Þjóðviljinn - 14.05.1974, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 14. mai 1974. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
Rætt við Þorbjörn Broddason,
sem skipar þriðja sætið
á framboðslista
Alþýðubandalagsins við
borgarstjórnarkosningarnar
24. maí næstkomandi
Það er kosið um
grundvallarviðhorf
Þorbjörn Broddason lektor er 31 árs að aldri.
Hann hefur, frá þvi að hann lauk náini i félags-
fræði við Háskólann i Lundi starfað sem lektor i
félagsfræði við nýstofnaða námsbraut i þjóðfé-
lagsfræðum við Háskóla íslands.
Þorbjörn hefur staðið fyrir
margvíslegum félagslegum
rannsóknum eftir að hann kom
heim frá námi, en i tengslum við
lokapróf hans i háskóla var
könnun sú er hann gerði meðal
skólabarna á lestri dagblaða og
efni útvarps og sjónvarps.
Þorbjörn hefur einnig stjórn-
að félagsfræðilegri rannsókn á
vegum Reykjavikurborgar. 1972
gerði hann könnun á þörf fyrir
dagvistun barna i Reykjavik á
vegum félagsmálaráðs borgar-
innar. Sú könnun leiddi i ljós að
þörf væri fyrir yfir 3.000 ný
pláss á dagvistunarstofnunum á
þeim tima.
Þorbjörn Broddason skipar
þriðja sætið á franiboðslista Al-
þýðubandalagsins I borgar-
stjórnarkosningunum. Miðað
við úrslit siðustu borgar-
stjórnarkosninga vantaði Al-
þýðubandalagið aðeins herslu-
muninn til þess að ná þriðja
borgarfulltrúanum kjörnum.
Ilefði sá herslumunur, þau at-
kvæði, verið tekin frá ihaldinu,
var meirihluti þess fallinn i
Rcykjavik. i alþingiskosningun-
um 1971 hafði Alþýðubandalagið
verulega miklu ineira fylgi, en
samt verða vinstrimenn að
starfa vel til þess að tryggja ör-
ugglega þriðja sætið. Vert er
einnig að minna á, að þeim mun
stærri atkvæðatölu sem G-list-
inn i Reykjavik fær i borgar-
stjórnarkosningunum, þeim
mun meiri likur eru á myndar-
legum úrslitum Alþýðu-
bandalagsins i Alþingiskosning-
unuin fimm vikum siðar.
Þjóðviljinn ræddi við Þor-
björn Broddason um helgina.
Og við spurðum hann auðvitað
fyrst af hverju hann hefði gefið
kost á sér á framboðslistann og
þar með til fjögurra ára starfa i
borgarstjórn, ef svo fer, sem Al-
þýðubandalagsmenn stefna að.
Þorbjörn svaraði með annarri
spurningu:
— Mvað getur einn islenskur
sósialisti gert? Þegar ég hafði
verið heima á fjórða ár eftir að
hafa lokið námi erlendis gekk ég
I Alþýðubandalagið. Ekki vegna
þess að mér þætti Alþýðubanda-
lagið nein imynd fullkomnunar-
innar sem sósialiskur flokkur,
heldur vegna þess að það er
bókstaflega eini flokkurinn sem
berst fyrir sósialiskum málstað
á Islandi með von um árangur.
Og þar sem uppstillinganefndin
vegna borgarstjórnarkosning-
anna taldi að það gæti orðið lið i
mér, vildi ég ekki skorast undan
þvi. Það hlýtur að teljast meiri-
háttar verkefni fyrir slikan
flokk að stuðla að þvi að koma
peninga- og gróðaöflunum frá
stjórnarforustu i Reykjavik —
og mér er það mikil ánægja að
fá að taka þátt i sliku verkefni.
Réttur barna
Ég vil taka það mjög greini-
lega fram að sjónarmið einka-
gróðans koma ekki fram i öllum
málum i Reykjavik, enda þótt
Sjálfstæðisflokkurinn hafi farið
með stjórnina. En slikur flokkur
er auðvitað illa búinn til þess að
taka á þeim félagslegu vanda-
málum sem fyrir liggja, þvi
fulltrúar hans hafa ekki for-
sendur til þess að skilja hvers
eðlis vandamálin eru. Fjöl-
margir stórir þjóðfélagshópar
eru mjög léttvægir á vogarskál-
um einkagróðans — en eru engu
að siður mikilvægir þjóðfélags-
hópar. Hvað um börnin sem
ekki þrifast i þjóðfélaginu nema
með sameiginlegu átaki allra
þjóðfélagsþegnanna?
