiskup í sjúkravitjun hjá einum þeirra, er særflist í loftárás Tyrkjs.
Erkibiskup méð rýting í stað kross
hann gegnir störfum þennan
mánuð sem formaður Öryggis-
ráðsins.
Þá skipa danskir og sænskir
hermenn meginhluta þess
gæzluliðs, sem sent var s.l. vor
tS Kýpur á vegum S.Þ. til þess
aið vernda friðinn þar.
■Y7"opnaviðskiptin á Kýpur hafa
því snert menn mjög á
Norðurlöndum. Þau hafa fyllt
marga þar kvíða og ótta við
að danskir og sænskir piltar í
gæzluliðinu myndu lenda milli
tveggja elda og falla í gæzlu-
starfi, er þeir verða að inna af
I hendi f landi, sem er fullt af
hatri og stríðsæsing, þar sem
þeir hafa stöðugt þurft að glíma
við mótþróa, sviksemi og þræða
stigu innan um bæli launsáturs-
manna.
Hlutverk hinna norrænu
manna á Kýpur hefur verið að
reyna á öllum sviðum að sætta
deiluaðilja og kasta klæðum á
sverðin. Aðstaða gæzluliðsins
hefur þó verið ákaflega veik.
Það er svo fámennt, að það hef-
ur ekkert bolmagn gegn herliði
hinna fjandsamlegu deiluaðilja.
Oft hefur það komið fyrir, þeg-
ar sænskir gæzlumenn Samein-
uðu þjóðanna komu á vettvang
og gengu á milli á vígvellinum,
að til þeirra var aðeins hreytt
hótunum og úrslitakostum.
Þeim hefur verið sagt að hafa
sig á brott, ella skyldi skotið á
þá. Þrátt fyrir það hafa hinir
Ijóshærðu norrænu menn stað-
ið áfram f stöðvum sínum og
svarað því einu til, að þeir fram-
kvæmi skyldu sfna, hvort sem
þessar hörmungar til áróðurs
fyrir sínum málstað og draga
ekki úr hinum hörmulegu af-
leiðingum, er það víst, að oað
er hryggilegt, að Tyrkir, sem
eiga sæti í Atlantshafsbandalag
inu, er við viljum álíta banda-
lag menningarþjóða, skuli hafa
talið sig knúða til slíkra ógn-
araðgerða.
JJins vegar er það undarlegt
að Norðurlandaþjóðirnar
sem hafa haft nánust kynni allra
af deilunum á Kýpur, hafa ekk;
ámælt Tyrkjum harðlega fyrir
þetta framferði. Slíkt er hvergi
að finna í yfirlýs'ingum nr>r
rænna fulltrúa í sambandi við
Kýpur-málið og fordæming vfir
árásum Tyrkja sést ekki t. d.
í blöðum Norðurlanda.
Þetta kemur í fyrstu einkenni
lega fyrir sjónir, þegar líka er
tekið tillit til þess, hve Norð-
urlandamenn eru feikilega við-
kvæmir vegna íhlutunar sinnar
fyrir öllu því sem er að ger
ast á Kýpur og þegar það er
virt, að blöðin á Norðurlöndum
hafa slegið fréttum af Kýpur-
atburðunum upp yfir þverar for
sfður og með stærsta letri. Hér
hlýtur því einhver fiskur að
liggja undir steini.
Og ástæðunnar er að leita
í forsögunn'i, þeim atburðum
sem hafa verið að gerast á Kýp
ur síðustu mánuði. Þeir sem
fylgzt hafa með fréttum og frá
sögnum Norðurlandablaðanna,
hafa komizt að því, að þar er
einum manni fyrst og fremst
kennt um, hvernig nú er komið
á Kýpur. Þessi seki maður er
enginn annar en hans heilag-
leiki Makarios erkibiskup, for-
seti Kýpur.
jpramkoma Makariosar, ofbeid
ishneigð hans, svik og prett
ir eru slík, að Norðurlandamönn
um ofbýður slíkt athæfi hjá
guðsmanni. Þessi svartklæddi
preláti með krossinn á bring
unni hefur fengið á sig svip
hins svarta galdurs og biskups
kross hans mynd rýtings Iaun-
vígamannsins. Þannig hefur
hann m. a. birzt í teikn’ingura
í blöðum Norðurlanda. Jafn
framt því sem menn harma það
að Tyrkir skyldu grípa til slíkra
óyndisúrræða sem loftárásanria
um helgina, er því bætt við, að
þeim sé nokkur vorkunn, þeir
hafi neyðzt til þessa, þar sem
her Makariosar hafi byrjað at-
lögu að síðasta virki tyrkneskra
manna á eynni. Þannig hafi nú
verið komið, að þrátt fyrir
samninga og þrátt fyrir vopna-
hlé og gæzlu Sameinuðu þjóð-
anna, hafi Makarios verið langt
kominn með svikum og lygum
að undiroka og útrýma hinum
tyrkneska þjóðernisminnihluta
á eynni. Hann og hinir grísku
fylgismenn hans hafa e'inskis
svifizt. Þeir hafa t. d. staðið
algerlega í vegi fyrir þvf að
gæzlulið S. Þ. fengi að fram-
kvæma eftirlit með ýmsum hern
aðarlega m’ikilvægum stöðvum.