Félagsleg afskipti af hag
barna á forskólaaldri eru að
taka mikilli breytingu þessi ár-
in. Stundum er málið sett upp
þannig, að það séu hagsmunir
foreldranna sem vinna úti sem
ráði þvi, að efnt er til nauðsyn-
legra aðgerða vegna þessara
barna. Foreldrarnir verði að
vinna fyrir sem mestum pen-
ingum og þess vegna verði að
reisa dagvistunarstofnanir!
Þetta er þegar best lætur hálfur
sannleikur. Mergurinn málsins
er sá að hér er um að ræða rétt
barnanna til félagslegra að-
gerða og rétt kvenna til þess að
standa jafnfætis körlum gagn-
vart hinu ytra þjóðfélagi. Þetta
grundvallarsjónarmið krefst
auðvitað allt annarra og miklu
víðtækari aðgerða en sjónarmið
borgarstjórnar-meirihlutans, að
aðeins sé nauðsynlegt að leysa
vandamál einstakra hópa.
Þetta — afstaðan til barnanna
— er aðeins eitt dæmið af mörg-
um um það hvernig félags-
hyggjuflokkur hlýtur að hafa
gleggri heildarsýn yfir vanda-
málin en einkagróðaflokkur,
Sjálfstæðisflokkurinn.
Fólk vill eiga bila!
En það má nefna mörg fleiri
dæmi. Samgöngumálin á höfuð-
borgarsvæðinu eru eitt hið fróð-
legasta. A Aðalskipulagsbók
Reykjavikur eru sögð þau
fleygu orð að fólk vilji eiga bila.
Þetta er siðan gert að grund-
vallarforsendu. Þetta er
kannski ómótmælanlegt — eða
hvað — sem almenn staðhæfing.
En þetta er að sjálfsögðu lika
mjög heppilegt grundvallarvið-
horf i skipulagsmálum — heppi-
legt fyrir bilainnflytjendur. Ef
einkabillinn ætti að vera viðun-
andi lausn á samgöngumálum
innan borgarinnar þyrfti hver
fjölskylda að eiga tvo einkabila.
Slikt er að sjálfsögðu óralangt
fyrir utan seilingu alls þorra
fólks, auk þess sem i sliku fælist
þjóðfélagsleg sóun á verðmæt-
um.
Umferðarþunginn hefur auk-•
ist svo mikið að menn verða að
áætla daglegar athafnir sinar i
samræmi við það hversu langan
tima það tekur að komast á
milli umferðarhnúta. Ég hef i
nokkur ár búið inni i Fossvogi
og sótt vinnu vestur á háskóla-
svæðinu: það tekur mig sifellt
lengri tima með hverju misser-
inu sem liður að komast akandi
á milli heimilis og vinnustaðar.
Alþýðubandalagsmenn hafa
tillögur um það hvernig slikt
umferðaröngþveiti megi leysa.
Þær tillögur eru vissulega and-
stæðar sjónarmiðum Sjálf-
stæðisflokksins. Okkar tillögur
fjalla um stóreflt almannaflutn-
ingakerfi með þvi að fjölga
akstursleiðum strætisvagna,
með þvi að halda fargjöldum i
lágmarki, með þvi að hafa fleiri
en eina gerð vagna o.s.frv.
Þrátt fyrir þann gifurlega fjölda
einkabila sem við sjáum dag-
lega á götum borgarinnar i dag,
vitum við að þeir eru eingöngu
notaðir af heimilisföður. Þess
vegna viljum við hafa minni
vagna innan hverfanna sem
flytja hverfisbúa til hraðferð-
anna.
En eins og þú hefur tekið eftir
eru það ekki sist konur, gamal-
menni og börn sem ferðast með
strætisvögnunum. Þetta fólk
lætur sjaldan i sér heyra i hinni
almennu pólitisku baráttu; það
sýnir hversu jafnréttið er
skammt á veg komið. svo sem
jafnan verður þegar einstakir
hópar i þjóðfélaginu eru vegnir
á vog gróðans.
Það er fróðlegt i þessu sam-
bandi að lita á prófkjörslista
Sjálfstæðisflokksins við borgar-
stjórnarkosningarnar i vor. Þar
kemur fram sem aðalhugsjón
nokkurra frambjóðenda að
Strætisvagnar Reykjavikur
standi rekstrarlega undir sér.