þar sem Makarios var að koma
sér upp öflugum herjum í skjól
vopnahlés í þeim tilgangi að
geta látið kné fylgja kviði og
gersigra hina tyrknesku fbúa.
Gæzlumenn S. Þ. hafa t. d. alis
ekki fengið að koma til hafnar-
borgarinnar Limasol, þar seni
menn Makariosar hafa verið önn
um kafnir við að skipa hergögn
um o' herliði á land.
Síðan átti lokasóknin að nefj
ast gegn stöðvum Tyrkja og
mun það hafa verið ætlun Mak
Fös

a
rvuntn
ariosar að taka ekkert tillit til
hins veika Iiðs S. Þ., fram-
kvæma ofbeldisárás sína eins
og S. Þ. væru ekki til.
j^orðurlandamönnum hef'ir
gramizt öll þessi framkoma
Makariosar, þar sem hann ætl-
aði að koma ofbeldi sínu fram
með sVikum og í skjóli varð
gæzlu S. Þ.
Hafa fulltrúar Norðurlanda
stundum lýst því yfir, að þess-
um skrípaleik væri ekki hægt
að halda áfram, þeir sæju ekki
ástæðu t'il að Iáta norræna her
menn eyða tíma sfnum á Kýp-
ur, þegar her S. Þ. væri svo
máttlaus og valdvana, að hann
gæti með engu móti unnið
skyldustörf sín og væri svo lít
ilsvirtur, að Makarios hefði fyr
irmæli hans að engu. Hefir
hvað eft'ir annað iegið við borð
að Norðurlandamenn kveddu
herlið sitt heim aftur, en þó
ekki orðið af því, þar sem her
S. Þ. gæti þó að minnsta kosti
unnið líknarstörf, til að bjarga
særðu fólki og forða tyrknesku
flóttafólk'i frá misþyrmingum
Hefur þetta orðið eitt aðal-
hlutverk þeirra, að halda vernd
arhendi yfir smælingjunum, sem
verst verða úti í stríðshörmung
unum.
Þannig virðast Norðurlanda-
búar almennt líta á þessi mál
Eftir hin nánu kynni af Kýpur,
er Ijóst að þeir kenna Makario.n
erkibiskupi um þær hörmungar
sem skollið hafa yfir. Með þréa
sínum og ofbeldishneigð tókst
honum fyrst að sundra þeim
samstarfsanda þjóðabrotanna.
sem menn vonuðu að halda<U
mundi eftir að Kýpur varð
sjálfstætt ríki. Síðan hefur
hann gert illt verra með ofbeldi
og stríðsæsingum. Jafnvel þeg
ar grískar áróðursmyndir birt
ast í norrænum blöðum af Mak
ariosi, þar sem hann er að
hugga fólk, sem særzt hefur og
orðið fyrir ástvinamissi í loft-
árásum Tyrkja, missa þær
marks, vegna þess að menn
sjá að þarna mætir hinn skugga
legi erkibiskup fyrst og fremst
afleiðingum eigm glæpsamlegra
verka.
TTin hliðin á þessu máli er,
að baráttan á Kýpur er f
augum grískra .manna lokaþátt-
urinn í harðri og miskunnar-
lausri frelsisbaráttu Gríkkja
undan aldalangri tyrkneskri i-
þján. Þjóða og trúarbragðahatr
ið í þessari ’ baráttu ól af sér
blóðugar styrjaldir og þar logar
enn v'issulega í glæðunum. Fyrir
aðeins 40 árum gerðist atburQur
sem enn fæddi af sér nýtt hat-
ursbál. Þá hertóku Tyrkir land-
svæði, sem Grikkir höföu feng
ið í sinn hlut við ,lok fyrri
heimsstyrjaldar, og hröktu þá
um 300 þúsund gríska menn
burt úr Litlu-Asíu, ráku þá upp
frá landi sínu og húsum. Þetta
flóttafólk varð að snúa alls-
laust til Grikklands. Grískum
mönnum finnst það því engin
goðgá þó tyrkneskir menn á
Kýpur verði að sæta sömu af-
arkostum.
Þrátt fyrir það höfðu sarnr,-
ingar verið gerðir fyrir nokkr-
um árum um réttarstöðu tyrkn-
eskra manna á Kýpur. Makari-
osi og öðrum öfgafullum grfsk-
um þjóðernissinnum á eynni
finnst víst f sínu ofstæk'i sjálf-
sagt að svíkja þá samninga, en
til þess eru alþjóðasamningar
að h’alda þá, ekki sízt þegar
stríð vofir yfir, og það á kjarn-
orkuöld. Að minnsta kosti yær:
reynandi að leysa enn vanda-
mál með samkomulagi fremur
en svikum.
Tjað álit sem menn hafa á
svartklædda .erkibiskupnum
í Nikosia sést enn af sfðustu
fréttum, þess efnis að stjórn
Grikklands hafi nú ámælt Mak
ariosi fyrir það að hann hafi
algerlega í blóra við hana haf ð
lokasókn gegn virkjum Tyrkja.
Gríska stjórnin telur sig hafa
talsverðra hagsmuna að gæta,
því að hún á á hættu styrjöld
við Tyrkland og er ekki hrifin
af ofstæki erkibiskupsina.
Þorsteiaa Thoraremen.
na