Segja má að slik viðhorf meðal
stalsmanna Sjálfstæðisflokksins
séu ekki svo undarleg.en þessi
viðhorf eiga ekkert skylt við þau
nauðsynlegu félagslegu viðhorf
sem þeir þurfa að hafa sem
stjórna borginni.
Þessi sjónarmið frambjóð-
enda „Sjálfstæðisflokksins eru
beinlinis andstæð hagsmunum
almennings. 1 verki koma þau
niður á fólki sem sest að i út-
hverfunum vegna þess að þar er
ódýrara að kaupa ibúðir. Það er
sektað fyrir að búa ekki i mið-
borginni.
En stórauknar strætisvagna-
samgöngur hefðu ekki einasta
yfirburðakosti varðandi sjálfa
Ibúa borgarinnar, einnig mundi
borgarstjórnin, borgarsjóður og
þar með borgarbúar óbeint
hagnast verulega á auknum al-
mannasamgöngum. Ekki þyrfti
að byggja eins mörg og dýr um-
ferðarmannvirki, slitið á götun-
um yrði miklum mun minna
o.s.frv. Slikt er að sjálfsögðu
ekki i þágu einkagróðaaflanna
t.d. oliufélaganna —en hvað eru
forsvarsmenn þessara aðila fá
prómill af Reykvikingum?
— Þú hefur nefnt tvö veiga-
mikil atriði þar sem fram koma
mismunandi grundvallarvið-
horf við stjórn borgarinnar. og
er þó ónefnt enn eitt þar sem á-
standið er hvað hrikalegast:
Húsnæðismálin.
Sem myllusteinn
um liáls
Flokki af tegund Sjálf-
stæðisflokksins er afar illa
treystandi fyrir farsælli lausn
slikra mála. Það stafar af áður-
nefndum grundvallarviðhorfum
og það sannar reynslan. Almenn
húsnæðismálastefna hlýtur að
koma til kasta rikisstjórnar og
alþingis, en veruleg ábyrgð
hvilir að sjálfsögðu á kjörnum
fulltrúum borgarinnar. Stefna
borgarstjórnarmeirihlutans
hefur verið sú að láta húsnæðis-
málin algerlega i hendur hins
frjálsa markaðar og er þá ekk-
ert skeytt um það að viðunandi
öruggt ibúðarhúsnæði er einn
mikilvægasti efnislegi þátturinn
i lifi fjölskyldu og einstaklinga,
raunar undirstöðuþáttur. Með
þeirri stefnu frumskógalögmál-
anna sem hér hefur verið fylgt
verða húsnæðismálín myllu-
steinn um háls hverrar einustu
fjölskyldu. Ég fullyrði að þær
byrðar, sem fólkið ber i hús-
næðismálum, hafi það i för með
sér að það glati möguleíkunum
til eðlilegs félags- og fjölskyldu-
lifs, einmitt á þeim árum þegar
þetta fólk á að geta lagt hvað
mest fram til sameiginlegrar
verðmætasköpunar og menn-
ingarlifs. Þetta unga fólk er orð-
ið þreytt fyrir aldur fram.
En l'yrir utan þá efnahagslegu
nauðung hvers einstaklings sem
markaðsþjóðfélagið með þess-
um hætti leggur á fólkið, felst i
þessu mjög veruleg pólitisk
hætta: Þeir sem standa i hús-
byggingum eða húsakaupum
taka ekki þátt i pólitisku starfi
til þess að þrýsta á að öðruvisi
verði staðið að þessum málum.
Um grundvallarviðhorf
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
haft meirihluta i borgarstjórn
Revkjavikur i hálfa öld. Hann
hefur sinnt ýmsum nauðsynleg-
um málum á þessum tima — þó
það nú væri! — en það er stað-
reynd að þessi flokkur er illa i
stakk búinn til þess að sinna
málefnum sem varða almanna-
heill. Farsælt mannlif byggist
meðal annars á þvi aö stjórn
borgarinnar i höndum manna
sem hafa viðari sjóndeildar-
hring en einkagróöann.
Það eru þess vegna ekki ein-
asta krónur og aurar og hús-
næðismálastjórnarlán sem um
er barist i kosningum. Þaö er
barist um grundvallarviðhorf i
stjórnmálum, og grundvallar-
viðhorfkoma alltaf fram þegar
stjórnmálaflokkur glimir við
vandamál hvort sem um er að
ræða dagvistun barna. strætis-
vagnasamgöngur, húsnæðismál
eða enn önnur mál.